Kapag ang Pananampalataya ay Nagiging Kulungan: Ang Sunk Cost Trap sa Panahon ng Cryptocurrency

Habang ang cryptocurrency ay mula sa idealismo patungo sa mainstream na pananalapi, kailangang mag-ingat ang mga kalahok sa epekto ng sunk cost at malinaw na suriin kung sila pa rin ba ay nagsusumikap para sa isang hinaharap na karapat-dapat pagtrabahuhan.

May-akda: Evanss6

Pagsasalin: AididiaoJP, Foresight News

Noong nakaraan, anumang oras na pag-usapan ang cryptocurrency, maaaring ito na ang pinakamagandang payo: mag-ipon ng bitcoin, o kahit mainstream coins, mag-stake, subukan ang mga bagong produktong may rewards, maglaro ng mga kontrata pero huwag ma-liquidate, at malamang ay kumita ka na. Sa likod nito ay dalawang pangunahing paniniwala: ang bitcoin ay magiging mas mainstream na non-sovereign store of value; ang smart contracts ay magiging pundasyon ng pananalapi.

Hindi ko na idedetalye kung paano napatunayan ang mga paghusgang ito, dahil kailangan nating pag-usapan ang “kulongang ito.” Dalawang katotohanan lang:

Pumasok ang 49 billions USD sa bitcoin ETF, at 4.3 billions USD sa ethereum ETF, at mas marami pang altcoin ETF ang nagsisimula pa lang. Si Michael Saylor ay bumili ng mahigit 40 billions USD, at maraming kumpanya ang unti-unting bumibili rin.

Kakahayag lang ng Robinhood na gagamitin nila ang Arbitrum tech stack para bumuo ng isang EVM chain bilang backend financial infrastructure ng kanilang platform, at ilalabas pa ang pinakasikat na produkto sa crypto: perpetual contracts.

Ang cryptocurrency ay lalo nang nagmumukhang tradisyonal na pananalapi. Binibili ito ng nakaraang henerasyon sa brokerage accounts, ipinopromote ni Larry Fink, ginagamit ng mga kumpanyang tulad ng Robinhood ang teknolohiya nito. Ang mga bagay na inisip ng marami sa atin sampung taon na ang nakalipas, ay nagkakatotoo na.

Ano nga ba ang “sunk cost cage”?

Sa madaling salita, ito ay ang pagpapatuloy ng isang bagay dahil sa mga nagastos na noon. Maaaring lumitaw ito sa maraming aspeto: ang iyong kasanayan, ang mga investment na hawak mo pa, ang iyong mga relasyon, ang trabahong hindi mo kayang iwan, o ang lahat ng oras na ginugol mo sa cryptocurrency.

• “Ayokong iwan siya dahil masyado na kaming marami pinagdaanan.”
• “Ayokong magpalit ng career dahil sobrang dami ko nang oras na ginugol dito.”
• “Ayokong ibenta ang ethereum ko dahil maaga akong bumili, hindi ito naging masama sa akin.”

Lahat ng ito ay mga sunk cost fallacy. Ang hindi pag-alam na ganito ka mag-isip ay isang uri ng self-destruction, na nagtutulak sa iyong ipagpatuloy ang isang bagay na alam mong hindi na kapaki-pakinabang.

Ang sunk cost cage ay modernong bersyon ng alegorya ng kuweba ni Plato.

Kilala lang ng mga bilanggo ang mga anino sa pader, hindi nila alam kung saan galing ang mga anino, at hindi rin nila alam na may mas malaki pang mundo sa labas.

Sa alegorya ni Plato, nananatili ang bilanggo sa kuweba dahil inakala niyang ang mga anino ay realidad, hindi niya alam na may “mas totoo” pang mundo sa labas. Sa modernong bersyon, nananatili tayo hindi dahil sa kamangmangan, kundi dahil masyado na tayong nag-invest sa mga anino. Ang trabahong hindi na bagay sa iyo, career na hindi mo na pinaniniwalaan, identity na nabuo sa mahabang pagtitiis at pagtatrabaho—lahat ito ay mga nagastos na. Habang mas marami kang oras, edukasyon, at reputasyon na nailaan, mas mahirap umalis. Ang ilusyon ay hindi na lang panlabas, ito ay internalisado bilang responsibilidad, lohika, at “makatuwirang bagay.”

Pero ang kalayaan ay hindi mura. Ang pagtakas mula sa sunk cost cage ay nangangahulugan ng pagtanggap na maaaring hindi na kapaki-pakinabang ang mga bagay na itinayo mo. Ang mga nakaraang pagsisikap ay hindi dapat maging dahilan para manatili. Tulad ng bilanggo na humarap sa liwanag, hindi lang ito nangangailangan ng tapang, kundi pati ng pagtataksil sa sarili mong labis na katapatan sa sariling investment. Ang pinakamahirap ay hindi makita ang katotohanan, kundi ang magpaalam sa sarili mong matagal nang nanatili, matibay ang paniniwala, at nagbayad ng halaga para sa kulungan.

Ang aking karanasan

Matagal din akong nanatili sa kulungan.

Noong ako’y nasa kabataan, na-inlove ako sa poker. Sa likod ng classroom noong high school, palagi akong nagkakalkula ng bankroll sa notebook, hindi nakikinig sa klase o nagno-notes. Sa loob ng dalawang taon, mula sa 0.01/0.02 USD na maliit na laro, umabot ako sa high stakes tables. Habang tumatagal, lalo kong hindi nagugustuhan ang laro, naging paraan na lang ito ng pagkita ng pera, at lagi kong iniisip na “dalawa o tatlong taon pa, titigil na ako.”

Pero lumipas ang sampung taon, walang nagbago. Naglalaro pa rin ako, nananalo pa rin, pero pakiramdam ko hindi sapat ang pera para “gumawa ng iba pa.” Mas masama pa, hindi ko alam kung ano ang puwede kong gawin, at malinaw sa akin: ang poker ay isang papalubog na laro, kailangan ko pang magsikap para makasabay. Pero sinasabi ko sa sarili ko na dapat magpatuloy, dahil sobrang dami ko nang oras na ginugol para gumaling, mas malaki ang balik nito kaysa ibang opsyon, wala rin akong ibang viable na landas, at wala na akong oras mag-isip, sapat na ang pagod para manatiling panalo sa high stakes online: pag-aaral ng strategy, paghahanap ng tamang laro, pag-iwas sa cheating at scam platforms…

Sa totoo lang, ang “dahil kumikita ako kaya hindi makalipat ng career” ay isang marangyang problema. Pero habang lalo akong nahihirapang makahanap ng mas magandang industriya, alam kong bilang na ang araw ko.

Unang pagkakakilala sa cryptocurrency

Maaga akong nakilala ang cryptocurrency dahil sa dati kong trabaho. Noong 2012, una kong nabasa ang bitcoin sa isang poker forum na tinatawag na TwoPlusTwo. Noon, mahigit isang taon nang bukas ang bitcoin subforum doon.

Ang unang reply ay nakakatawa: “Ang bagay na ito ay nagkakahalaga ng 70 cents, isang currency na walang gumagamit, paano naging ganun ang presyo, nakakatawa.” Ang pangalawang reply ay nagsabing pwede namang ipalit sa USD o bumili ng pizza, na siyang naging unang gamit ng asset na umabot sa 2 trillions USD. Sa mga sumunod na reply:

“Talagang nakaligtaan ko ang isang panahon.” Sa madaling salita, napansin ko ito dahil nagsimulang gumamit ang ilang poker sites. Noon, pakiramdam ko ang market cap nitong 2 billions USD ay sobrang taas. Kung para lang ito sa black market o grey market, baka tama lang ang presyo; pero kung magiging mainstream ito, puwedeng tumaas ng maraming beses ang halaga.

Pagsapit ng 2016-17, habang lumalaki ang investment ko, lalo akong gumugol ng oras sa cryptocurrency (lalo na sa ICO). Ang paglalaan ng oras dito ang unang hakbang ko sa pagtakas sa kulungan. Pero hanggang 2020, nang sumikat ang DeFi at talagang kumikita na, doon lang ako tuluyang sumabak.

Noon, wala talaga akong alam sa trading, natutunan ko lang habang ginagawa. Nag-aral ako ng economics at mathematics sa kolehiyo, pero ang alam ko lang talaga ay poker. Mabuti na lang, ang poker ay napakagandang training ground para sa trading: binibigyan ka nito ng matinding real-time feedback sa desisyon, pinipilit kang mag-manage ng risk, magpresyo ng tama, gumawa ng kabuuang strategy, at pinapalakas ang emotional resilience at soft skills mo para malampasan ang malas—lahat ng ito ay kailangan sa self-directed trading.

Sa huli, labis akong nagpapasalamat at masuwerte na noong 2013-2019, gumugol ako ng maraming oras sa pag-explore ng mga bagay na kinagigiliwan ko, kaya nang dumating ang oportunidad, nasa pinakamagandang posisyon ako. Kung mas nag-focus ako sa poker noon, baka mas gumaling ako, pero dahil sinunod ko ang instinct ko na gumawa ng transition/exit plan, napaka-swerte ko talaga.

Paano naaangkop ang “kulungan” na ito sa ngayon?

Sa mga nakaraang taon, lalong naging halata ang financial nihilism sa crypto circle. Lalong dumami ang hindi na naniniwala sa magagandang ideal na meron sila noong una. Ang layunin ay naging “kumita ng pera,” mag-all in, magpakasipag, at kapag sapat na ang kita, “lumabas.”

Apat na pangunahing kampo:

• Green camp (naniniwala sa bitcoin, hindi naniniwala sa ibang crypto)
• Red camp (naniniwala sa crypto, hindi naniniwala sa bitcoin)
• Brown camp (naniniwala sa pareho)
• White camp (hindi naniniwala sa alinman)

Bawat kampo ay may dalawang sitwasyon, kaya nagiging walo:

• (a) Naniniwala pang may room for growth, worth ang risk
• (b) Naniniwala na ang room for growth ay nakuha na ng early buyers

Sa tingin ko, tanging ang mga nasa 2(a) lang ang dapat maglaan ng lahat ng oras nila sa crypto. Kung ikaw ay nasa 1(b), 2(b), 3(b), 4(b), mas mabuting simulan mo nang hatiin ang oras mo at gumawa ng exit plan. Kung ikaw ay nasa 1(a) o 4(a), hawakan mo lang ang bitcoin, hindi mo kailangang mag-focus sa iba. Ang 3(a) ay maaaring mag-hold ng ilang bitcoin at iba pang asset, at hatiin ang oras at effort sa crypto at non-crypto. Kung nakita mo na ang account at posts ko, mapapansin mong noong 2015-2023, kadalasan ay nasa 2(a) ako, pero ngayon ay parang nasa pagitan ng 1(a), 3(a), at 3(b).

Pag-usapan natin ang red camp. Sa mga nakaraang taon, mahirap dito.

Kadalasan, nasa sitwasyon tayo na patuloy na tumataas ang bitcoin dominance, kahit mas laganap na ang crypto system. Kahit tama ang hula mo na magkakaroon ng mahigit 4 billions USD net inflow ang ethereum ETF, na gagamitin ng mga higanteng tulad ng Robinhood ang teknolohiya nito, na mananalo si Trump, magrereporma sa SEC, tatapusin ang OCP2.0, at lilikha ng environment na pabor sa crypto. Simula nang mag-online ang ETF, bumaba pa rin ang investment mo sa ethereum. At ngayon, ang ethereum ay nasa 2,600 USD, at ang mga investor noong 2015 ay kumita na ng 2,000 hanggang 8,600 beses.

Kaya ang sagot

Nagdududa ako, tulad ng sinabi ni Mippo sa tweet sa simula ng artikulo, kung ang “pagtitiis” ba talaga ang tamang landas, ang pinakamalaking oportunidad. Ang lahat ng pinapangarap mo, alinman ay nangyari na, o papunta na. Noong 2017, kung inanunsyo ng Robinhood na magde-develop sila sa ethereum, tataas agad ang presyo ng coin ng 10%, pero ngayon ay iba na. Ang tamang galaw ngayon ay bumili ng HOOD stock. Naniniwala akong may oportunidad pa rin sa crypto, pero ang oportunidad ay lalong napupunta sa non-crypto assets (stocks) o insiders (teams/private investors, tingnan ang Celestia Finance). Hindi ito maganda para sa mga nangangarap. Kung gusto mo talagang “magtiis,” dapat maaga kang mag-invest sa mga proyektong ito, o ikaw mismo ang gumawa. Kaya hindi mali si Mippo, ang paglutas ng totoong problema sa crypto ay oportunidad pa rin. Pero huwag mong isipin na dahil laganap na ang crypto tech, tiyak na tataas ang presyo ng coin (lalo na kumpara sa iba pang asset na pwede mong pag-investan).

Maliban na lang kung ikaw ay tunay na die-hard red camp 2(a), kung hindi, ang “pagtitiis” ay pagpiling manatili sa kuweba at tumingin sa anino sa pader, habang ang mga tao sa labas ay abala na sa AI at robotics.

Mas mabuting tanungin mo nang tapat ang sarili mo: nasaang kampo ka? Gusto mo ba talaga ang crypto? Anuman ang sagot, subukan mong mag-develop ng mga kasanayan na magagamit mo rin sa ibang larangan, para kung sakaling hindi umubra, may fallback ka. Sa minimum, hindi ka magiging malungkot dahil ginugol mo lahat ng oras mo sa bagay na sawang-sawa ka na. At kung sakaling nagkamali ka, may malambot kang babagsakan.

Ang pinto ng sunk cost cage ay hindi nakakandado, ang bumibihag lang sa iyo ay ang sarili mong isip. Ang kailangan mo lang gawin ay paminsan-minsan buksan ang pinto at lumabas. Maganda ang buhay, puno ng posibilidad ang mundo.