Opinia: L2 zapewniane przez Ethereum nie spełnia już swojej roli jako gwarancja bezpieczeństwa

Autor: Ishita

Tłumaczenie: Deep Tide TechFlow

Rozwój Ethereum w ciągu ostatniej dekady koncentrował się wokół jednej prostej obietnicy: skalowanie sieci bez poświęcania decentralizacji. Zgodnie z jego mapą drogową, odpowiedzią jest przyszłość oparta na Rollupach. W tej architekturze sieci Layer 2 (L2 lub „Rollups”) realizują transakcje poza łańcuchem, zapewniając niższe koszty i wyższą przepustowość, jednocześnie nadal czerpiąc kluczowe gwarancje bezpieczeństwa z Ethereum jako warstwy bazowej (Layer 1).

Prawie wszystkie główne projekty Rollup, w tym Arbitrum, Optimism, Base, zkSync i Scroll, mają „zabezpieczenie przez Ethereum” jako kluczowy element swojej marki. To hasło jest mocne i stanowi rdzeń ich narracji marketingowej, ale czy naprawdę odpowiada rzeczywistości? Po głębszym zbadaniu, jak te Rollupy faktycznie działają i jak przepływają w nich aktywa, to twierdzenie staje się niejasne.

W tym artykule przeanalizujemy różnicę między sloganem a rzeczywistością, zaczynając od mostów (gdzie znajdują się środki użytkowników), przez sekwencery (odpowiedzialne za porządkowanie transakcji), aż po zarządzanie (twórcy zasad), omawiając każdy aspekt po kolei.

Rzeczywistość mostów Rollup

Rollupy twierdzą, że są „zabezpieczone przez Ethereum”, ale to stwierdzenie ukrywa sposób, w jaki użytkownicy faktycznie wchodzą w interakcję z tymi systemami.

Aby korzystać z Rollupa, niezależnie czy do DeFi, płatności czy aplikacji, najpierw trzeba przenieść aktywa na Rollupa. Jednak Ethereum nie ma wbudowanej funkcji bezpośredniego wpłacania lub wypłacania — nie możesz po prostu „przesłać” ETH na Rollupa. Tu pojawiają się mosty (Bridge). Mosty są wejściem i wyjściem pomiędzy Ethereum a Rollupem i to one decydują o rzeczywistym poziomie bezpieczeństwa odczuwanym przez użytkownika.

Jak działają mosty

Wpłata

Kiedy wpłacasz ETH na rollupa, w rzeczywistości wysyłasz go do kontraktu mostu na Ethereum (Bridge Contract). Ten kontrakt blokuje twoje ETH i instruuje rollupa, aby utworzył taką samą ilość ETH w twoim portfelu L2. Na przykład, jeśli wpłacisz 1 ETH, kontrakt mostu bezpiecznie przechowa to 1 ETH na Ethereum, a twoje konto na rollupie pokaże 1 ETH. Ponieważ ETH jest zablokowane na Ethereum, ta wpłata jest zrealizowana z minimalnym zaufaniem.

Wypłata

Wypłata jest znacznie bardziej skomplikowana. Proces wyjścia jest odwrotnością wpłaty:

1. Niszczenie (lub blokowanie) tokenów na Rollupie.

2. Wysyłasz wiadomość do kontraktu mostu na Ethereum: Zniszczyłem tokeny na L2, proszę uwolnić moje zablokowane ETH.

3. Problem polega na tym, że Ethereum nie widzi, co dzieje się wewnątrz Rollupa, jest ślepe na obliczenia L2.

Dlatego Ethereum uwolni twoje środki tylko wtedy, gdy most dostarczy dowód legalności wypłaty. Ten dowód może obejmować:

• Dowody oszustwa (Fraud Proofs, model optymistyczny): Domyślnie zakłada się legalność transakcji, chyba że zostanie zakwestionowana w oknie sporu.

• Dowody ważności (Validity Proofs, model zero-knowledge): Kryptograficzny dowód, że wszystkie transakcje przestrzegają zasad, Ethereum może natychmiast zaufać wynikom.

• Multisig lub komitety (Multisigs or Committees): Poleganie na zaufanych stronach do weryfikacji.

Mosty są kluczowe dla dostępu użytkowników do Rollupa. Można je porównać do okna w domu. Nawet jeśli okno (Bridge) jest zepsute, dom (Rollup) nadal stoi. Ale jeśli okno się rozbije, nie możesz już bezpiecznie wchodzić i wychodzić. Podobnie, awaria mostu odcina dostęp użytkowników, nawet jeśli mechanizmy Rollupa nadal działają.

Dlatego to warstwa mostu jest prawdziwą perspektywą bezpieczeństwa Rollupa. Czy aktywa są naprawdę „zabezpieczone przez Ethereum”, zależy od używanego mostu i jego modelu zaufania, a nie od samego Rollupa.

Modele mostów i ich założenia

• Oficjalne mosty (Canonical Bridges) Oficjalny most to „oficjalny most każdego Rollupa” bezpośrednio powiązany z Ethereum. Gdy użytkownicy blokują tu aktywa, walidatorzy Ethereum gwarantują, że nawet jeśli L2 przestanie działać, użytkownik ostatecznie wypłaci środki z powrotem na Layer 1. To jedyny sposób mostowania, który bezpośrednio dziedziczy właściwości bezpieczeństwa Ethereum.

• Zewnętrzne mosty (External Bridges) Takie jak Wormhole, LayerZero i Axelar, zewnętrzne mosty optymalizują doświadczenie użytkownika poprzez szybkie transfery między łańcuchami, ale polegają na własnych komitetach walidatorów lub mechanizmach multisig. Te mosty nie są egzekwowane przez konsensus Ethereum. Jeśli operatorzy poza łańcuchem zostaną zhakowani lub zadziałają w zmowie, użytkownicy mogą stracić środki, nawet jeśli Ethereum działa poprawnie.

• Emisja natywna (Native Issuance) Oznacza tokeny wybijane bezpośrednio na Rollupie, np. USDC na Base lub OP na Optimism. Te aktywa nigdy nie przeszły przez oficjalny most i nie mogą być wykupione na Layer 1. Ich bezpieczeństwo pochodzi z zarządzania i infrastruktury Rollupa, a nie z Ethereum.

Rzeczywisty rozkład aktywów Rollup

Na dzień 29 sierpnia 2025 r. Rollupy Ethereum chronią łącznie około 43.96 miliarda dolarów aktywów, rozłożonych następująco:

• Zewnętrzne mosty: 16.95 miliarda dolarów (39%) — największy udział

• Oficjalne mosty: 14.81 miliarda dolarów (34%) — aktywa chronione przez Ethereum

• Emisja natywna: 12.20 miliarda dolarów (27%) — natywne aktywa Rollup

Analiza trendów historycznych

Patrząc na lata 2019-2022, oficjalne mosty były główną siłą napędową adopcji Rollupów. Prawie cały wczesny wzrost odbywał się przez oficjalne mosty, utrzymując Ethereum jako rdzeń.

Jednak od końca 2023 r. sytuacja zaczęła się zmieniać:

• Oficjalne mosty nadal rosną, ale ich udział rynkowy zaczyna maleć, osiągając szczyt w 2024 r.

• Emisja natywna stopniowo się rozszerza, zwłaszcza w latach 2024–2025.

• Zewnętrzne mosty gwałtownie rosną od końca 2023 r., a na początku 2025 r. przewyższają oficjalne mosty, co oznacza, że Ethereum traci większość udziału w aktywach Rollup.

• Obecnie dwie trzecie aktywów Rollup (zewnętrzne + natywne) nie jest już bezpośrednio chronionych przez Ethereum.

Segmentacja ekosystemu Rollup

Rynek jest silnie skoncentrowany: sześć największych Rollupów odpowiada za 93,3% całkowitej wartości zablokowanej (TVL). Rozkład aktywów w ekosystemach wygląda następująco:

• Oficjalne mosty: 32,0%

• Emisja natywna: 28,8%

• Zewnętrzne mosty: 39,2%

Analiza ogólnego wzorca na wykresie kołowym

• Zewnętrzne mosty dominują: Na przykład Arbitrum i Unichain, gdzie użytkownicy dążą do szybkiego wyjścia i płynności, preferując mosty stron trzecich.

• Oficjalne mosty dominują: Na przykład Linea (oraz mniej optymalny OP Mainnet), gdzie więcej zabezpieczeń z L1 pochodzi przez oficjalne mosty.

• Dominacja emisji natywnej: Na przykład zkSync Era i Base, gdzie aktywa są wybijane bezpośrednio na L2 (np. natywny USDC na Base) i napływają przez bezpośrednie wejścia.

Kluczowy punkt: Większość aktywów dużych Rollupów znajduje się poza bezpośrednim zakresem bezpieczeństwa Ethereum. Rzeczywisty poziom bezpieczeństwa użytkownika zależy od mechanizmu zaufania stojącego za każdym modelem mostu, a nie od samego Rollupa.

Poza mostami: jakie jeszcze istnieją ryzyka?

Model mostu decyduje o przynależności aktywów, ale nawet jeśli wszystkie aktywa przechodzą przez oficjalny most, użytkownicy nadal napotykają inne luki w zaufaniu i bezpieczeństwie. Szczególnie ważne są trzy obszary: mechanizmy porządkowania transakcji, struktury zarządzania oraz wpływ kompozycyjności na doświadczenie użytkownika.

1. Sekwencer: scentralizowany punkt kontroli

Sekwencer decyduje o kolejności i sposobie pakowania transakcji. Obecnie zdecydowana większość Rollupów korzysta ze scentralizowanego sekwencera — to rozwiązanie jest wydajne i zyskowne, ale niesie ze sobą następujące ryzyka:

• Cenzura transakcji: Sekwencer może odmówić uwzględnienia niektórych transakcji, realizując cenzurę.

• Blokowanie wypłat: Sekwencer decyduje, kiedy przesłać zbiorczo transakcje wyjściowe do Ethereum, więc może w nieskończoność blokować wypłaty.

• Całkowity offline: Awaria sekwencera powoduje zatrzymanie aktywności Rollupa, aż do jego ponownego uruchomienia. (Na przykład Arbitrum doświadczył 78 minut przestoju)

Ethereum oferuje mechanizm „force inclusion” (wymuszonego uwzględnienia), pozwalający użytkownikom na bezpośrednie przesłanie transakcji do Layer 1, aby obejść sekwencer. Jednak mechanizm ten nie gwarantuje sprawiedliwości, ponieważ sekwencer nadal kontroluje kolejność bloków, co wystarczy, aby zepsuć doświadczenie użytkownika. Na przykład:

• Załóżmy, że próbujesz wypłacić środki z Aave na L2.

• Składasz wymuszone żądanie wypłaty przez Ethereum, co oznacza, że sekwencer nie może zignorować twojej transakcji.

• Jednak sekwencer może wstawić swoją transakcję przed twoją — na przykład pożyczyć więcej środków z tej samej puli.

• Kiedy twoja transakcja zostanie wykonana, pula nie ma już wystarczającej płynności i wypłata się nie powiedzie.

• Twoja transakcja została „uwzględniona”, ale wynik został zniszczony.

Ponadto force inclusion ma praktyczne ograniczenia: czas oczekiwania może wynosić kilka godzin (czasem ponad 12 godzin), przepustowość jest ograniczona, a nawet po przesłaniu transakcje mogą być ponownie uporządkowane. Dlatego ten mechanizm jest raczej powolnym zaworem bezpieczeństwa niż gwarancją sprawiedliwego wykonania.

Decentralizowane sekwencery zyskują coraz większą uwagę. Na przykład projekty takie jak Espresso i Astria budują współdzielone sieci sekwencerów, aby zwiększyć odporność i interoperacyjność.

Jednym z kluczowych pomysłów jest „pre-confirmations” (wstępne potwierdzenia): sekwencer lub współdzielona sieć mogą z wyprzedzeniem zobowiązać się do uwzględnienia transakcji, nawet jeśli nie została jeszcze ostatecznie potwierdzona na Ethereum. To zmniejsza opóźnienia związane z decentralizacją, zapewniając użytkownikom szybsze gwarancje przy zachowaniu neutralności.

Mimo to scentralizowane sekwencery nadal dominują, ponieważ są proste, zyskowne i bardziej atrakcyjne dla instytucji — przynajmniej dopóki konkurencja lub wymagania użytkowników nie wymuszą zmiany.

2. Zarządzanie i ryzyko motywacyjne: korporacyjne L2

To, kto zarządza Rollupem, ma kluczowe znaczenie. Wiele czołowych Rollupów jest prowadzonych przez firmy lub zespoły wspierane przez venture capital, takie jak Base od Coinbase, Arbitrum od Offchain Labs, Optimism od OP Labs.

Te zespoły mają przede wszystkim obowiązki wobec akcjonariuszy i inwestorów, a nie wobec społecznego kontraktu Ethereum.

• Odpowiedzialność wobec akcjonariuszy → presja na zyski: Początkowo niskie opłaty przyciągają użytkowników, a następnie, wraz z rosnącą płynnością i blokadą aplikacji, opłaty zaczynają rosnąć (typowy model „podatku platformowego”). W przyszłości mogą pojawić się wyższe opłaty sekwencera, priorytetowe integracje lub zasady korzystne dla ogólnego biznesu operatora.

• Efekt blokady → dźwignia: Wraz z akumulacją miliardów dolarów TVL i użytkowników, koszty wyjścia rosną, a operatorzy mogą zmieniać ekonomię lub politykę przy ograniczonym ryzyku migracji.

• Rozbieżność kulturowa: Ethereum polega na otwartych spotkaniach deweloperów, różnorodności klientów i otwartym zarządzaniu (np. EIP). Korporacyjne Rollupy preferują zarządzanie odgórne, często posiadając klucze administratora lub uprawnienia multisig, pozwalające na wstrzymanie, aktualizację lub zamrożenie systemu — priorytetem jest zgodność lub zyskowność, a nie neutralność. Z czasem te Rollupy mogą przypominać „zamknięte ogrody” zamiast otwartego ekosystemu Ethereum.

W rezultacie przepaść między otwartym duchem Ethereum a motywacjami kształtującymi korporacyjne Rollupy stale się powiększa. Ta różnica wpływa nie tylko na zarządzanie, ale także na sposób interakcji aplikacji i doświadczenie użytkownika w systemie.

3. Kompozycyjność i doświadczenie użytkownika

„Magia” Ethereum polega na atomowej kompozycyjności: smart kontrakty mogą synchronizować odczyty i zapisy w jednej transakcji (np. wymiana aktywów przez Uniswap, jednoczesna spłata długu w Aave i wywołanie operacji w Maker). Jednak L2 łamie tę kompozycyjność:

• Asynchroniczność: Wiadomości między Rollupami są opóźnione, oficjalne wypłaty mogą trwać dni, a mosty stron trzecich zwiększają założenia zaufania.

• Izolacja: Płynność i stan są rozproszone między różnymi L2, osłabiając płynne doświadczenie DeFi na Ethereum.

Jakie jest rozwiązanie?

Rollupy natywne dla Ethereum (zaprojektowane i zarządzane zgodnie ze standardami Layer-1) mogą umożliwić synchronizowany odczyt L2→L1, synchronizowany zapis L1→L2 oraz atomowe zapisy między rollupami, przywracając większość kompozycyjności Layer-1 podczas skalowania przestrzeni bloków. Bez tych funkcji doświadczenie użytkownika (UX) będzie coraz bardziej przesuwać się w stronę wygodnych, ale niebezpiecznych warstw poza Ethereum.

Przyszłość Rollupów

Aby „bezpieczeństwo Ethereum” było czymś więcej niż sloganem, jego kluczowe bezpieczeństwo musi opierać się na Layer 1, a nie na komitetach poza łańcuchem czy sekwencerach jednej firmy. Oto trzy koncepcje projektowe pokazujące możliwe kierunki tego trendu:

Natywny Rollup: pełna weryfikacja na Ethereum

• W przeciwieństwie do modeli wymagających zaufania do niezależnych systemów dowodów oszustwa, nieaudytowalnych dowodów zero-knowledge (zk prover) lub komitetów bezpieczeństwa, Rollup dostarcza ślad transakcji (Transaction Trace), który Ethereum może samodzielnie odtworzyć.

• W praktyce oznacza to, że wypłaty i poprawność stanu stają się prawem Layer 1, a nie obietnicą: jeśli Rollup twierdzi, że twoje saldo to X, Ethereum może to bezpośrednio zweryfikować.

• Taki projekt zmniejsza powierzchnię ataku mostów, ogranicza potrzebę kluczy awaryjnych i pozwala Rollupowi być zgodnym z przyszłymi aktualizacjami Ethereum.

• Kosztem jest wyższy koszt na Layer 1, ale korzyść jest prosta: w razie sporu decyduje Layer 1.

• Obecnie nie ma jeszcze uruchomionych natywnych Rollupów.

Rollup z porządkowaniem przez walidatorów Ethereum

• Obecnie pojedynczy sekwencer może zmieniać kolejność lub opóźniać transakcje, co wystarcza, by w praktyce zniszczyć mechanizm „force inclusion”.

• Dzięki projektowi opartemu na porządkowaniu, kanoniczna kolejność transakcji jest ustalana przez konsensus Layer 1, co utrudnia cenzurę i ponowne porządkowanie w ostatniej chwili.

• Force inclusion staje się normalną ścieżką, a nie powolnym zaworem bezpieczeństwa. Projekty mogą dodać „pre-confirmations”, aby zachować płynność UX, jednocześnie pozwalając Layer 1 być ostatecznym arbitrem kolejności.

• Ten projekt wymaga poświęcenia części przychodów i elastyczności Layer 2, ale eliminuje największy obecnie problem pojedynczego punktu kontroli.

• Obecnie zespoły takie jak Taiko, Spire i Puffer prowadzą badania nad Rollupami opartymi na porządkowaniu.

Rollup do przechowywania kluczy: rozwiązanie problemów z kluczami i aktualizacjami

• Zamiast niezależnego zarządzania odzyskiwaniem konta, kluczami sesyjnymi i rotacją kluczy przez każdy Rollup i aplikację, minimalistyczny Rollup „do przechowywania kluczy” standaryzuje tę logikę i synchronizuje ją wszędzie.

• Użytkownik może obrócić lub odzyskać klucz w jednym miejscu, a zmiana rozprzestrzenia się na wszystkie Layer 2. Operatorzy potrzebują mniej kluczy awaryjnych, a administratorzy mniej „superuprawnień” (god-mode).

• Efektem końcowym jest mniej zhakowanych portfeli, mniej awaryjnych aktualizacji po incydentach i wyraźniejsze oddzielenie bezpieczeństwa konta od logiki aplikacji.

• Projekty Rollupów do przechowywania kluczy są obecnie na etapie koncepcyjnym i nie zostały jeszcze uruchomione.

Podsumowując, te koncepcje projektowe wspólnie rozwiązują rzeczywiste problemy użytkowników: mechanizmy wypłat oparte na zaufaniu, porządkowanie transakcji przez jedną firmę oraz podatność kluczy i ścieżek aktualizacji.

Włączenie weryfikacji, porządkowania i bezpieczeństwa kont do systemu Ethereum to sposób, w jaki Rollupy mogą naprawdę być „zabezpieczone przez Ethereum”, a nie tylko sloganem.