1 grudnia prezes Banku Japonii, Kazuo Ueda, podczas swojego wystąpienia wyjątkowo bezpośrednio odniósł się do nadchodzącego posiedzenia w sprawie polityki pieniężnej, które odbędzie się w dniach 18-19 grudnia, zapowiadając, że wówczas „podejmie decyzję według uznania”. To oświadczenie zostało przez banki inwestycyjne odebrane jako silny sygnał zmiany polityki, co gwałtownie podniosło oczekiwania rynku wobec podwyżki stóp procentowych w grudniu – prawdopodobieństwo podwyżki wzrosło z 20% dziesięć dni temu do 80% obecnie.
Rentowności japońskich obligacji skarbowych wzrosły do niedawnych maksimów, różnica stóp procentowych między USA a Japonią się zmniejszyła, co spowodowało spadek kursu dolara względem jena. Tymczasem Bitcoin, będący barometrem „carry trade”, w ciągu kilku godzin niemal oddał wzrosty z ostatnich dziesięciu dni. Potencjalne działania Banku Japonii stają się kolejnym ciężarem dla rynku kryptowalut – rynek obawia się, że w warunkach kurczącej się płynności pod koniec roku, ewentualna niespodziewana podwyżka stóp przez Bank Japonii tuż przed świętami Bożego Narodzenia może powtórzyć rynkowy wstrząs z grudnia 2022 roku, wywołany „masakrą carry trade”.
„Zapalnik” dla japońskiego carry trade
Tak zwany japoński carry trade opiera się na wykorzystaniu długotrwałych niskich, a nawet ujemnych stóp procentowych w Japonii – inwestorzy pożyczają jeny po bardzo niskim koszcie, a następnie inwestują je w Bitcoin, obligacje wysokodochodowe, akcje technologiczne i inne aktywa o wyższej stopie zwrotu, czerpiąc zyski zarówno z różnicy stóp, jak i wzrostu wartości aktywów. Przez ostatnie dekady polityka luzowania Banku Japonii stworzyła dla takich transakcji bardzo korzystne warunki, a tanie japońskie finansowanie stało się jednym z kluczowych źródeł płynności na rynku kryptowalut.
Choć Kazuo Ueda wcześniej dawał jastrzębie sygnały, to jednak obecne bezpośrednie powiązanie wypowiedzi z konkretnym terminem posiedzenia zostało odczytane jako najjaśniejszy sygnał zmiany polityki od czasu objęcia przez niego stanowiska. Reakcja rynku była natychmiastowa – wraz ze wzrostem oczekiwań, rentowność dwuletnich japońskich obligacji skarbowych osiągnęła najwyższy poziom od 2008 roku, a kurs jena względem dolara umocnił się, co oznacza szybki wzrost kosztów finansowania w jenach i gwałtowne ograniczenie zyskowności carry trade.
Dla inwestorów, gdy koszt finansowania przewyższa oczekiwany zysk z aktywów, zamknięcie pozycji carry trade staje się koniecznością – czyli sprzedaż posiadanych Bitcoinów i innych ryzykownych aktywów oraz wymiana ich na jeny w celu spłaty pożyczek. Takie skumulowane zamykanie pozycji przekłada się na presję sprzedażową na rynku kryptowalut. Jak powiedział Jasper De Maere z firmy handlującej kryptowalutami Wintermute: „Niskie stopy procentowe w Japonii umożliwiły carry trade, a teraz te transakcje są zamykane, przez co wszystkie ryzykowne aktywa są wyprzedawane”.
Bitcoin pod presją „odpływu płynności”
Fala zamykania japońskich carry trade to dla rynku Bitcoin, który już znajduje się w cyklu kurczącej się płynności, kolejny cios. 1 grudnia Bitcoin w ciągu kilku godzin niemal oddał wzrosty z ostatnich dziesięciu dni, kończąc dzień spadkiem o 4,52%. Ta zmienność była precyzyjnie skorelowana z sygnałami politycznymi z Banku Japonii i globalną wyprzedażą na rynku obligacji. Nie jest to odosobniony przypadek, lecz koncentracja logiki odpływu kapitału – gdy tanie finansowanie zaczyna wracać do Japonii, rynek kryptowalut doświadcza „krwotoku”, a pod koniec roku, gdy płynność i tak jest niska, efekt odpływu kapitału jest jeszcze bardziej odczuwalny.
Ten cios ma dwa aspekty: po pierwsze, bezpośrednia presja sprzedażowa. Instytucje i inwestorzy indywidualni zaangażowani w carry trade masowo sprzedają Bitcoina, co powoduje gwałtowny spadek ceny. 1 grudnia Bitcoin spadł poniżej 86 000 dolarów, co było efektem zarówno skumulowanej sprzedaży, jak i automatycznych stop lossów. Dane pokazują, że tego dnia łączna wartość zlikwidowanych kontraktów na rynku kryptowalut sięgnęła 788 milionów dolarów, z czego ponad 80% stanowiły długie pozycje – za tym ekstremalnym zjawiskiem stała m.in. fala zamykania carry trade.
Po drugie, dalsze kurczenie się płynności. Od listopada tego roku rynek Bitcoin doświadczył wielu ciosów płynnościowych:
Amerykańskie spotowe ETF na Bitcoin w listopadzie odnotowały odpływ netto w wysokości 3,5 miliarda dolarów, co jest największym miesięcznym odpływem od początku roku. Od 31 października ETF na Bitcoin notowały odpływy przez cztery kolejne tygodnie, łącznie 4,34 miliarda dolarów. IBIT należący do BlackRock, największy ETF na Bitcoin pod względem aktywów netto, w listopadzie odnotował odpływ 2,34 miliarda dolarów, a 18 listopada zanotował największy dzienny odpływ od momentu powstania – 523 miliony dolarów.
Odpływ kapitału z carry trade w jenach to kolejny kluczowy odpływ z już napiętej puli płynności. Gdy popyt na zakupy jest niewystarczający, nawet niewielka sprzedaż może wywołać duże wahania cen. Spadek Bitcoina o 4,52% w ciągu jednego dnia, bez istotnych negatywnych wiadomości, jest bezpośrednim dowodem na kruchość płynności.
Co bardziej niepokojące, ten cios nie jest jednorazowym, krótkoterminowym wydarzeniem. Dopóki oczekiwania na podwyżkę stóp przez Bank Japonii się nie ochłodzą, proces zamykania carry trade może trwać dalej. Jeśli podczas posiedzenia w dniach 18-19 grudnia Bank Japonii rzeczywiście ogłosi podwyżkę stóp tuż przed świętami, potwierdzi to długoterminowy trend zmiany polityki, co może wywołać kolejną „masakrę carry trade” na wzór grudnia 2022 roku, prowadząc do jeszcze większego odpływu kapitału z Japonii i eskalacji presji sprzedażowej na Bitcoinie.
Jak długo potrwa „kryptozima” Bitcoina?
Wpływ oczekiwań na podwyżkę stóp przez Bank Japonii na Bitcoin jest tak silny, ponieważ rynek znajduje się obecnie w stanie kruchości, gdzie nakłada się wiele negatywnych czynników. Oprócz zamykania carry trade w jenach, niepewność polityki Fed, odpływ kapitału instytucjonalnego oraz techniczne przełamania wsparcia wspólnie tworzą „matrycę presji” dla Bitcoina.
Z makroekonomicznego punktu widzenia, deklaracja Fed o „utrzymaniu wysokich stóp procentowych przez dłuższy czas” wciąż oddziałuje na rynek. Mimo że istnieją pewne oczekiwania na obniżkę stóp przez Fed w grudniu, październikowy amerykański wskaźnik inflacji PCE core nadal przekracza cel 2%, a wcześniejsze wypowiedzi Powella o „utrzymaniu stóp na wysokim poziomie przez dłuższy czas” rozwiały nadzieje rynku na szybkie obniżki. W tym kontekście Bitcoin, jako aktywo bez realnej wartości bazowej, trudno konkurować o kapitał z akcjami technologicznymi mającymi wsparcie w zyskach, a odpływ kapitału wywołany podwyżką stóp przez Bank Japonii dodatkowo pogłębia „suszę kapitałową”.
Strukturalnie, zarówno techniczne, jak i sentymentalne wskaźniki Bitcoina są obecnie słabe. Bitcoin spadł z październikowego szczytu na poziomie 126 000 dolarów do około 86 000 dolarów, a wskaźniki techniczne dają wyraźne sygnały spadkowe – wskaźnik RSI zbliża się do strefy wyprzedania, ale linia MACD pozostaje głęboko ujemna, co potwierdza, że trend spadkowy jeszcze się nie odwrócił. Wskaźnik nastrojów „Fear & Greed Index” spadł do poziomu 20, co oznacza „ekstremalny strach” – taka panika potęguje presję sprzedażową związaną z zamykaniem carry trade, tworząc błędne koło „sprzedaż – spadek – większa panika”.
Jednak rynek nie jest całkowicie pozbawiony nadziei. Dane pokazują, że wskaźnik MVRV Bitcoina (stosunek wartości rynkowej do zrealizowanej) spadł do 1,76, czyli do najniższych poziomów od 2023 roku – historycznie, gdy wskaźnik ten spada poniżej 2, często towarzyszą temu krótkoterminowe odbicia. Część długoterminowych inwestorów zaczęła zwiększać zakupy w przedziale 92 000 – 95 000 dolarów, co sugeruje, że kapitał „łapiący dołek” stopniowo wchodzi na rynek. Jednak czy te pozytywne sygnały przełożą się na trwałą zmianę trendu, zależy przede wszystkim od czynników makroekonomicznych – zwłaszcza od wyniku grudniowego posiedzenia Banku Japonii i kolejnych deklaracji Fed.
Logika przetrwania kryptowalut w obliczu zmiany polityki
Fala zamykania carry trade wywołana oczekiwaniami na podwyżkę stóp przez Bank Japonii jest w istocie odzwierciedleniem globalnego zacieśniania płynności na rynku kryptowalut. Era wzrostu cen aktywów napędzanego tanim finansowaniem dobiega końca – zarówno „długotrwała walka o wysokie stopy” Fed, jak i „wyjście z luzowania” Banku Japonii, przekształcają globalną logikę przepływu kapitału. Dla Bitcoina oznacza to przejście z rynku „napędzanego płynnością” do rynku „napędzanego wartością” – spekulacyjne strategie oparte wyłącznie na napływie kapitału przestają działać, a kryptowaluty z realnymi zastosowaniami mogą wybić się na tle innych.
W krótkim terminie Bitcoin wciąż będzie pod presją zarówno zamykania carry trade w jenach, jak i niepewności polityki Fed – poziom wsparcia 85 000 dolarów stanie się kluczową linią obrony. Dla inwestorów, w tej fazie rynkowych wahań napędzanych przez politykę makroekonomiczną, porzucenie krótkoterminowej spekulacji i skupienie się na fundamentalnej wartości aktywów oraz długoterminowych trendach może być kluczem do przetrwania obecnej „kryptozimy”. Odpływ japońskiego carry trade sprawia, że prawdziwa struktura rynku kryptowalut staje się coraz bardziej przejrzysta.
