Factom: Integralność danych i niezmienność zapisów na blockchainie

Czym jest Factom

Wyobraźcie sobie, że żyjemy w czasach eksplozji informacji, gdzie każdego dnia powstają ogromne ilości danych, takich jak dokumentacja medyczna, dowody własności gruntów, informacje o logistyce łańcucha dostaw i wiele innych. Te dane są niezwykle ważne – chcemy, by były autentyczne, niezmienne i łatwe do weryfikacji. Tradycyjne metody rejestrowania, czy to papierowe, czy scentralizowane bazy danych, mogą być podatne na manipulacje, działać nieefektywnie lub generować wysokie koszty.

Factom (skrót projektu: FCT) działa jak „cyfrowy notariusz” i „superarchiwum” stworzony specjalnie dla tych kluczowych danych. Nie jest to zwykły blockchain – jego głównym celem jest dostarczenie przedsiębiorstwom i instytucjom zdecentralizowanego protokołu integralności danych, dzięki któremu każdy rodzaj informacji może korzystać z bezpieczeństwa i niezmienności, jakie daje blockchain.

W uproszczeniu, Factom pozwala zapisać „odcisk palca” dowolnej informacji cyfrowej (czyli jej wartość hash, będącą unikalnym cyfrowym ID pliku) i bezpiecznie utrwalić ten odcisk na blockchainie. Dzięki temu możesz udowodnić, że dana informacja istniała w określonym momencie i nie została później zmieniona przez nikogo.

Typowy proces wygląda tak: firma lub osoba przekazuje dane wymagające poświadczenia (np. umowy, dokumenty) do sieci Factom, która generuje dla nich unikalny „cyfrowy odcisk palca” (hash), następnie organizuje te odciski w całość i finalnie kotwiczy zbiorczy „odcisk” na blockchainie Bitcoina. W ten sposób Twoje dane zyskują poziom bezpieczeństwa blockchaina Bitcoina, ale nie zajmują tyle miejsca ani nie generują takich kosztów jak transakcje BTC.

Wizja projektu i propozycja wartości

Wizją Factom jest budowa przyszłości, w której ludzie mogą ufać swoim dokumentom, danym cyfrowym i wszystkim połączonym „rzeczom”, a deweloperzy mogą na tej bazie tworzyć aplikacje zmieniające świat. Misją jest dostarczenie branżom o złożonej strukturze możliwości śledzenia danych na blockchainie.

Factom chce rozwiązać kluczowy problem globalnej gospodarki – powszechny „brak zaufania”. Przez jego brak musimy inwestować ogromne zasoby w audyt i weryfikację zapisów, co obniża efektywność i podnosi koszty. Factom eliminuje potrzebę ślepego zaufania, oferując precyzyjny, weryfikowalny i niezmienny system śledzenia audytów.

W przeciwieństwie do wielu innych projektów blockchain, Factom wyróżnia się tym, że oddziela „warstwę danych” (czyli poświadczenie danych) od „warstwy wartości” (czyli transakcji kryptowalutowych). Oznacza to, że firmy mogą korzystać z Factom do ochrony integralności swoich danych bez konieczności posiadania lub zarządzania zmiennymi kryptowalutami. Dzięki temu Factom znajduje zastosowanie w wielu branżach: dokumentacja medyczna, dane finansowe, dokumenty prawne, audyty zgodności, rejestracja własności gruntów, a nawet zarządzanie łańcuchem dostaw.

Charakterystyka techniczna

Technologia Factom jest bardzo sprytna – przypomina wydajny system biblioteczny, zamiast składować wszystkie książki w jednym wielkim pomieszczeniu:

Struktura danych i kotwiczenie

Factom wykorzystuje unikalną architekturę rozproszonego rejestru. Nie umieszcza Twoich surowych danych bezpośrednio na blockchainie, a jedynie zapisuje ich „cyfrowe odciski palca” (hashe). Te odciski są organizowane w „łańcuchy” (Chains) – możesz je sobie wyobrazić jako foldery, a „odciski” to pliki w tych folderach. Takie podejście znacząco zmniejsza obciążenie blockchaina i zapobiega „puchnięciu” łańcucha bloków.

Co więcej, Factom co około 10 minut kotwiczy zbiorczy hash „bloku katalogowego” (Directory Block) na blockchainie Bitcoina. Dzięki temu sprytnie wykorzystuje bezpieczeństwo i niezmienność Bitcoina, zapewniając swoim danym najwyższy poziom ochrony, jednocześnie unikając problemów z szybkością i kosztami, jakie wiązałyby się z bezpośrednim zapisem dużych ilości danych na Bitcoinie.

Mechanizm konsensusu

Sieć Factom osiąga konsensus za pomocą mechanizmu podobnego do algorytmu Raft. W tej sieci działa grupa węzłów zwanych „serwerami federacyjnymi” (Federated Servers), które odpowiadają za zapisywanie danych i otrzymują za to nagrody. Serwery te losowo wybierają lidera do koordynacji pracy, a ich obowiązki rotują co minutę, co zapobiega trwałej kontroli przez jeden podmiot i wzmacnia decentralizację oraz bezpieczeństwo.

Skalowalność

Ponieważ Factom zapisuje jedynie hashe danych, a nie same dane, oraz stosuje strukturę warstwową i mechanizm kotwiczenia, może efektywnie obsługiwać duże ilości danych i zachować wysoką skalowalność. Faktyczne treści danych są przechowywane w rozproszonych tablicach haszujących (DHT) i udostępniane w sieci peer-to-peer.

Tokenomia

Factom zaprojektował podwójny system tokenów, co jest dość nietypowe w świecie blockchain, a jego celem jest lepsza obsługa klientów biznesowych, którzy nie muszą bezpośrednio mierzyć się ze zmiennością kryptowalut:

Factoids (FCT)

• Symbol tokena: FCT
• Zastosowanie: FCT to natywna kryptowaluta sieci Factom, służy do obsługi zdecentralizowanej sieci i zapobiegania spamowi. Można nią swobodnie handlować na giełdach kryptowalut.
• Mechanizm emisji: Podaż FCT jest „nieograniczona”, ale zaprojektowana deflacyjnie, ponieważ FCT są spalane przy zakupie Entry Credits. Serwery federacyjne otrzymują FCT jako nagrodę za utrzymanie sieci – miesięcznie około 73 000 FCT.
• Podaż i obrót: Według niektórych źródeł, całkowita podaż FCT wynosi około 10,46 mln sztuk. Jednak na platformach takich jak CoinMarketCap podawana jest zerowa podaż w obrocie, co może oznaczać problemy z płynnością lub nieaktualne dane.

Entry Credits (ECs)

• Zastosowanie: ECs to „paliwo” sieci Factom, służą do opłacania zapisów danych na łańcuchu Factom (tworzenia „wpisów”) oraz do głosowania na węzły autorytatywne.
• Charakterystyka: ECs są nieprzeznaczone do handlu – nie można ich kupować ani sprzedawać jak FCT. Można je nabyć wyłącznie za FCT, a ich cena jest stała: 1 EC kosztuje około 0,001 USD (jedna dziesiąta centa) i pozwala zapisać 1 KB danych.
• Założenia projektowe: Stała cena i brak możliwości handlu mają na celu ułatwienie korzystania z Factom przez firmy, które nie muszą martwić się zmiennością cen kryptowalut, co obniża próg wejścia dla technologii blockchain.

Transformacja projektu: Accumulate Network

Warto podkreślić, że projekt Factom przeszedł istotną transformację. Pod koniec 2021 roku operatorzy węzłów autorytatywnych (ANOs) zagłosowali za aktualizacją i zmianą nazwy na Accumulate Network. Oznacza to, że protokół Factom został przeniesiony do nowej, całkowicie przepisanej bazy kodu. Dotychczasowe tokeny FCT można wymienić na tokeny ACME sieci Accumulate w stosunku 1:5. Accumulate Network posiada własną tokenomię, np. całkowita podaż to 500 mln ACME, a deflacja następuje przez mechanizm spalania przy wzroście zapotrzebowania na sieć.

Zespół, zarządzanie i finansowanie

Zespół główny

Factom został założony w 2014 roku w Austin w Teksasie przez Paula Snowa i Petera Kirby’ego. Paul Snow był CEO i założycielem projektu, a Peter Kirby współzałożycielem i CEO. W zespole byli także kluczowi członkowie: główny naukowiec Brian Deery oraz przewodniczący rady David Johnston.

Finansowanie i rozwój

W pierwszej emisji tokenów (ICO) w 2015 roku Factom zebrał około 541 tys. USD. Dodatkowo pozyskał 23,6 mln USD od inwestorów takich jak Draper Associates, Fastforward Innovations i Overstock. Factom otrzymał także wsparcie od amerykańskiego Departamentu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (U.S. Department of Homeland Security) oraz Fundacji Billa i Melindy Gatesów (Bill & Melinda Gates Foundation), co pokazuje potencjał technologii w sektorze rządowym i non-profit.

Transformacja zarządzania

Początkowo serwery Factom były własnością i były obsługiwane przez firmę Factom. Aby osiągnąć pełną decentralizację, projekt uruchomił program „Kamień milowy 3” (M3), mający na celu budowę struktury zarządzania z udziałem członków społeczności, posiadaczy FCT, użytkowników EC i operatorów węzłów autorytatywnych.

Warto zauważyć, że latem 2021 roku firma Factom sprzedała 40 patentów blockchain firmie Inveniam. Następnie operatorzy węzłów autorytatywnych pod koniec 2021 roku zagłosowali za aktualizacją i zmianą nazwy projektu na Accumulate Network, co oznaczało całkowite przepisanie kodu i wejście w nową fazę rozwoju.

Mapa drogowa

Rozwój Factom można podzielić na kilka kluczowych etapów:

Ważne wydarzenia historyczne

• 2014: Rozpoczęcie projektu, założenie firmy Factom.
• Początek 2015: Wydanie pierwszej wersji Factom, następnie przeprowadzenie ICO.
• 2015: Wybór do akceleratora Plug & Play FinTech.
• 2016: Wyróżnienie jako jedna z najlepszych startupów w Austin. Otrzymanie 500 tys. USD od Fundacji Billa i Melindy Gatesów.
• 2018: Otrzymanie 200 tys. USD od amerykańskiego Departamentu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Rozpoczęcie przygotowań do pełnej decentralizacji („Kamień milowy 3” – M3).
• Lato 2021: Firma Inveniam kupuje 40 patentów blockchain od Factom Inc.
• Listopad 2021: Walidatorzy Factom jednogłośnie głosują za aktualizacją i zmianą nazwy na Accumulate Network, przeprowadzając hard fork.

Plany na przyszłość (Accumulate Network)

Jako że Factom został przekształcony w Accumulate Network, dalszy rozwój skupia się na projekcie Accumulate:

• 2022–2023: Rozwój ekosystemu i kluczowego protokołu.
• Aktualizacje ekosystemu: Integracja z ważnymi protokołami warstwy 1 oraz głównymi stablecoinami.
• Aktualizacje protokołu: Obejmują nagrody za staking, automatyzację etapów, automatyzację walidatorów i przycinanie łańcuchów podpisów.

Typowe ryzyka

Przy poznawaniu projektu Factom warto zwrócić uwagę na kilka ryzyk – nie są to porady inwestycyjne, lecz pomoc w pełniejszym zrozumieniu projektu:

Ryzyko transformacji i aktywności projektu

Factom został przekształcony w Accumulate Network. Oznacza to, że oryginalny protokół Factom nie jest już aktywnie rozwijany jako samodzielny projekt, a jego oficjalna strona (factomprotocol.org) została wyłączona. Jeśli interesuje Cię oryginalny token FCT, musisz wiedzieć, że przeszedł on do ACME, a aktywność ekosystemu Factom znacznie spadła. W badaniach należy rozróżniać Factom i Accumulate.

Ryzyko tokenomii i płynności

Oryginalny token FCT według niektórych platform ma zerową podaż w obrocie, co może oznaczać bardzo ograniczoną płynność rynkową. Dodatkowo rynek kryptowalut jest bardzo zmienny, a FCT w przeszłości podlegał dużym wahaniom cen. Każda inwestycja wiąże się z ryzykiem utraty kapitału.

Ryzyko techniczne i bezpieczeństwa

Mimo że Factom kładzie nacisk na bezpieczeństwo, każdy złożony system informatyczny może mieć nieznane luki. Choć kotwiczy się na blockchainie Bitcoina dla zwiększenia bezpieczeństwa, warstwa protokołu wymaga ciągłego audytu i utrzymania. Accumulate, jako przepisana wersja Factom, również potrzebuje czasu, by udowodnić swoją stabilność i bezpieczeństwo.

Ryzyko zgodności i operacyjne

Regulacje dotyczące blockchaina i kryptowalut stale się zmieniają. Projekt może napotkać wyzwania związane z zgodnością w różnych krajach i regionach. Długoterminowy rozwój i funkcjonowanie zależy także od zaangażowania zespołu i wsparcia społeczności.

Pamiętaj, że powyższe informacje służą wyłącznie celom informacyjnym i nie stanowią porady inwestycyjnej. Przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji koniecznie przeprowadź własne, dogłębne badania.

Lista weryfikacyjna

Aby pomóc w dalszym poznaniu i weryfikacji projektu Factom, poniżej znajdziesz kilka przydatnych linków i informacji:

• Whitepaper: Whitepaper Factom można znaleźć na jego starej stronie lub w odpowiednich repozytoriach.
• Oficjalna strona: Oryginalna strona Factom to factom.com, ale factomprotocol.org została wyłączona. Ponieważ projekt przeszedł do Accumulate Network, zaleca się korzystanie z oficjalnych materiałów Accumulate.
• Aktywność na GitHub: Projekt Factom jest open source, a jego repozytorium można znaleźć na GitHub (np. FactomProject). Sprawdzając historię commitów i częstotliwość aktualizacji, można ocenić aktywność deweloperską.
• Explorer blockchain: Dane on-chain można sprawdzić przez eksploratory Factom (np. explorer.factom.pro, explorer.factoid.org). Dla sieci Accumulate należy używać odpowiedniego explorera (np. explorer.accumulatenetwork.io).
• Informacje o zespole: Informacje o kluczowych członkach zespołu można znaleźć na LinkedIn, stronie projektu lub platformach kryptowalutowych.

Podsumowanie projektu

Factom to innowacyjny, wczesny projekt blockchain, który wystartował w 2014 roku, by rozwiązać problem przechowywania i weryfikacji danych w firmach. Poprzez kotwiczenie „cyfrowych odcisków palca” danych na blockchainie Bitcoina, sprytnie wykorzystuje jego bezpieczeństwo, jednocześnie unikając problemów z wydajnością i kosztami typowych blockchainów. Unikalny model podwójnych tokenów (FCT i EC) zapewnia firmom stabilne koszty poświadczenia danych bez ryzyka zmienności kryptowalut.

Factom zdobył uznanie i wsparcie m.in. od amerykańskiego Departamentu Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Fundacji Billa i Melindy Gatesów, a także wykazał potencjał w branżach takich jak medycyna, prawo czy logistyka. Jednak dynamiczny rozwój technologii blockchain sprawił, że w 2021 roku projekt przeszedł istotną transformację – jego protokół został zaktualizowany i przemianowany na Accumulate Network. Oznacza to, że oryginalny protokół Factom nie jest już samodzielnie rozwijany, a token FCT został zastąpiony przez ACME w sieci Accumulate.

Podsumowując, Factom to projekt o historycznym znaczeniu dla branży blockchain, którego innowacyjne idee i rozwiązania wpłynęły na rozwój poświadczeń danych i zastosowań blockchain w biznesie. Obecnie jednak uwaga skupia się na Accumulate Network. Jeśli interesuje Cię ten projekt, warto skoncentrować się na Accumulate Network, poznając jego najnowsze osiągnięcia, technologie i ekosystem. Pamiętaj, że powyższe treści mają charakter edukacyjny i nie stanowią porady inwestycyjnej – zawsze prowadź własne badania i podejmuj decyzje ostrożnie.