Barqaror tangalar atrofidagi bahslar ortida qanday moliyaviy tartib o‘yinlari yashiringan?

Muallif: Byron Gilliam

Tarjima: AididiaoJP, Foresight News

Asl sarlavha: Nega an’anaviy OAV vakillari stablecoin innovatsiyasini tanqid qiladi?

“Bir paytlar markaziy bankirlarni uyqusiz qoldirgan innovatsiya, ehtimol, oxir-oqibat ularning poydevorini mustahkamlovchi kuchga aylanadi.” — David Beckworth

Xavf nazariyasi: Moliyaviy barqarorlikka tahdid

Atlantic Monthly muallifi David Frum ogohlantiradi: stablecoin — “hozirgacha eng xavfli kriptovalyuta shakli”. Unga ko‘ra, GENIUS qonuni uni qonuniylashtirishi “AQShning navbatdagi moliyaviy falokatining fitilini yoqish” bilan barobar.

Frum stablecoin hajmi 4 trillion dollarga (Citi Bank prognoziga ko‘ra) ko‘tarilishini va deyarli barcha mablag‘lar uch oylik davlat obligatsiyalariga oqib borishini kutmoqda, bu qonun ruxsat bergan eng yuqori xavfli aktiv toifasidir.

U davlat obligatsiyalari bozori 2022-2023 yillardagi qulashni takrorlashini bashorat qiladi. Egalar bir vaqtning o‘zida sotib olishga oshiqsa, stablecoin emitentlari 4 trillion dollarlik obligatsiyalarni katta zarar bilan sotishga majbur bo‘ladi va bu “run” (bankdan ommaviy pul yechib olish) inqirozini keltirib chiqaradi.

Yana ham jiddiyrog‘i, Frum stablecoin “subprime qimmatli qog‘ozlarning barcha xavf xususiyatlariga ega”ligini ta’kidlaydi va oxir-oqibat hukumat 2008 yilgi kabi soliq to‘lovchilar mablag‘i hisobidan xususiy yo‘qotishlarni qoplashga majbur bo‘lishi mumkinligini aytadi.

Shubhali fikrlar

Biroq, e’tiborga loyiq jihat shundaki, 2022-2023 yillardagi davlat obligatsiyalari pasayishi 18 oy davom etdi. Har uch oyda to‘lanadigan aktivlar uchun, nima uchun nol leveraj bilan ishlaydigan emitentlar uchun vahima yuzaga keladi? Bu mantiq shubhali.

Biz Frumning fikrini muhokama qilamiz, chunki uning xavotirlari dramatik va keng ommaning umumiy tashvishlarini aks ettiradi: stablecoin muqarrar ravishda muvaffaqiyatsiz bo‘ladi, shuning uchun xavfli.

Muvaffaqiyat nazariyasi: Mavjud tizimni ag‘darish

Xalqaro Valyuta Jamg‘armasi vakili Helen Rey esa ogohlantiradi: stablecoin haddan tashqari muvaffaqiyatli bo‘lib, “hukumatning moliyaviy daromadiga tahdid soladi va xalqaro moliyaviy tizim asoslarini larzaga keltiradi”.

Uning fikricha, global jamg‘armalar keng ko‘lamda stablecoinlarga o‘tsa, banklar kredit berish imkoniyatidan mahrum bo‘ladi, davlatlar moliyalashtirishda qiynaladi, markaziy banklarning pul-kredit siyosati vositalari ishlamay qoladi.

Zanjirli ta’sirlar quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

• Moliyaviy barqarorlik xavfi

• Bank tizimining bo‘shashuvi

• Valyuta raqobati va o‘zgaruvchanligi

• Pul yuvish muammosining kuchayishi

• Soliq bazasining yemirilishi

• Seigniorage’ning xususiylashtirilishi

• Manfaatdor guruhlarning haddan tashqari lobbi faoliyati

Helen Rey ayniqsa seigniorage’ning xususiylashtirilishi “boylikning oz sonli korxona va shaxslarda yuqori darajada jamlanishiga olib keladi” deb xavotir bildiradi va bu xalqaro valyuta tizimining jamoat xususiyatini buzadi.

“Biz jiddiy oqibatlarga tayyor bo‘lishimiz kerak”, — deya xulosa qiladi u.

Betaraf nuqtai nazar: Moliyaviy innovatsiyaning qadri

Federal Reserve’dan Steven Milan ham amaldagi dollar tizimini qadrlaydi: “AQSh tomonidan taqdim etilayotgan rezerv valyuta va aktivlar global jamoat farovonligidir.” Ammo u mutlaqo teskari xulosaga keladi:

“Stablecoin moliyaviy cheklovlarga duch kelgan guruhlarga ushbu global jamoat farovonligidan osonroq foydalanish imkonini beradi va ularni qattiq moliyaviy cheklovlardan ozod qiladi.”

Kripto hamjamiyati odatda Federal Reserve’ning pul emissiyasini jamoat zarariga deb hisoblaydi, biroq Milan’ning fikri mazmun va strategiya jihatidan muhim: fiat valyutani jamoat farovonligi sifatida ta’riflash — anti-kripto ritorikaga qarshi eng yaxshi yondashuv.

Yuqoridagi fikrlardan farqli o‘laroq, Milan bank tizimidan ommaviy kapital chiqishi ehtimoli past deb hisoblaydi, chunki GENIUS qonuni stablecoin uchun foiz to‘lanmasligi va depozit sug‘urtasi yo‘qligini aniq belgilaydi.

“Stablecoin uchun haqiqiy imkoniyat — bu global dollar aktivlariga bo‘lgan ehtiyojni qondirish, ayniqsa dollar kanallari cheklangan hududlarda.”

Rey bunday ehtiyojni davlat suverenitetiga tahdid deb bilsa, Milan esa bu rivojlanayotgan bozorlardagi aholi uchun “giperinflyatsiya va valyuta kursi o‘zgaruvchanligidan qochish imkonini beradi” deb hisoblaydi.

Bu fikr ishonchli, lekin siz fiat valyutaning jamoat xususiyatiga ishonishingiz kerak.

Barqarorlik funksiyasi nazariyasi: Moliyaviy siklni tartibga soluvchi vosita

David Beckworth xavotir bildiruvchilar muhim jihatni e’tibordan chetda qoldirishini ta’kidlaydi: “Dollar stablecoin’larining keng tarqalishi aslida global moliyaviy o‘zgaruvchanlikni yumshatishga yordam beradi.”

U Helen Rey’ning rivojlanayotgan bozorlardagi dollar qarzi barqarorlikni buzishi haqidagi tadqiqotiga tayanib, stablecoin xususiy sektor balansini yaxshilash orqali bu muammoni hal qilishi mumkinligini ta’kidlaydi:

Dollar qadri oshganda dollar qarzi ortadi, stablecoin ham bir vaqtda qadrsizlanadi va rivojlanayotgan bozorlarga bu orqali amortizatsiya beradi. Boshqacha aytganda, “stablecoin markazlashmagan global iqtisodiy barqarorlik vositasiga aylanishi mumkin”.

Federal Reserve stablecoin’ning oxirgi qutqaruvchisi bo‘lishi mumkinligi haqidagi taxmin bilan birga, bu aynan Frum xavotir bildirgan ssenariy bo‘lib, stablecoin kengayishi “global moliyaviy siklni muvozanatlashtiruvchi vositaga aylanishi mumkin”.

Beckworth xulosa qiladi: “Bir paytlar markaziy bank amaldorlarini larzaga keltirgan innovatsiya, ehtimol, oxir-oqibat ularning eng mustahkam poydevoriga aylanadi.”

Jinoyat vositasi nazariyasi: Soya ostidagi pul yuvish kanali

Illinois shtatidagi kriptovalyuta ATM asoschisi Firas Aysa’ga nisbatan pul yuvishda og‘ir jinoyat ishi ochilgani shuni eslatadiki: blokcheyn shaffof va kuzatiladigan bo‘lsa-da, jinoyatchilar uni pul yuvishning birinchi manzili deb bilishadi.

Gumondor naqd pulni kriptovalyutaga aylantirib 10 million dollar foyda ko‘rgan holat shuni ko‘rsatadiki: kriptovalyuta jinoyati nafaqat on-chain aktivlarni o‘g‘irlash, balki an’anaviy “qora pul”ni blokcheynga olib chiqish yo‘li hamdir.

Stablecoin hajmi kengayib, an’anaviy moliya bilan chuqur integratsiyalashgani sari, mutaxassislar pul yuvish xavfi kuchayishidan xavotirda. Helen Rey stablecoin “noqonuniy mablag‘larni o‘tkazishi va davlatlarning soliq bazasini jiddiy yemirishi” mumkinligini ta’kidlaydi. David Frum esa ochiq aytadi: “Jinoyat faoliyatini qulaylashtirish orqali davlat obligatsiyalariga talab oshadi deb o‘ylash — bu butunlay noto‘g‘ri.”

Bu borada, biz hali kuchli qarshi dalil topmadik.

Pragmatik nuqtai nazar: Oddiy to‘lov vositasi

Birlashgan Qirollik Lordlar palatasi a’zosi Culvin Lange hukumatdan stablecoin bo‘yicha pozitsiyasini so‘raganida, bu parlament muhokamasi tarixdagi eng zerikarli muhokama bo‘lishi mumkin edi.

Qirol vakili Lord Livermore bashorat qiladi: stablecoin “xalqaro to‘lov xarajatlarini kamaytirish va samaradorlikni oshirish”da muhim rol o‘ynaydi.

Moliyaviy apokalipsis yoki inqilobiy najot haqidagi hayratlanarli bashoratlarga nisbatan, bu fikr juda oddiy va deyarli e’tiborga loyiq emasdek tuyuladi. Lekin aynan mana shu oddiylik, kelajak haqiqatiga eng yaqin bo‘lishi mumkin.