Zama là gì? Dự án mã hóa dữ liệu tiên phong ứng dụng FHE trong blockchain & AI gọi vốn 130 triệu USD

Khi quyền riêng tư đang trở thành một trong những vấn đề nóng nhất của thế giới Web3 và AI, các giải pháp bảo mật dữ liệu toàn phần trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Trong bối cảnh đó, Zama nổi lên như một dự án tiên phong trong việc ứng dụng công nghệ Fully Homomorphic Encryption (FHE) khi cho phép xử lý dữ liệu mà không cần giải mã nhằm bảo vệ tuyệt đối thông tin người dùng. Với việc vừa gọi vốn thành công 73 triệu USD tại vòng Series A, Zama đang thu hút sự chú ý mạnh mẽ từ cộng đồng và các nhà đầu tư. Vậy dự án có gì đặc biệt? Cùng Allinstation tìm hiểu thông qua bài viết bên dưới nhé!

Dự án Zama là gì?

Zama là một dự án chuyên phát triển các giải pháp mã hóa dữ liệu nguồn mở, với sản phẩm cốt lõi là Fully Homomorphic Encryption (FHE) – công nghệ cho phép xử lý dữ liệu ngay cả khi vẫn đang ở trạng thái mã hóa. Mục tiêu của Zama là giúp các nhà phát triển dễ dàng xây dựng các ứng dụng bảo vệ quyền riêng tư, đặc biệt trong hai lĩnh vực chính:

• Blockchain: Thông qua công cụ fhEVM, Zama cho phép tạo ra các hợp đồng thông minh riêng tư chạy trên các blockchain tương thích EVM.
• AI: Zama phát triển các framework như Concrete ML giúp tích hợp FHE vào các mô hình machine learning mà không cần kiến thức mật mã học chuyên sâu.

Zama được thành lập vào năm 2020, hiện đã phát hành nhiều thư viện mã nguồn mở như TFHE-rs, Concrete và đang tích cực mở rộng hệ sinh thái ứng dụng FHE trong Web3.

Trang chủ dự án Zama

Zama hoạt động như thế nào?

Cốt lõi của Zama nằm ở việc mã hóa toàn bộ vòng đời của dữ liệu, từ lúc gửi đi, trong quá trình xử lý và cho tới khi trả về kết quả. Thay vì phải giải mã để xử lý rồi lại mã hóa lại (như cách truyền thống), Zama sử dụng FHE để cho phép xử lý trực tiếp trên dữ liệu đã mã hóa.

Zama cũng phát triển fhEVM – một phiên bản đặc biệt của Ethereum Virtual Machine hỗ trợ hợp đồng thông minh riêng tư. fhEVM sử dụng mã hóa bất đối xứng và Giao thức ngưỡng (Threshold Protocol) để phân phối quyền giải mã giữa các validator, đảm bảo tính phi tập trung và bảo mật.

Các sản phẩm của Zama

Zama phát triển một bộ công cụ mã nguồn mở toàn diện giúp các nhà phát triển tích hợp công nghệ Fully Homomorphic Encryption (FHE) vào blockchain, AI và các ứng dụng cần bảo mật dữ liệu. Các sản phẩm chính bao gồm:

TFHE-rs – Thư viện mã hóa FHE hiệu suất cao

TFHE-rs là một thư viện mã hóa cấp thấp được viết bằng ngôn ngữ Rust, sử dụng thuật toán TFHE (Fast Fully Homomorphic Encryption over the Torus). Đây là nền tảng quan trọng trong bộ công cụ Zama, đóng vai trò xử lý mã hóa/giải mã dữ liệu.

Tính năng nổi bật:

• Rust và C API: Hỗ trợ nhà phát triển dễ dàng tích hợp vào ứng dụng ở cả tầng thấp và cao cấp.
• Client-side WebAssembly API: Có thể triển khai trực tiếp trên trình duyệt, đảm bảo hiệu suất tốt và tính di động.
• Kháng máy tính lượng tử (Quantum-resistant): Sử dụng thuật toán hiện đại có khả năng chống lại các cuộc tấn công từ máy tính lượng tử trong tương lai.
• Hiệu suất tối ưu: Được thiết kế để hoạt động nhanh và chính xác, phù hợp với nhiều kịch bản yêu cầu tốc độ tính toán cao.

Ứng dụng:

• Là “xương sống” cho các sản phẩm khác như fhEVM và Concrete.
• Có thể được tích hợp trực tiếp vào hệ thống backend xử lý dữ liệu bảo mật.

TFHE-rs – Thư viện mã hóa cấp thấp được viết bằng ngôn ngữ Rust

Concrete – Framework xây dựng ứng dụng FHE

Concrete là một framework mã nguồn mở giúp nhà phát triển dễ dàng viết và biên dịch chương trình FHE. Nó bao gồm một trình biên dịch chuyển đổi mã nguồn bình thường (Python, Rust…) sang dạng có thể thực thi bằng FHE.

Tính năng nổi bật:

• Đơn giản hóa quy trình phát triển FHE: Không cần phải viết mã mật mã học phức tạp, nhà phát triển có thể viết code thông thường và để Concrete lo phần chuyển đổi.
• Tự động hóa việc tối ưu hóa và biên dịch: Giảm thiểu lỗi và nâng cao hiệu suất tính toán. Thư viện đa nền tảng: Dễ dàng tích hợp với nhiều ngôn ngữ và hệ thống.

Ứng dụng:

• Xây dựng các ứng dụng FHE cho cả Web3 lẫn Web2.
• Tích hợp vào các quy trình xử lý dữ liệu bảo mật như tính toán số liệu tài chính, chăm sóc sức khỏe, phân tích hành vi người dùng…

Concrete ML – Trí tuệ nhân tạo riêng tư

Concrete ML là một framework mã nguồn mở hỗ trợ thực hiện suy luận (inference) trên dữ liệu đã mã hóa, cho phép triển khai mô hình machine learning mà vẫn đảm bảo tính riêng tư cho dữ liệu đầu vào.

Tính năng nổi bật:

• Hỗ trợ scikit-learn và PyTorch: Nhà phát triển có thể dùng các công cụ quen thuộc trong AI để xây dựng mô hình mà không cần thay đổi quá nhiều.
• Dễ tiếp cận: Thiết kế để phục vụ các nhà phát triển AI không chuyên về mật mã.
• Bảo vệ dữ liệu người dùng: Dữ liệu đầu vào của mô hình có thể được giữ nguyên trạng thái mã hóa từ đầu đến cuối quá trình suy luận.

Ứng dụng:

• Xây dựng các ứng dụng AI như nhận diện hình ảnh, phân loại, dự đoán hành vi… mà không cần truy cập dữ liệu thô của người dùng.
• Phù hợp cho các ngành yêu cầu bảo mật cao như y tế, tài chính, định danh…

fhEVM – Máy ảo EVM hỗ trợ hợp đồng thông minh riêng tư

fhEVM (Fully Homomorphic Ethereum Virtual Machine) là một giao thức cho phép triển khai hợp đồng thông minh riêng tư (confidential smart contract) trên các blockchain tương thích với EVM (Ethereum Virtual Machine).

Tính năng nổi bật:

• Viết bằng Solidity: Nhà phát triển có thể sử dụng ngôn ngữ lập trình phổ biến mà không cần học ngôn ngữ mới.
• Tương thích đa chain: Có thể tích hợp vào bất kỳ blockchain nào hỗ trợ EVM (như Ethereum, BNB Chain, Polygon…).
• Tích hợp TFHE-rs và TFHE-Solidity: Cho phép thực hiện các phép tính toán trực tiếp trên dữ liệu mã hóa.
• Global Public Key & Threshold Protocol: Dữ liệu được mã hóa bằng một khóa công khai duy nhất lưu trên chuỗi.
• Khóa riêng tư được chia sẻ và quản lý bởi các validator node thông qua cơ chế “giao thức ngưỡng”, yêu cầu nhiều node đồng thuận mới có thể giải mã, từ đó đảm bảo tính phi tập trung và bảo mật.

Ứng dụng:

• Tạo ra các hợp đồng thông minh có thể xử lý dữ liệu nhạy cảm mà không tiết lộ thông tin cho bất kỳ bên nào.
• Dùng cho các ứng dụng như DeFi riêng tư, voting, bảo hiểm phi tập trung, giao dịch ẩn danh…

Cơ chế hoạt động của fhEVM (Fully Homomorphic Ethereum Virtual Machine)

Đặc điểm nổi bật của Zama

• Bảo mật toàn phần với FHE: Dữ liệu được mã hóa từ đầu đến cuối, không ai, kể cả hệ thống, có thể truy cập nội dung gốc.
• Hợp đồng thông minh riêng tư với fhEVM: Tương thích EVM, dễ viết bằng Solidity và mở rộng sang nhiều blockchain.
• Ứng dụng đa lĩnh vực: Từ blockchain (DeFi, DID, Gaming) đến AI và các ngành nghề nhạy cảm như y tế, chính phủ, quảng cáo…
• Thân thiện với nhà phát triển: Cung cấp thư viện mã nguồn mở, tài liệu chi tiết và dễ tích hợp.

Tổng quan về Token và Tokenomics

Hiện tại, Zama chưa công bố token chính thức và cũng chưa có thông tin về tokenomics. Tuy nhiên, dự án đã triển khai:

• Testnet với các chức năng chuyển token, mã hóa và giải mã
• Guild Quest cho cộng đồng

Những hoạt động này có thể là tiền đề cho airdrop trong tương lai nếu Zama phát hành token.

Đọc thêm: Hướng dẫn săn Airdrop Zama – Dự án gọi vốn 130 triệu USD, định giá 1 tỷ đô

Zama khởi động Public Testnet từ ngày 01/07/2025

Đội ngũ dự án, Nhà đầu tư và Đối tác

Đội ngũ dự án

Zama được sáng lập bởi hai chuyên gia có nền tảng học thuật và thực tiễn vững chắc trong lĩnh vực mật mã học và công nghệ cao:

Dr. Rand Hindi – CEO

• Doanh nhân công nghệ nổi bật, từng lọt vào danh sách Innovators Under 35 của MIT.
• Sáng lập startup Snips, nền tảng trợ lý giọng nói riêng tư, sau này được mua lại bởi Sonos.
• Có bằng Tiến sĩ về Tin sinh học tại University College London, từng học tại Stanford và Singularity University.
• Là nhà đầu tư tích cực vào hơn 50 công ty công nghệ trong các lĩnh vực như AI, blockchain, bảo mật và MedTech.

Dr. Pascal Paillier – CTO

• Nhà mật mã học nổi tiếng toàn cầu với hơn 25 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực bảo mật dữ liệu.
• Đồng sáng lập và là CEO trong 10 năm tại CryptoExperts – công ty nghiên cứu mật mã học tại Paris.
• Thành viên của các tổ chức tiêu chuẩn như ISO và IACR, tác giả hơn 60 bài báo học thuật, đặc biệt là về FHE, bảo mật nhúng, và mã hóa ẩn danh.
• Người phát triển thuật toán mã hóa Paillier, được sử dụng rộng rãi trong các hệ thống bảo mật hiện đại.

2 Nhà sáng lập của Zama

Nhà đầu tư

Zama đã huy động thành công 130 triệu USD trong hai vòng gọi vốn Series A và B, trở thành một trong những kỳ lân đầu tiên trong lĩnh vực FHE. Số vốn này sẽ được sử dụng để phát triển mainnet, đẩy nhanh việc hoàn thiện công cụ dành cho lập trình viên và mở rộng ứng dụng công nghệ mã hóa trên blockchain.

Một số Nhà đầu tư nổi bật: Pantera Capital, Multicoin Capital, Protocol Labs hay Anatoly (Co-Founder Solana) và Gavin Wood (Founder Polkadot) cũng tham gia góp vốn vào dự án Zama

Đọc thêm:

• Anatoly Yakovenko là ai? Nhà đồng sáng lập thiên tài của Solana
• Gavin Wood là ai? Tiểu sử Nhà sáng lập Polkadot và Ethereum

Dữ liệu gọi vốn của Zama theo Cryptorank

Đối tác

Zama hiện đang làm việc chặt chẽ với một số dự án blockchain trong việc triển khai fhEVM – giao thức hợp đồng thông minh riêng tư:

• Fhenix: Dự án blockchain bảo mật đầu tiên tích hợp hoàn toàn fhEVM của Zama.
• Shiba Inu: Được xác nhận là một trong những dự án tích hợp các thành phần từ fhEVM.

Ngoài ra, với mô hình mã nguồn mở, Zama đang xây dựng một cộng đồng nhà phát triển toàn cầu, thu hút sự quan tâm từ nhiều hệ sinh thái blockchain và AI.

Tổng kết

Zama là dự án tiên phong trong việc áp dụng công nghệ Fully Homomorphic Encryption vào các lĩnh vực trọng yếu như blockchain và AI – những lĩnh vực mà bảo mật dữ liệu là tối quan trọng. Với hệ sinh thái sản phẩm mã nguồn mở, đội ngũ dày dạn kinh nghiệm và sự hậu thuẫn từ những quỹ hàng đầu, Zama đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu: bảo vệ quyền riêng tư mặc định cho mọi tương tác số.

Trong tương lai, nếu Zama ra mắt token, đây có thể là một trong những cơ hội Airdrop lớn và uy tín nhất trong mảng bảo mật.

Muốn nhận tin tức crypto 24/7 sớm nhất về thị trường và các dự án? Anh em hãy tham gia tại đây nhé.