Vụ "thu hoạch" lúc 5 giờ sáng, ai đang đạo diễn biến động cực đoan của Hyperliquid XPL?

Biến động cực đoan của Hyperliquid XPL: Tăng vọt 200% trong 5 phút rồi sụp đổ, 17.67 triệu USD lệnh short bị thanh lý, hai địa chỉ kiếm được 27.5 triệu USD.

Tác giả: KarenZ, Foresight News

Vào lúc 5:50 sáng ngày 27 tháng 8, nền tảng giao dịch phái sinh phi tập trung Hyperliquid đã chứng kiến một biến động cực kỳ kịch tính: token XPL (trước khi niêm yết chính thức) trên nền tảng này đã tăng gần 200% chỉ trong 5 phút, sau đó nhanh chóng quay đầu giảm mạnh, gây ra làn sóng thanh lý lệnh short quy mô lớn và tranh cãi trong cộng đồng.

Ôn lại sự kiện: 5 phút điên cuồng, giá biến động như tàu lượn siêu tốc

Theo dữ liệu thị trường Hyperliquid, giá XPL bắt đầu tăng mạnh từ 5:50 sáng (GMT+8) ngày 27 tháng 8, từ khoảng 0.6 USD tăng vọt lên mức cao nhất 1.8 USD, mức tăng gần 200% chỉ trong vài phút. Tuy nhiên, cơn sốt này không kéo dài lâu – giá đã nhanh chóng quay về mức ban đầu chỉ sau vài phút chạm đỉnh, hiện dao động quanh 0.061 USD.

Theo dữ liệu từ Coinglass, trong 4 giờ gần nhất, số tiền lệnh short XPL bị thanh lý trên Hyperliquid đạt 17.67 triệu USD.

Đáng chú ý, cùng thời điểm đó, trên các sàn giao dịch tập trung như Binance, Bitget – nơi đã niêm yết hợp đồng tương lai XPL trước khi niêm yết chính thức – giá XPL không có biến động rõ rệt. Sự khác biệt này đã làm dấy lên nghi vấn thao túng giá trong cộng đồng.

Bàn tay phía sau: Hai địa chỉ thu lợi 27.5 triệu USD

Theo dõi dữ liệu on-chain qua HypurrScan cho thấy, địa chỉ bắt đầu bằng 0xb9c đã bắt đầu chuẩn bị từ hai ngày trước (24 tháng 8), chia thành 6 giao dịch để nạp tổng cộng 10.98 triệu USDC vào Hyperliquid, sau đó bắt đầu đặt lệnh long XPL. Đến 5:35 sáng (UTC+8) hôm nay, địa chỉ này tiếp tục nạp thêm 4.993 triệu USDC vào Hyperliquid.

Sau đó, địa chỉ bắt đầu bằng 0xb9c này đã liên tục đặt lệnh long XPL từ 5:36 sáng (UTC+8) ngày 27 tháng 8 (mỗi lệnh trị giá từ vài chục nghìn đến vài trăm nghìn USD), và bắt đầu đóng các vị thế long từ 5:53 sáng (UTC+8). Khi XPL giảm về khoảng 0.6 USD, địa chỉ này lại tiếp tục long XPL. Hiện tại, vị thế hợp đồng XPL của địa chỉ này trên Hyperliquid trị giá 8.28 triệu USD.

Khoảng 08:10 sáng (UTC+8), địa chỉ bắt đầu bằng 0xb9c đã “rút” gần 600,000 USDC qua hai giao dịch, sau đó không có động thái nào thêm.

Theo phân tích của @ai_9684xtpa, địa chỉ này đã vét sạch toàn bộ sổ lệnh, ép thanh lý tất cả các lệnh short (chủ yếu là lệnh hedging 1x), chỉ trong một phút đã kiếm được 16 triệu USD.

Theo phân tích của Yu Jin, kẻ thao túng thanh lý XPL trên Hyperliquid có thể đã dùng 2 ví để đặt lệnh long trước, sau đó đẩy giá lên để kích hoạt thanh lý tự động và thu về lợi nhuận lên tới 27.5 triệu USD. Trong đó, địa chỉ 0xb9c đã đẩy giá XPL lên, gây ra chuỗi thanh lý, cuối cùng kích hoạt thanh lý tự động ở mức giá 1.1-1.2 USD. Địa chỉ có username DeBank là “silentraven” (bắt đầu bằng 0xe417), trong 3 ngày qua đã dùng 9.5 triệu USD để long 21.1 triệu XPL trên Hyperliquid với giá trung bình 0.56 USD. Sau khi bị thanh lý, vị thế này được đóng tự động ở giá trung bình khoảng 1.15 USD, thu về lợi nhuận 12.5 triệu USD.

Một số thành viên cộng đồng cũng nghi ngờ Justin Sun đứng sau vụ việc. @ai_9684xtpa cho biết: “Có tin đồn liên quan đến Justin Sun vì khi truy vết nguồn tiền, địa chỉ này từng chuyển ETH đến địa chỉ liên quan đến Justin Sun cách đây 5 năm, nhưng không có bằng chứng trực tiếp chứng minh là Justin Sun.”

Vấn đề cốt lõi bị phơi bày: Rủi ro cấu trúc của hợp đồng vĩnh viễn DeFi

Sự kiện lần này đã phơi bày một số rủi ro then chốt của nền tảng hợp đồng vĩnh viễn DeFi:

• Phụ thuộc vào một oracle duy nhất, thao túng giá “dễ như trở bàn tay”: Giá oracle của hợp đồng vĩnh viễn Hyperliquid không phụ thuộc vào dữ liệu bên ngoài, funding rate được xác định dựa trên giá trung bình động của Hyperp. XPL là token chưa phát hành chính thức, chỉ dựa vào một oracle giá duy nhất, khiến giá dễ bị thao túng. Cá mập có thể dùng lệnh long lớn để đẩy giá lên nhanh chóng, dễ dàng vượt qua ngưỡng thanh lý.
• Thiếu kiểm soát tập trung vị thế: Cá mập có thể “điều khiển thị trường”: Hiện tại, hầu hết các nền tảng hợp đồng DeFi không giới hạn vị thế của một người dùng, cho phép cá mập kiểm soát giá thị trường và cơ chế thanh lý thông qua vị thế lớn.

Nhiều người dùng cho rằng “hedging 1x” có rủi ro cực thấp, vận hành an toàn nên đã chủ quan với biến động cực đoan. Nhưng trong thị trường crypto biến động mạnh, ngay cả chiến lược tưởng như “an toàn” cũng có thể “sụp đổ” trước thao túng giá hay sự kiện thiên nga đen. Việc hàng loạt lệnh hedging 1x bị thanh lý lần này là ví dụ điển hình.

@Cbb0fe cho biết: “Trong sự kiện thanh lý XPL lần này, tôi đã hedging 10% tài sản XPL trên HyperliquidX bằng cách short 1x và cung cấp nhiều tài sản thế chấp để bảo vệ, nhưng cuối cùng vẫn mất 2.5 triệu USD. Tôi sẽ không bao giờ động vào những thị trường tách biệt như thế này nữa.”

Bài học rút ra

Cơn “bão 5 phút” này không chỉ là một ví dụ điển hình về thao túng thị trường, mà còn phơi bày điểm yếu trong kiểm soát rủi ro, cơ chế oracle và quản lý vị thế của các giao thức phái sinh DeFi. Nếu không được cải thiện, những vấn đề tương tự hoàn toàn có thể xảy ra ở các nền tảng hợp đồng vĩnh viễn DeFi hoặc tài sản tổng hợp khác.

Đối với trader, cần nhận thức rõ: Trong thị trường crypto thiếu giám sát và kiểm soát rủi ro hoàn chỉnh, ngay cả chiến lược hedging tưởng như an toàn cũng có thể “bốc hơi” trước thao túng của cá mập và biến động cực đoan. “Học phí” của thị trường crypto thường rất đắt đỏ, tôn trọng rủi ro và quyết định lý trí mới là chìa khóa sống sót lâu dài.