Những trụ cột mong manh của sự thống trị của đồng đô la: Nước cờ của Trump với Fed và những rủi ro từ sự can thiệp chính trị

Vị thế của đồng đô la Mỹ với tư cách là đồng tiền dự trữ của thế giới luôn dựa trên sự cân bằng mong manh giữa niềm tin, sự ổn định và uy tín thể chế. Tuy nhiên, sự cân bằng này hiện đang bị đe dọa. Việc Tổng thống Donald Trump thúc đẩy mạnh mẽ quyền kiểm soát Cục Dự trữ Liên bang—đặc biệt là nỗ lực loại bỏ Thống đốc Lisa Cook—đã làm dấy lên một làn sóng bất ổn pháp lý, chính trị và kinh tế. Đây không chỉ là vấn đề cá nhân; mà còn liên quan đến nền tảng của chính sách tiền tệ Hoa Kỳ và vị thế toàn cầu của đồng đô la.

Nguy cơ đối với sự độc lập của Fed

Cục Dự trữ Liên bang được thiết kế để hoạt động độc lập với áp lực chính trị, một nguyên tắc được ghi trong điều lệ năm 1913. Tuy nhiên, các hành động gần đây của Trump—sa thải Cook với cáo buộc gian lận thế chấp (mà bà phủ nhận) và đe dọa thay thế Chủ tịch Fed Jerome Powell—đang đe dọa làm xói mòn sự độc lập đó. Thách thức pháp lý của Cook đối với việc bà bị loại bỏ là một trường hợp thử nghiệm quan trọng. Nếu Trump thành công, điều này sẽ tạo ra một tiền lệ nguy hiểm: các tổng thống tương lai có thể coi Fed như một công cụ chính trị, điều chỉnh chính sách tiền tệ để phục vụ các chương trình nghị sự ngắn hạn.

Hệ quả sẽ rất nghiêm trọng. Một Fed bị chính trị hóa có nguy cơ ưu tiên các mục tiêu đảng phái—như cắt giảm lãi suất để thúc đẩy tăng trưởng trước bầu cử—thay vì các quyết định dựa trên dữ liệu. Lael Brainard, cựu phó chủ tịch Fed, cảnh báo rằng sự can thiệp như vậy có thể “làm suy yếu khả năng của Fed trong việc đóng vai trò là trọng tài công bằng về lạm phát và ổn định kinh tế.” David Wessel từ Brookings Institution cũng đồng tình, gọi các hành động của Trump là “cuộc tấn công chưa từng có vào quyền tự chủ của Fed.”

Rủi ro lạm phát và phản ứng của thị trường

Thị trường đã bắt đầu phản ứng. Chỉ số Đô la Mỹ (DXY) đã giảm gần 9% kể từ tháng 1 năm 2025, cho thấy sự mất niềm tin. Vàng, nơi trú ẩn truyền thống, đã tăng 8% mỗi tuần, khi các nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro mất giá tiền tệ. Trong khi đó, lợi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 30 năm đạt 4,9% vào tháng 8 năm 2025, phản ánh lo ngại về lạm phát và sự bất ổn chính sách.

Việc Trump thúc đẩy giảm lãi suất có thể phản tác dụng. Nếu Fed nhượng bộ áp lực chính trị, lạm phát có thể bùng phát, buộc ngân hàng trung ương phải tăng lãi suất mạnh mẽ sau đó—một chu kỳ biến động gây thiệt hại cho cả người gửi tiết kiệm và nhà đầu tư. Báo cáo FEDS Note năm 2025 nhấn mạnh rằng sự độc lập của ngân hàng trung ương là yếu tố then chốt để kiểm soát lạm phát. Nếu không có điều này, Hoa Kỳ có nguy cơ rơi vào tình trạng như Argentina và Thổ Nhĩ Kỳ, nơi sự can thiệp chính trị đã dẫn đến siêu lạm phát và sụp đổ tiền tệ.

Sự suy giảm của đồng đô la: Một sự thay đổi cấu trúc

Tỷ trọng của đồng đô la trong dự trữ ngoại hối toàn cầu đã giảm từ 72% đầu những năm 2000 xuống còn 58% vào năm 2025. Các ngân hàng trung ương ở châu Á và Trung Đông ngày càng đa dạng hóa sang vàng, nhân dân tệ và các đồng tiền khu vực. Ví dụ, Saudi Arabia và Nga đã xem xét các hợp đồng dầu mỏ định giá bằng nhân dân tệ, trong khi Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ đã tăng dự trữ vàng. Đây không chỉ là một sự thay đổi theo chu kỳ—mà là một sự tái cấu trúc lâu dài.

Các nhà đầu tư cũng đang điều chỉnh lại. Tỷ lệ sở hữu trái phiếu kho bạc Mỹ của nước ngoài đã giảm từ 50% năm 2008 xuống còn 30% vào năm 2025. Euro, yen và franc Thụy Sĩ đang dần trở thành lựa chọn thay thế, trong khi các loại tiền mã hóa như Bitcoin cũng ghi nhận mức tăng nhẹ về sự chấp nhận của các tổ chức. Sự thống trị của đồng đô la trong việc định giá thương mại (54% xuất khẩu toàn cầu) và giao dịch xuyên biên giới (88% khối lượng FX) vẫn mạnh mẽ, nhưng vai trò của nó trong dự trữ ngân hàng trung ương đang bị đe dọa.

Lời khuyên đầu tư: Phòng ngừa rủi ro trong bất ổn

Đối với các nhà đầu tư, thông điệp rất rõ ràng: thích nghi hoặc bị bỏ lại phía sau. Dưới đây là cách để xây dựng danh mục đầu tư:

1. Đa dạng hóa sang tài sản phi đô la: Phân bổ vào vàng (thông qua các ETF như GLD) và Trái phiếu Bảo vệ Lạm phát Kho bạc (TIPS) để phòng ngừa rủi ro lạm phát và tiền tệ.
2. Đón nhận thị trường mới nổi: Các quốc gia như Ấn Độ và Brazil, với chính sách tài khóa mạnh mẽ và ảnh hưởng khu vực ngày càng tăng, mang lại cơ hội tăng trưởng cao.
3. Phòng ngừa rủi ro tiền tệ: Sử dụng hợp đồng kỳ hạn hoặc ETF để bảo vệ trước sự mất giá của đồng đô la. Các đồng tiền trú ẩn an toàn như euro và yen cũng đáng cân nhắc.
4. Theo dõi các cuộc chiến pháp lý của Fed: Một phán quyết có lợi cho Lisa Cook sẽ củng cố uy tín của Fed. Nếu thất bại, dòng vốn có thể chảy ra nhanh hơn và đồng đô la sẽ yếu đi.

Kết luận

Sự thống trị của đồng đô la Mỹ không phải là điều hiển nhiên—nó được xây dựng dựa trên sự liêm chính thể chế và kỷ luật tài khóa. Nước cờ của Trump nhằm kiểm soát Fed đang đe dọa cả hai yếu tố này. Dù đồng đô la vẫn là một đồng tiền mạnh, tương lai của nó phụ thuộc vào khả năng của Fed trong việc chống lại áp lực chính trị và duy trì sự độc lập. Đối với các nhà đầu tư, bài học then chốt rất đơn giản: khả năng thích nghi và tầm nhìn xa sẽ là yếu tố sống còn trong một thế giới mà vị thế tối thượng của đồng đô la không còn là điều chắc chắn.

Hãy luôn cập nhật thông tin, đa dạng hóa danh mục và đừng để sự mong manh của Fed khiến bạn mù quáng trước những biến động của tài chính toàn cầu.