Giá bạch kim: Một khoản đầu tư chiến lược giữa biến động chuỗi cung ứng và cuộc cách mạng hydro

Thị trường bạch kim đang ở ngã rẽ quan trọng, được định hình bởi sự kết hợp hoàn hảo giữa sự mong manh từ phía cung và sự chuyển đổi từ phía cầu. Đối với các nhà đầu tư, sự hội tụ này tạo ra một lý do hấp dẫn để xem bạch kim như một tài sản chiến lược dài hạn. Các cuộc đình công khai thác mỏ liên tục và sự xuống cấp của cơ sở hạ tầng tại Nam Phi đang siết chặt nguồn cung, trong khi làn sóng toàn cầu thúc đẩy việc áp dụng pin nhiên liệu hydro đang thúc đẩy nhu cầu tăng vọt. Cùng nhau, những lực lượng này đang tạo ra triển vọng tăng giá cho bạch kim, định vị nó như một hàng rào chống lạm phát và là nền tảng của quá trình chuyển đổi công nghiệp.

Gián đoạn chuỗi cung ứng: Cơn bão hoàn hảo của Nam Phi

Nam Phi vẫn là nhà sản xuất kim loại nhóm bạch kim (PGMs) lớn nhất thế giới, chiếm hơn 70% sản lượng toàn cầu. Tuy nhiên, ngành khai thác mỏ của quốc gia này đang lâm vào khủng hoảng. Số lượng hầm mỏ đang hoạt động đã giảm từ 81 vào năm 2008 xuống chỉ còn 53 vào năm 2025, tức giảm 35%, nguyên nhân do các mỏ biên không còn lợi nhuận phải đóng cửa và các nhà vận hành thiếu vốn vật lộn để duy trì cơ sở hạ tầng cũ kỹ. Các cuộc đình công lao động, vốn đã là vấn đề kéo dài trong ngành, vẫn là mối đe dọa thường trực. Trong quý 1 năm 2025, sản lượng đã giảm 16% so với cùng kỳ năm trước do kết hợp giữa đình công, thời tiết cực đoan và chi phí vận hành tăng cao.

Cơ cấu chi phí cho các công ty khai thác mỏ Nam Phi là không bền vững. Chi phí lao động, vốn đã chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí, đã tăng vượt mức lạm phát, trong khi giá điện tăng vọt do sự bất ổn của lưới điện Eskom. Các công ty khai thác như Northam Platinum và Implats đã báo cáo lợi nhuận giảm từ 14% đến 88% trong năm 2025, mặc dù giá đã tăng 36% trong quý 2. Hội đồng Đầu tư Bạch kim Thế giới (WPIC) hiện dự báo thâm hụt nguồn cung PGM năm 2025 là 966.000 ounce, tăng 14% so với ước tính trước đó. Thâm hụt này không phải là hiện tượng ngắn hạn mà là một sự thay đổi mang tính cấu trúc. Nếu giá không duy trì trên mức $1.800–$2.000 mỗi ounce, việc phát triển các mỏ mới là khó khả thi và các hoạt động hiện tại sẽ tiếp tục đóng cửa.

Bùng nổ nhu cầu: Tương lai của hydro do bạch kim dẫn dắt

Trong khi nguồn cung bị siết chặt, nhu cầu đối với bạch kim lại đang tăng tốc theo những cách bất ngờ. Nền kinh tế hydro, từng là một khái niệm ngách, giờ đây đã trở thành nền tảng của các chiến lược khử cacbon toàn cầu. Bạch kim là yếu tố then chốt của pin nhiên liệu màng trao đổi proton (PEM), cung cấp năng lượng cho các phương tiện chạy bằng hydro và các hệ thống điện cố định. Năm 2023, nhu cầu bạch kim liên quan đến hydro đạt 40.000 ounce, nhưng dự kiến sẽ tăng vọt lên 900.000 ounce vào năm 2030.

Sự tăng trưởng này được thúc đẩy bởi ba xu hướng chính:
1. Khử cacbon trong giao thông vận tải: Các phương tiện điện sử dụng pin nhiên liệu (FCEVs) đang dần phổ biến trong các lĩnh vực vận tải hạng nặng và đường dài, nơi các phương tiện điện dùng pin (BEVs) gặp hạn chế. Đến năm 2030, chỉ riêng pin nhiên liệu PEM có thể tiêu thụ hơn 600.000 ounce bạch kim mỗi năm.
2. Chính sách của chính phủ: Hơn 60 quốc gia đã áp dụng các chiến lược hydro, với Trung Quốc, Mỹ và châu Âu dẫn đầu. Đầu tư 107 billions USD của Nhật Bản để mở rộng sản xuất hydro từ 2 triệu lên 12 triệu tấn vào năm 2040 là một ví dụ điển hình.
3. Ứng dụng trung gian: Ngoài các phương tiện, bạch kim còn đóng vai trò quan trọng trong tinh chế hydro, phân giải amoniac và sản xuất nhiên liệu điện tử. Ví dụ, sản xuất nhiên liệu hàng không bền vững (SAF)—yếu tố then chốt để đạt mục tiêu hàng không phát thải ròng bằng 0—cần chất xúc tác bạch kim. Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA) ước tính rằng sản xuất SAF sẽ cần 6 triệu ounce bạch kim vào năm 2050.

Trường hợp tăng giá: Bạch kim như một hàng hóa chiến lược

Sự tương tác giữa nguồn cung thu hẹp và nhu cầu tăng vọt đang tạo ra một thị trường tăng giá điển hình cho bạch kim. Không giống như palladium, vốn đã chứng kiến nhu cầu chững lại trong lĩnh vực ô tô, bạch kim đang có thêm các ứng dụng mới trong công nghệ hydro và nhiên liệu điện tử. Sự đa dạng hóa này giúp giảm sự phụ thuộc vào nhu cầu ô tô theo chu kỳ và định vị bạch kim là yếu tố then chốt của quá trình chuyển đổi năng lượng.

Đối với các nhà đầu tư, bạch kim mang lại hai lợi thế:
- Hàng rào chống lạm phát: Là một tài nguyên hữu hạn với nguồn cung không co giãn, giá bạch kim có khả năng vượt trội so với các hàng hóa truyền thống trong môi trường lạm phát cao.
- Đầu tư vào chuyển đổi công nghiệp: Sự phụ thuộc của nền kinh tế hydro vào bạch kim đảm bảo tăng trưởng nhu cầu dài hạn, ít bị ảnh hưởng bởi các chu kỳ kinh tế ngắn hạn.

Tuy nhiên, con đường đến lợi nhuận không phải không có rủi ro. Những thách thức về chính trị và vận hành tại Nam Phi có thể làm chậm quá trình phục hồi giá. Ngoài ra, các chất xúc tác thay thế cho pin nhiên liệu PEM đang được nghiên cứu, dù chưa có loại nào đạt được hiệu quả như bạch kim. Các nhà đầu tư nên tập trung vào các công ty có bảng cân đối tài chính mạnh và có liên quan đến nhu cầu hydro, như Anglo American Platinum (AMSJF) và Northam Platinum (NPTLF).

Kết luận: Định vị cho Kỷ nguyên Bạch kim

Bạch kim không còn chỉ là sản phẩm phụ của ngành công nghiệp ô tô—nó là yếu tố then chốt của nền kinh tế hydro. Khi các hạn chế về nguồn cung tại Nam Phi ngày càng nghiêm trọng và việc áp dụng hydro tăng tốc, giá trị của bạch kim sẽ được tái định nghĩa. Đối với các nhà đầu tư có tầm nhìn 5–10 năm, đây là cơ hội hiếm có để tận dụng một loại hàng hóa nằm ở giao điểm giữa sự khan hiếm và đổi mới. Thập kỷ tới có thể chứng kiến giá bạch kim tăng vọt lên $2.500 mỗi ounce hoặc hơn nữa, được thúc đẩy bởi thâm hụt nguồn cung và cuộc cách mạng về nhu cầu.

Trong một thế giới đang vật lộn với lạm phát và chuyển đổi công nghiệp, bạch kim mang lại sự kết hợp độc đáo giữa sự khan hiếm, tầm quan trọng chiến lược và tiềm năng tăng trưởng. Thời điểm hành động là ngay bây giờ.