Tác giả: Hou Xintong, Yicai Global
Trong bối cảnh thị trường và các ngân hàng trung ương toàn cầu khác đều lo ngại và nghi ngờ rằng chính quyền Trump đang đe dọa tính độc lập của Fed, gần đây Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đã đăng một bài viết quan điểm ký tên, cho rằng các vấn đề nội tại của Fed, bao gồm sai lầm chính sách, mở rộng chức năng, v.v., mới là nguyên nhân khiến tính độc lập của Fed trở nên mong manh, đồng thời kêu gọi tiến hành một cuộc kiểm tra độc lập và toàn diện đối với Fed.
Bessent đã nhìn lại thời kỳ khủng hoảng tài chính năm 2008, cho rằng mọi người có thể nghĩ rằng các công cụ mới được tạo ra sau năm 2008 và sự tập trung hóa của thị trường tài chính sẽ giúp Fed hiểu sâu hơn về hướng đi của nền kinh tế, hoặc ít nhất cũng nên giúp Fed có thể điều tiết nền kinh tế hiệu quả hơn. Nhưng thực tế lại không phải như vậy. Năm 2009, Fed dự đoán GDP thực tế năm 2011 sẽ tăng tốc lên 4%. Ngược lại, tăng trưởng chỉ đạt 1,6%. Trong thời gian này, dự báo hai năm của Fed đã phóng đại tổng GDP thực tế hơn 1 nghìn tỷ USD. “Những sai lầm lặp đi lặp lại cho thấy Fed quá tin tưởng vào khả năng của mình và các chính sách tài khóa mở rộng để kích thích tăng trưởng. Khi chính quyền Trump chuyển sang cắt giảm thuế và nới lỏng quy định, dự báo của Fed lại trở nên quá bi quan, làm nổi bật sự phụ thuộc vào các mô hình có khiếm khuyết và bỏ qua tác động phụ từ phía cung.” Ông bổ sung rằng, các can thiệp liên tiếp trong và sau khủng hoảng tài chính 2008 đã cung cấp sự hỗ trợ thực tế cho các chủ sở hữu tài sản, nhưng các gia đình trẻ và ít giàu có hơn lại bị loại khỏi sự tăng giá tài sản, do đó chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ lạm phát.
Ngoài sai lầm chính sách và làm trầm trọng thêm khoảng cách giàu nghèo, Bessent còn viết rằng “dấu ấn ngày càng mở rộng” của Fed có ảnh hưởng sâu sắc đến tính độc lập. Thông qua việc mở rộng phạm vi quyền hạn sang các lĩnh vực vốn thuộc về bộ phận tài chính, Fed đã làm mờ ranh giới giữa chính sách tiền tệ và tài khóa. Chính sách bảng cân đối kế toán của Fed ảnh hưởng trực tiếp đến những ngành nào nhận được vốn, can thiệp vào lĩnh vực vốn thuộc về thị trường và các quan chức được bầu chọn. Ông cho biết, sự ràng buộc giữa Fed và Bộ Tài chính trong quản lý nợ còn tạo ra cảm giác rằng chính sách tiền tệ đang được sử dụng để đáp ứng nhu cầu tài khóa, tổng thống và quốc hội có thể dựa vào Fed để cứu trợ chính phủ sau những lựa chọn tài khóa tồi tệ.
Hơn nữa, Bessent viết rằng việc Fed giám sát quá mức cũng làm trầm trọng thêm vấn đề. Đạo luật Dodd-Frank đã mở rộng đáng kể phạm vi giám sát của Fed, biến tổ chức này thành cơ quan giám sát tài chính chính của Mỹ. Mười lăm năm đã trôi qua, kết quả thật đáng thất vọng. Sự sụp đổ của Silicon Valley Bank năm 2023 cho thấy sự nguy hiểm của việc kết hợp giám sát và chính sách tiền tệ. Fed vừa giám sát các ngân hàng thuộc phạm vi quản lý, vừa cho vay, vừa đặt ra tiêu chí tính toán lợi nhuận, đây là một xung đột không thể tránh khỏi, làm mờ trách nhiệm giải trình và đe dọa tính độc lập. Ông đề xuất rằng, một khuôn khổ hợp lý hơn sẽ khôi phục tính chuyên môn hóa: ủy quyền cho FDIC và OCC lãnh đạo giám sát ngân hàng, trong khi Fed thực hiện giám sát vĩ mô, chịu trách nhiệm về thanh khoản cho vay cuối cùng và chính sách tiền tệ.
“Việc Fed mở rộng nhiệm vụ vượt quá phạm vi pháp lý đã làm tổn hại đến uy tín và tính hợp pháp chính trị của chính Fed. Việc lạm dụng các chính sách phi tiêu chuẩn, lan rộng sứ mệnh và bộ máy cồng kềnh đang đe dọa tính độc lập của ngân hàng trung ương.” Bessent kết luận, “Cốt lõi của tính độc lập là uy tín và tính hợp pháp chính trị. Việc Fed mở rộng vượt quá phạm vi quyền hạn đã khiến uy tín và tính hợp pháp chính trị của tổ chức này đều bị đe dọa. Các can thiệp quy mô lớn đã tạo ra hậu quả phân phối nghiêm trọng, làm suy yếu độ tin cậy và đe dọa tính độc lập. Nhìn về phía trước, Fed phải giảm bớt sự bóp méo đối với nền kinh tế. Các chính sách phi truyền thống như nới lỏng định lượng chỉ nên được sử dụng trong những trường hợp khẩn cấp thực sự và phối hợp với các bộ phận khác của chính phủ liên bang. Cũng cần phải tiến hành một cuộc kiểm tra trung thực, độc lập và phi đảng phái đối với toàn bộ tổ chức, bao gồm chính sách tiền tệ, giám sát, truyền thông, nhân sự và nghiên cứu.”
Bài viết quan điểm của Bessent dường như báo hiệu rằng chính quyền Trump đang nâng cấp sự chỉ trích đối với Fed, không chỉ đơn thuần yêu cầu cắt giảm lãi suất mà còn bắt đầu đặt câu hỏi về toàn bộ mô hình hoạt động của Fed cũng như nền tảng của nó với tư cách là một tổ chức độc lập. Tình hình này cũng xác nhận những lo ngại trước đó của giới thị trường. Ngay từ khi chính quyền Trump bất ngờ giảm áp lực buộc Powell phải cắt giảm lãi suất, chuyển sang tập trung vào vụ cải tạo tòa nhà Fed, nhà kinh tế cấp cao của Pictet Wealth Management Mỹ, Cui Xiao, đã nói với phóng viên Yicai Global rằng, chính quyền Trump có thể muốn lấy cớ vụ cải tạo để đề xuất tăng cường giám sát và cải cách cơ chế đối với Fed, điều này sẽ tạo ra không gian và khả năng thao tác lớn hơn nhiều so với việc sa thải Powell.
Người kế nhiệm Chủ tịch Fed mà Trump ưa thích, Warsh, trước đây cũng từng kêu gọi cải cách toàn diện cách thức hoạt động của Fed, và đề xuất soạn thảo một “Hiệp định Bộ Tài chính - Fed” mới để thay thế “Hiệp định Bộ Tài chính - Fed” năm 1951, mà cựu Chủ tịch Fed Paul Volcker gọi là “Hiến chương độc lập của ngân hàng trung ương”. “Một khi bắt đầu thay đổi, rất nhiều cơ chế đều có khả năng được cải cách, điều này chẳng khác nào mở ra ‘hộp Pandora’.” Cui Xiao cho biết, như vậy Trump sẽ dễ dàng áp đặt các chính sách của mình lên Fed hơn.
