Pháp tiếp tục rơi vào khủng hoảng chính trị, bước tiếp theo của Macron là "tự cứu mình" hay "tự hủy hoại"?

Thủ tướng Pháp Le Cornu bất ngờ từ chức chỉ sau 27 ngày nhậm chức, mang đến cho Tổng thống Pháp Macron một bài toán chính trị lớn khác. Đồng minh lâu năm của Macron và cựu Bộ trưởng Quốc phòng này đã từ chức vào thứ Hai, thậm chí còn chưa kịp công bố kế hoạch điều hành nội các mới của mình.

Ông cho biết, sau khi đàm phán với các đảng đối lập, các đảng phái đều không muốn thỏa hiệp về ngân sách và yêu cầu chính sách, điều này khiến ông cảm thấy không thể lãnh đạo chính phủ thiểu số trung hữu này.

“Mỗi đảng đều hành xử như thể mình nắm đa số ghế trong quốc hội,” Le Cornu nói, đồng thời cho biết “điều kiện để tiếp tục tại vị đã không còn.”

Khủng hoảng hiện tại của Pháp phần lớn là do chính Macron gây ra. Năm ngoái, ông đã giải tán quốc hội với hy vọng mang lại “sự rõ ràng” cho quốc hội bị chia rẽ, tuy nhiên kết quả bầu cử sau đó lại dẫn đến nhiều bế tắc chính trị và đấu đá quyền lực hơn. Macron không muốn trao quyền lãnh đạo chính phủ cho bất kỳ phe nào, mà thay vào đó bổ nhiệm người thân tín của mình lãnh đạo chính phủ thiểu số, nhưng các chính phủ này đều dễ bị bỏ phiếu bất tín nhiệm từ các đảng đối lập.

Chính phủ ngắn ngủi của Le Cornu là chính phủ thứ ba sụp đổ sau Barnier và Bayrou. Điểm chung của ba chính phủ này là đều khó đạt được thỏa thuận với các đảng phái khác về vấn đề ngân sách quốc gia, đặc biệt là về các biện pháp cắt giảm chi tiêu và tăng thuế cần thiết để kiểm soát thâm hụt ngân sách của Pháp. Thâm hụt ngân sách năm 2024 của Pháp chiếm 5,8% GDP.

Trong một diễn biến bất ngờ, Macron vào tối thứ Hai đã cho Le Cornu thêm 48 giờ để tiến hành “đàm phán cuối cùng” với các đảng đối lập, nhằm phá vỡ bế tắc. Le Cornu đăng bài cho biết, ông sẽ báo cáo cho Macron về bất kỳ đột phá tiềm năng nào vào tối thứ Tư tuần này, “để ông ấy có thể đưa ra tất cả các kết luận cần thiết.”

Lựa chọn tiếp theo của Macron

Macron hiện đang đối mặt với một “quả bóng nóng”, dù chọn con đường nào thì đối với vị tổng thống đang gặp khó khăn này cũng không dễ dàng. Macron đã nhiều lần tuyên bố ông sẽ không từ chức, vì từ chức sẽ kích hoạt cuộc bầu cử tổng thống vốn dự kiến diễn ra vào năm 2027.

Macron có thể bổ nhiệm một thủ tướng khác, có thể là thủ tướng thứ sáu trong chưa đầy hai năm. Tuy nhiên, việc lựa chọn một thủ tướng không thuộc phe chính trị của mình sẽ là một lựa chọn khó chịu và mất mặt đối với ông, bởi trong năm qua ông luôn chọn người thân tín để lãnh đạo chính phủ.

Hoặc ông có thể giải tán quốc hội và tổ chức bầu cử quốc hội mới, nhưng lựa chọn này cũng không hấp dẫn đối với Macron. Bởi hiện tại, đảng cực hữu chống nhập cư “National Rally” do Le Pen lãnh đạo đang dẫn đầu các cuộc thăm dò với tỷ lệ ủng hộ khoảng 32%, trong khi liên minh cánh tả “New Popular Front” có tỷ lệ ủng hộ khoảng 25%.

Các nhà phân tích cho rằng Macron khó có khả năng chọn từ chức. Giáo sư khoa học chính trị Douglas Yates của INSEAD trả lời phỏng vấn hôm thứ Hai cho biết: “Làm điều đúng đắn đối với ông ấy quá nguy hiểm, tất nhiên, ông ấy cũng không muốn từ bỏ quyền lực. Hôm nay tôi có thể khẳng định chắc chắn rằng Macron sẽ không tuyên bố từ chức, vì vậy điều đơn giản nhất là bổ nhiệm một thủ tướng khác, ông ấy làm điều này thường xuyên như thay quần áo, nếu thủ tướng mới không tại vị lâu, ông ấy có thể bổ nhiệm tiếp một người nữa. Đây là lợi thế thể chế của ông ấy.”

Yates không tin rằng Macron sẽ tổ chức bầu cử mới, ông bổ sung rằng, “bởi lần trước ông ấy làm vậy đã dẫn đến kết quả rất thảm họa.” Bất kỳ cuộc thăm dò mới nào cũng sẽ phản ánh bản chất phân cực của chính trị Pháp, cử tri sẽ “bỏ rơi đảng của ông ấy, bỏ phiếu theo cảm tính, dù là cánh tả hay cánh hữu.”

Cánh tả, hay cánh hữu?

Có tin đồn rằng, Macron có thể mạo hiểm đề cử một thủ tướng không thuộc hệ thống của mình, và việc chọn một người từ Đảng Xã hội trung tả là điều có thể xảy ra.

Khả năng Macron chọn ứng viên từ đảng cực tả France Unbowed hoặc đảng cực hữu National Rally là rất nhỏ, bởi hai đảng này đều đã kêu gọi Macron từ chức vào thứ Hai.

Yates nói: “Cho đến nay, ông ấy đã chọn sai người, bằng cách chọn người trung dung, ông ấy đã làm xa lánh cả cánh tả và cánh hữu,tôi nghĩ ông ấy sẽ tốt hơn nếu dành một số lợi ích cho cánh trung tả, bởi những người này có thể giúp ông ấy thành lập chính phủ và có thể tránh được việc bị luận tội, vì vậy tôi nghĩ một người của Đảng Xã hội có thể là lựa chọn chấp nhận được nhất, thậm chí có thể là một ứng viên của Đảng Xanh.”

Bế tắc ngân sách tài chính

Trong khi bế tắc chính trị tại Paris tiếp diễn, dự thảo ngân sách năm 2026 vẫn chưa được quyết định. Các nhà kinh tế cho rằng, khả năng ngân sách năm nay sẽ được chuyển sang ngân sách năm sau như một biện pháp tạm thời ngày càng lớn.

Yacine Rouimi của Deutsche Bank cho biết vào thứ Hai tuần trước, nếu chính phủ sụp đổ như hiện nay, Pháp có thể sẽ vận hành theo một đạo luật đặc biệt, “giữ chi tiêu gần với khung năm 2025, khi đó thâm hụt sẽ rơi vào khoảng 5,0% đến 5,4% GDP.” Rouimi còn nói: “Chúng ta có thể sẽ sớm chứng kiến một cuộc bầu cử mới.”

Nếu Macron chọn bổ nhiệm một thủ tướng mới đến từ đảng khác (ví dụ Đảng Xã hội), điều này có nghĩa là các kế hoạch cải cách hoặc cắt giảm chi tiêu mà các chính phủ trước đó đề xuất nhưng thất bại có thể sẽ tiếp tục bị “cắt giảm và thu hẹp” hơn nữa.

Nhà kinh tế Salomon Fiedler của UniCredit trong bình luận qua email hôm thứ Hai chỉ ra rằng, Macron “có thể sẽ bổ nhiệm một thủ tướng đến từ cánh trung tả (thậm chí là cực hữu). Tuy nhiên, điều này rất có thể sẽ dẫn đến sự đảo ngược đau đớn đối với các cải cách cơ cấu thân tăng trưởng trước đây của ông ấy (ví dụ như tăng tuổi nghỉ hưu) và có thể dẫn đến trượt dốc tài khóa.”