Chẳng lẽ vấn đề an ninh của DeFi chỉ có thể thỏa hiệp bằng “ủy quyền vô hạn” và “tin tưởng bên thứ ba” sao?

Tác giả: utxo_compiler​

Khi người dùng Ethereum mất toàn bộ tài sản chỉ vì nhấp vào một liên kết lừa đảo, khi lỗ hổng hợp đồng trên Solana khiến cả dự án lẫn người dùng đều trắng tay, chúng ta buộc phải suy ngẫm: Liệu sự thịnh vượng của DeFi có đang được xây dựng trên một nền tảng bảo mật mong manh? Theo báo cáo an ninh on-chain năm 2024, tổng thiệt hại tài sản do lỗ hổng ủy quyền lên tới 2.3 billions USD trong cả năm, trong đó hơn 60% vụ việc xuất phát từ việc lạm dụng “ủy quyền không giới hạn”. Đáng lo ngại hơn, đặc điểm kiến trúc của các blockchain sử dụng mô hình tài khoản truyền thống (như Ethereum, BSC) quyết định rằng rủi ro này gần như không thể loại bỏ hoàn toàn — chỉ cần người dùng cần tương tác với DApp, họ buộc phải giao quyền kiểm soát tài sản tạm thời hoặc vĩnh viễn cho hợp đồng bên thứ ba. Nhưng vấn đề là: Liệu chúng ta thực sự chỉ có thể lựa chọn giữa “tiện lợi” và “an toàn”?

Mô hình UTXO của TBC public chain đã đưa ra một câu trả lời hoàn toàn khác biệt. Nó tái cấu trúc logic tương tác tài sản từ tầng gốc: mỗi giao dịch là một luồng “tiền kỹ thuật số” độc lập và tự chứa, người dùng không cần sử dụng hàm approve để cấp quyền kiểm soát tài sản cho bất kỳ bên thứ ba nào. Thiết kế này xuất phát từ triết lý cốt lõi của Bitcoin — “khóa riêng của bạn, tài sản của bạn”, nhưng TBC đã nâng cấp công nghệ để phù hợp với nhu cầu phức tạp của DeFi hiện đại. Ví dụ, kiến trúc block lớn 4GB của nó hỗ trợ xử lý hàng chục nghìn giao dịch UTXO mỗi giây, hoàn toàn giải quyết nút thắt về thông lượng mà hệ sinh thái Bitcoin phải đối mặt lâu nay; trong tương lai, giao thức hoán đổi nguyên tử sẽ hiện thực hóa việc tương tác cross-chain không cần tin cậy với nhiều tài sản (như BTC), người dùng không cần ký gửi tài sản cho cầu nối tập trung mà vẫn có thể tham gia vào hệ sinh thái TBC. Điều này có nghĩa là, về mặt kỹ thuật, TBC vừa giữ được lợi thế bảo mật “không rủi ro ủy quyền” của mô hình UTXO, vừa thông qua tối ưu hiệu năng và khả năng cross-chain, cho phép nó đáp ứng các kịch bản ứng dụng DeFi đa dạng và tần suất cao.

Dựa trên kiến trúc này, các ứng dụng DeFi trên TBC thể hiện những đặc tính bảo mật hoàn toàn khác biệt so với hệ sinh thái truyền thống. Lấy sàn giao dịch phi tập trung làm ví dụ: khi giao dịch, người dùng không cần ủy quyền cho nền tảng thao tác tài sản ví của mình, mà hoàn thành “tiền trao cháo múc” trực tiếp nhờ tính năng hoán đổi nguyên tử của UTXO; ngay cả khi hợp đồng nền tảng có lỗ hổng, hacker cũng không thể đánh cắp tài sản mà người dùng chưa chủ động ký giao dịch. Các giao thức cho vay cũng tương tự — tài sản thế chấp của người dùng luôn do chính họ kiểm soát, chỉ khi đáp ứng điều kiện thanh lý mới tự động thực thi giao dịch đã ký trước, thay vì giao quyền kiểm soát tài sản cho hợp đồng từ đầu. Thậm chí giao dịch NFT cũng đạt được “một tay giao tiền, một tay nhận hàng” thực sự: khi người mua thanh toán, quyền sở hữu NFT được chuyển giao qua một giao dịch UTXO duy nhất, cả hai bên mua bán đều không cần tin tưởng vào bên trung gian nền tảng. Điểm chung của các kịch bản này là: bảo mật không còn phụ thuộc vào “niềm tin” với bên thứ ba, mà được đảm bảo một cách tự nhiên nhờ thiết kế kiến trúc “không cần tin cậy”.

Đáng chú ý hơn, mô hình UTXO của TBC đang thúc đẩy một “chuyển đổi mô hình bảo mật”. Tư duy bảo mật truyền thống của DeFi là “vá lỗi” và “phụ thuộc kiểm toán” — dự án phải liên tục sửa lỗi hợp đồng, người dùng luôn phải cảnh giác với rủi ro ủy quyền. Trong khi đó, TBC lại hướng tới “miễn dịch kiến trúc” — loại bỏ nhu cầu ủy quyền từ tầng gốc, khiến phần lớn các vector tấn công không còn tồn tại. Ví dụ:

• Không có rủi ro tấn công lừa đảo: vì không tồn tại giao dịch approve, hacker không thể giả mạo trang ủy quyền để lừa lấy quyền kiểm soát;
• Không có lỗ hổng hợp đồng dẫn tới mất coin: ngay cả khi hợp đồng do lập trình viên viết có sơ suất, hacker cũng không thể chuyển tài sản của người dùng một cách trực tiếp;
• Không có lạm dụng ủy quyền không giới hạn: người dùng hoàn toàn không thể thiết lập “hạn mức không giới hạn”, mọi giao dịch đều phải được ký xác nhận rõ ràng.

Sự thay đổi này không chỉ giảm bớt lo lắng về bảo mật cho người dùng, mà còn giải phóng sức sáng tạo của nhà phát triển — họ không còn phải tốn nhiều công sức thiết kế logic quản lý quyền phức tạp, mà có thể tập trung vào trải nghiệm sản phẩm và đổi mới.

Xét về dữ liệu hệ sinh thái, mô hình này đã được kiểm chứng bước đầu; khảo sát người dùng cho thấy, hơn 80% người dùng chuyển đổi cho biết “không cần lo lắng về rủi ro ủy quyền” là lý do chính để chọn TBC. Trong tương lai, cùng với sự hoàn thiện của công nghệ cross-chain (như hỗ trợ trực tiếp tài sản BTC, ETH tham gia DeFi), nâng cấp tính năng bảo mật riêng tư (như giao dịch zk-UTXO), và ra mắt các công cụ cấp tổ chức (như giải pháp KYC tuân thủ), TBC hứa hẹn sẽ trở thành lựa chọn ưu tiên cho người dùng và tổ chức nhạy cảm với bảo mật.

Bài toán bảo mật của DeFi chưa bao giờ là không có lời giải — chỉ là chúng ta cần thoát khỏi lối mòn tư duy “mô hình tài khoản”. TBC public chain đã chứng minh rằng, thông qua sự kết hợp giữa mô hình UTXO và công nghệ đổi mới, chúng ta hoàn toàn có thể xây dựng một hệ sinh thái DeFi vừa an toàn vừa hiệu quả: tại đây, người dùng không cần phải đánh đổi giữa tiện lợi và an toàn, nhà phát triển không cần phải cân nhắc giữa tính năng và rủi ro. Có lẽ, đây mới là hình mẫu blockchain nên có: công nghệ phục vụ con người, chứ không phải con người phải thích nghi với khiếm khuyết của công nghệ. Lựa chọn TBC, tức là lựa chọn một tương lai DeFi đơn giản và an toàn hơn — nơi mà bảo mật tài sản không phải là điều xa xỉ, mà là trạng thái mặc định.