Bitget App
Giao dịch thông minh hơn
Mua CryptoThị trườngGiao dịchFutures‌EarnQuảng trườngThêm
Giải mã bài viết dài của Vitalik: Tại sao những người thông minh lại kiên trì tuân thủ “quy tắc ngốc nghếch”?

Giải mã bài viết dài của Vitalik: Tại sao những người thông minh lại kiên trì tuân thủ “quy tắc ngốc nghếch”?

深潮深潮2025/11/26 09:29
Hiển thị bản gốc
Theo:深潮TechFlow

Những lý thuyết “bộ não thiên hà” nghe như có thể giải thích mọi thứ thường là cái cớ vạn năng nguy hiểm nhất.

Những lý thuyết “bộ não thiên hà” nghe như có thể giải thích mọi thứ thường là cái cớ nguy hiểm nhất để biện minh cho mọi việc.

Tác giả: Zhixiong Pan

Bài viết Galaxy Brain Resistance mà Vitalik đăng tải vài tuần trước thực ra khá khó hiểu, cũng chưa thấy ai giải thích rõ ràng, nên tôi sẽ thử phân tích.

Dù sao thì tôi thấy cả Karpathy, người sáng tạo ra cụm từ Vibe Coding, cũng đã đọc bài này và ghi chú lại, chắc chắn nó có điểm đặc biệt.

Trước tiên, hãy nói về tiêu đề: Galaxy Brain và Resistance nghĩa là gì. Hiểu được tiêu đề này, bạn sẽ nắm được đại ý bài viết.

1️⃣ Galaxy Brain dịch sang tiếng Việt là “bộ não thiên hà”, nhưng thực ra nó xuất phát từ một meme trên Internet, kiểu như hình ảnh (🌌🧠) ghép lại, chắc bạn từng thấy rồi.

Ban đầu, đây là từ mang nghĩa tích cực, dùng để khen ý tưởng của ai đó rất xuất sắc, tức là thông minh. Nhưng sau này, khi được sử dụng quá nhiều, nó dần trở thành một kiểu mỉa mai, ý là “nghĩ quá xa, logic vòng vo quá mức”.

Vitalik nhắc đến 🌌🧠 ở đây, chủ yếu chỉ kiểu “dùng trí thông minh để bẻ cong logic, biến điều vô lý thành có lý”. Ví dụ:

- Rõ ràng là sa thải hàng loạt để tiết kiệm chi phí, nhưng lại nói là “đưa nhân tài chất lượng cao ra xã hội”.

- Rõ ràng là phát hành token rác để lùa gà, nhưng lại tuyên bố là “trao quyền cho nền kinh tế toàn cầu bằng quản trị phi tập trung”.

Tất cả đều là kiểu tư duy “bộ não thiên hà”.

2️⃣ Vậy Resistance (kháng cự) là gì? Khái niệm này dễ gây rối, có thể hiểu nôm na là “khả năng chống lại việc bị dẫn dắt”, hoặc “khả năng không bị lừa”.

Vậy Galaxy Brain Resistance nên hiểu là Resistance to [becoming] Galaxy Brain, tức là “khả năng chống lại việc (trở thành) bộ não thiên hà (nói linh tinh)”.

Hoặc chính xác hơn, nó dùng để mô tả mức độ dễ hay khó khi một kiểu tư duy/lập luận bị lạm dụng để “chứng minh bất cứ kết luận nào bạn muốn”.

Vì vậy, “kháng cự” này có thể áp dụng cho một “lý thuyết” nào đó, ví dụ:

- Lý thuyết có kháng cự thấp (Low Resistance): Chỉ cần suy luận một chút là có thể biến thành logic “bộ não thiên hà” cực kỳ phi lý.

- Lý thuyết có kháng cự cao (High Resistance): Dù bạn suy luận thế nào, nó vẫn giữ nguyên bản chất, rất khó bị biến tướng thành logic phi lý.

Ví dụ, Vitalik nói rằng, trong xã hội lý tưởng của anh ấy, luật pháp nên có một ranh giới đỏ: chỉ khi nào có thể giải thích rõ ràng một hành vi gây hại hoặc rủi ro cụ thể cho nạn nhân thì mới được cấm. Tiêu chuẩn này có kháng cự “bộ não thiên hà” rất cao, vì nó không chấp nhận những lý do mơ hồ như “tôi không thích”, “trái với thuần phong mỹ tục”.

3️⃣ Vitalik còn đưa ra nhiều ví dụ, thậm chí lấy những lý thuyết quen thuộc như “chủ nghĩa dài hạn” và “chủ nghĩa tất yếu”.

“Chủ nghĩa dài hạn” rất khó chống lại tư duy 🌌🧠, vì nó có kháng cự cực thấp, gần như là một “tấm séc trắng”. Bởi vì “tương lai” quá xa vời, quá mơ hồ.

- Cách nói có kháng cự cao: “Cây này sau 10 năm sẽ cao thêm 5 mét”. Điều này có thể kiểm chứng, không dễ nói bừa.

- “Chủ nghĩa dài hạn” kháng cự thấp: “Dù bây giờ tôi phải làm điều vô đạo đức (ví dụ loại bỏ một nhóm người, hoặc phát động chiến tranh), nhưng đó là để nhân loại 500 năm sau có cuộc sống utopia. Theo tính toán của tôi, tổng hạnh phúc trong tương lai là vô hạn, nên hy sinh hiện tại không đáng kể.”

Bạn thấy đấy, chỉ cần kéo dài thời gian đủ lâu, bạn có thể biện hộ cho bất kỳ hành động xấu nào hiện tại. Như Vitalik nói: “Nếu lập luận của bạn có thể chứng minh bất cứ điều gì là hợp lý, thì thực ra nó chẳng chứng minh được gì cả.”

Tuy nhiên, Vitalik cũng thừa nhận “tương lai rất quan trọng”, anh ấy chỉ phê phán việc “dùng lợi ích mơ hồ, không thể kiểm chứng trong tương lai để che lấp tổn hại rõ ràng ở hiện tại”.

Một lĩnh vực khác cũng bị lạm dụng là “chủ nghĩa tất yếu” (Inevitabilism).

Đây cũng là chiêu bài yêu thích của giới công nghệ và Silicon Valley.

Lập luận kiểu này: “AI thay thế công việc của con người là điều tất yếu của lịch sử, dù tôi không làm thì người khác cũng làm. Nên tôi phát triển AI một cách quyết liệt không phải để kiếm tiền, mà là để đi theo xu thế lịch sử.”

Kháng cự thấp ở đâu? Nó hoàn toàn xóa bỏ trách nhiệm cá nhân. Đã là “tất yếu” thì tôi không cần chịu trách nhiệm cho những hậu quả mình gây ra.

Đây cũng là một kiểu “bộ não thiên hà” điển hình: biến “tôi muốn kiếm tiền/tôi muốn quyền lực” thành “tôi đang thực hiện sứ mệnh lịch sử”.

4️⃣ Vậy đối mặt với những “cái bẫy của người thông minh” này, chúng ta nên làm gì?

Giải pháp của Vitalik lại bất ngờ đơn giản, thậm chí có phần “ngây thơ”. Anh cho rằng, càng thông minh càng cần những quy tắc có kháng cự cao để tự ràng buộc, tránh bị cuốn vào các trò chơi trí tuệ quá đà.

Thứ nhất, giữ vững “đạo đức nghĩa vụ” (Deontological Ethics), tức là những nguyên tắc đạo đức cơ bản như trẻ con cũng biết.

Đừng cố tính toán những bài toán phức tạp kiểu “vì tương lai nhân loại”, hãy quay về những nguyên tắc cứng nhắc nhất:

- Không được ăn cắp

- Không được giết người vô tội

- Không được lừa đảo

- Tôn trọng tự do của người khác

Những quy tắc này có kháng cự cực cao. Vì chúng rõ ràng, không thể thương lượng. Khi bạn cố dùng “chủ nghĩa dài hạn” để biện minh cho việc chiếm dụng tiền của người dùng, quy tắc “không được ăn cắp” sẽ phản bác ngay: Ăn cắp là ăn cắp, đừng viện cớ vì cuộc cách mạng tài chính vĩ đại.

Thứ hai, giữ đúng “vị trí”, thậm chí cả vị trí vật lý.

Người ta nói “ngồi đâu nghĩ đó”. Nếu bạn ngày nào cũng ở trong “phòng vang vọng” của Bay Area, xung quanh toàn người theo chủ nghĩa tăng tốc AI, bạn rất khó giữ được tỉnh táo. Vitalik thậm chí còn đưa ra lời khuyên vật lý có kháng cự cao: Đừng sống ở Bay Area.

5️⃣ Tổng kết

Bài viết này của Vitalik thực ra là lời cảnh báo cho những người cực kỳ thông minh: Đừng nghĩ rằng vì bạn thông minh mà có thể vượt qua ranh giới đạo đức cơ bản.

Những lý thuyết “bộ não thiên hà” nghe như có thể giải thích mọi thứ thường là cái cớ nguy hiểm nhất để biện minh cho mọi việc. Ngược lại, những quy tắc “kháng cự cao” nghe có vẻ cứng nhắc, giáo điều lại chính là phòng tuyến cuối cùng ngăn chúng ta tự lừa dối mình.

0

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Mọi thông tin trong bài viết đều thể hiện quan điểm của tác giả và không liên quan đến nền tảng. Bài viết này không nhằm mục đích tham khảo để đưa ra quyết định đầu tư.

PoolX: Khóa để nhận token mới.
APR lên đến 12%. Luôn hoạt động, luôn nhận airdrop.
Khóa ngay!

Bạn cũng có thể thích

Huyền thoại "kho bạc tiền mã hóa" sụp đổ? Giá cổ phiếu và giá coin cùng lao dốc, doanh nghiệp buộc phải bán tháo tài sản tiền mã hóa

Tuy nhiên, Strategy - người tiên phong trong lĩnh vực "kho bạc crypto" - lại lựa chọn tăng thêm vị thế bất chấp xu hướng thị trường.

ForesightNews2025/11/26 10:14
Huyền thoại "kho bạc tiền mã hóa" sụp đổ? Giá cổ phiếu và giá coin cùng lao dốc, doanh nghiệp buộc phải bán tháo tài sản tiền mã hóa

MSTR có thể bị loại khỏi chỉ số MSCI gây ra xung đột, cuộc chiến giữa "tiểu đăng crypto" và "lão đăng Wall Street" bùng nổ.

Cộng đồng tiền mã hóa phản ứng mạnh mẽ, kêu gọi tẩy chay các tổ chức phố Wall thậm chí bán khống JPMorgan. Người sáng lập MicroStrategy cũng khẳng định công ty là doanh nghiệp vận hành chứ không phải là quỹ.

ForesightNews2025/11/26 10:14
MSTR có thể bị loại khỏi chỉ số MSCI gây ra xung đột, cuộc chiến giữa "tiểu đăng crypto" và "lão đăng Wall Street" bùng nổ.

Khủng hoảng EOS lặp lại: Cộng đồng chỉ trích Foundation vì hành vi lừa đảo thoát vốn

Người chi tiêu lớn, tất cả số tiền của Foundation đã đi đâu?

BlockBeats2025/11/26 09:45
Khủng hoảng EOS lặp lại: Cộng đồng chỉ trích Foundation vì hành vi lừa đảo thoát vốn