Vitalik Buterin đối mặt với giới hạn của Ethereum: thời khắc quyết định đã đến chưa?

Ngay sau khi bản cập nhật Fusaka được kích hoạt, Ethereum đã rơi vào một tình huống nhạy cảm. Một lỗi trong client Prysm đã khiến tỷ lệ tham gia của các validator giảm xuống. Chỉ còn một bước nữa là mất tính cuối cùng (finality). Và như thường lệ trong những thời điểm hỗn loạn, Vitalik Buterin lại xuất hiện ở tuyến đầu. Với lời nói, tweet và tầm nhìn của mình, anh cố gắng xoa dịu sự hoảng loạn. Nhưng lần này, cộng đồng dường như không hoàn toàn bị thuyết phục.

Một lỗi, một tweet và Ethereum suýt bị mất đồng bộ

Mọi chuyện bắt đầu từ một lỗi. Một lỗi xử lý nhỏ trong phiên bản v7.0.0 của client Prysm, được phát hiện ngay sau bản cập nhật Fusaka. Kết quả? 25% validator bị ngắt kết nối. Tỷ lệ tham gia bỏ phiếu giảm xuống còn 74,7%, chỉ còn cách ngưỡng nguy hiểm chưa đến 9% - ngưỡng có thể khiến mạng Ethereum mất tính cuối cùng.

Trước cảnh báo này, Vitalik Buterin đã trấn an cộng đồng: “Theo tôi, thỉnh thoảng mất tính cuối cùng cũng không có gì nghiêm trọng.” Theo anh, miễn là khối sai không được xác nhận, mạng lưới vẫn có thể tiếp tục hoạt động. Bitcoin chưa bao giờ có tính cuối cùng nghiêm ngặt, anh nhắc lại. Nhưng Ethereum không phải là Bitcoin. Và tính cuối cùng của nó không phải là tùy chọn, mà là trụ cột của quá trình chuyển đổi sang Proof-of-Stake.

Trong khi đó, các giao dịch chuyển sang các giải pháp Layer 2 như Polygon bị trì hoãn. AggLayer tạm ngừng giao dịch cho đến khi tính cuối cùng được khôi phục. Đây không phải là thất bại, nhưng trông rất giống một thất bại.

Một client, một rủi ro: blockchain đối mặt với sự đơn điệu phần mềm

Đây không phải là lần đầu tiên Prysm gặp sự cố. Vào tháng 5 năm 2023, một lỗi tương tự đã gây ra hai sự cố mất tính cuối cùng. Một lần nữa, lỗi chỉ tập trung ở một client, nhưng như vậy cũng đủ để làm suy yếu toàn bộ blockchain. Bởi vì Ethereum vẫn quá phụ thuộc vào một số ít client, bất chấp những cảnh báo lặp đi lặp lại.

Nhiều ý kiến được đưa ra. Sassal.eth, một thành viên có ảnh hưởng trong cộng đồng, nói thẳng:

Thật điên rồ khi hầu hết các nhà vận hành node sử dụng Prysm lại không chuẩn bị giải pháp dự phòng (càng điên rồ hơn với các nhà vận hành chuyên nghiệp).

Anh kêu gọi đa dạng hóa client, khuyến khích sử dụng Lighthouse, Teku hoặc Nimbus.

Nhưng vấn đề còn sâu xa hơn. Mô hình kinh tế của Ethereum phạt các validator không hoạt động thông qua cơ chế rò rỉ không hoạt động (inactivity leak). Và một số người không hiểu sự bất nhất này. NoxOnLightsOff, một người dùng khác, đặt câu hỏi nếu những lần tạm dừng này được chấp nhận, tại sao lại trừng phạt những người gặp phải chúng?

Vitalik trả lời: các hình phạt là tiến dần và không đáng kể trong ngắn hạn. Nhưng câu trả lời này không làm hài lòng tất cả mọi người. Nó dường như làm giảm nhẹ hậu quả của một lỗi đã, xin nhắc lại, khiến Ethereum mất 23% số phiếu trong nhiều giờ liền.

Déjà vu năm 2023: Ethereum có thực sự rút ra bài học từ sai lầm?

Vào tháng 5 năm 2023, Ethereum đã mất tính cuối cùng hai lần trong vòng 24 giờ do lỗi ở Prysm và Teku. Mạng lưới vẫn tiếp tục tạo block, nhưng không có đảm bảo mạnh mẽ chống lại việc tổ chức lại block. Một kịch bản mà các sàn giao dịch và cầu nối liên chuỗi rất lo sợ. Tính cuối cùng không chỉ là một chi tiết kỹ thuật: nó đảm bảo rằng các giao dịch sẽ không bị đảo ngược.

Hai năm sau, vẫn là client đó, vẫn là loại lỗi đó. Và vẫn chưa có cơ chế dự phòng tổng quát hiệu quả. Mạng lưới dường như tiến bộ... nhưng không thực sự học hỏi.

Ethereum tự hào về sự phi tập trung của mình. Nhưng khi 22% mạng lưới phụ thuộc vào một phần mềm duy nhất, điều này gần như là tập trung hóa trên thực tế. Và điều này khiến toàn bộ hệ sinh thái đối mặt với rủi ro hệ thống mà thị trường không thể bỏ qua nữa.

Những con số và sự kiện cần nhớ

• Giá ETH tại thời điểm viết bài là 3.186 đô la Mỹ;
• Lỗi Prysm khiến tỷ lệ tham gia giảm xuống còn 74,7%;
• Prysm chiếm từ 22 đến 25% số client validator;
• Vào tháng 5 năm 2023, Ethereum đã mất tính cuối cùng hai lần trong 24 giờ;
• Khi mất tính cuối cùng, các cầu nối liên chuỗi tạm ngừng chuyển khoản (Polygon, AggLayer).

Dù những lời chỉ trích ngày càng nhiều, Vitalik Buterin vẫn không đứng yên. Gần đây, anh đã trình bày một giải pháp nhằm giảm biến động phí trên Ethereum bằng cách đề xuất hệ thống điều chỉnh tự động chi phí tối thiểu cho mỗi block. Một bước tiến nữa hướng tới trải nghiệm mượt mà hơn... miễn là nền tảng vẫn ổn định.