Ngân hàng Trung ương Nhật Bản sắp tăng lãi suất, liệu thị trường tiền mã hóa sẽ lặp lại kịch bản giảm giá?

Kể từ năm 2024, mỗi lần Ngân hàng Trung ương Nhật Bản tăng lãi suất đều đi kèm với việc giá bitcoin giảm hơn 20%.

Tác giả: 1912212.eth, Foresight News

Sau khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã hoàn tất việc cắt giảm lãi suất 25 điểm cơ bản, một sự kiện vĩ mô quan trọng khác đang thu hút sự chú ý. Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) sẽ tổ chức cuộc họp chính sách vào ngày 18-19 tháng 12, và kỳ vọng của thị trường về việc tăng lãi suất đã lên đến đỉnh điểm.

Theo dữ liệu mới nhất từ nền tảng thị trường dự đoán Polymarket, xác suất BOJ nâng lãi suất chuẩn thêm 25 điểm cơ bản tại cuộc họp này lên tới 98%, trong khi xác suất giữ nguyên chỉ là 2%, và xác suất giảm lãi suất hoặc tăng mạnh hơn đều dưới 1%. Dữ liệu này phù hợp với khảo sát của Reuters, cho thấy 90% các nhà kinh tế (63 trong số 70 người) dự đoán BOJ sẽ nâng lãi suất ngắn hạn từ mức hiện tại 0,5% lên 0,75%.

Những chỉ số này phản ánh sự đồng thuận của thị trường về sự phục hồi kinh tế và áp lực lạm phát tại Nhật Bản: CPI lõi tháng 11 của Nhật tăng 2,5% so với cùng kỳ năm trước, cao hơn nhiều so với mục tiêu 2% của BOJ, trong khi tỷ giá yên Nhật so với đô la Mỹ gần đây dao động quanh mức 150, thúc đẩy ngân hàng trung ương phải hành động để ngăn đồng yên tiếp tục mất giá.

Kể từ năm 2024, Nhật Bản đã ba lần tăng lãi suất. Tháng 3 năm 2024, BOJ lần đầu tiên chấm dứt chính sách lãi suất âm, nâng lãi suất từ -0,1% lên 0-0,1%, đánh dấu sự kết thúc của thời kỳ tiền tệ siêu nới lỏng kéo dài 17 năm. Tháng 7 năm 2024, BOJ tiếp tục nâng lãi suất lên 0,25%, gây ra biến động mạnh trên thị trường chứng khoán toàn cầu và thị trường tiền mã hóa. Tháng 1 năm 2025, lãi suất tăng lên 0,5%, tiếp tục gây áp lực lên giá tài sản rủi ro. Hiện nay, định giá thị trường cho thấy việc tăng lãi suất lần này gần như chắc chắn, nhưng tác động tiềm tàng của nó không chỉ giới hạn ở Nhật Bản mà còn lan tỏa ra thanh khoản toàn cầu thông qua các cơ chế truyền dẫn phức tạp, đặc biệt là thị trường tiền mã hóa.

Cơ chế truyền dẫn tác động của việc BOJ tăng lãi suất đến thị trường toàn cầu

Chính sách tiền tệ của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản có thể ảnh hưởng đến toàn cầu chủ yếu nhờ quy mô khổng lồ của “giao dịch chênh lệch lãi suất đồng yên” (yen carry trade). Cốt lõi của chiến lược này là nhà đầu tư vay đồng yên với lãi suất thấp, sau đó đầu tư vào các tài sản có lợi suất cao như trái phiếu chính phủ Mỹ, thị trường chứng khoán hoặc tiền mã hóa. Theo dữ liệu từ Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), quy mô giao dịch chênh lệch lãi suất đồng yên toàn cầu vượt 1 nghìn tỷ USD, trong đó một phần vốn chảy trực tiếp vào thị trường tiền mã hóa. Khi BOJ tăng lãi suất, chi phí vay đồng yên tăng lên, khiến đồng yên tăng giá (tỷ giá USD/JPY giảm), các nhà đầu tư buộc phải đóng vị thế chênh lệch lãi suất, bán các tài sản rủi ro để trả nợ đồng yên. Điều này dẫn đến việc thắt chặt thanh khoản toàn cầu, tương tự như “thắt chặt định lượng ngược”.

Lịch sử cho thấy cơ chế này nhiều lần khuếch đại biến động thị trường. Sau đợt tăng lãi suất tháng 7 năm 2024, đồng yên tăng giá từ 160 xuống dưới 140 so với đô la Mỹ, gây ra làn sóng bán tháo tài sản toàn cầu trị giá hàng nghìn tỷ USD. Thị trường tiền mã hóa chịu ảnh hưởng đầu tiên: bitcoin giảm mạnh từ đỉnh 65.000 USD xuống 50.000 USD, mức giảm 26%; tổng vốn hóa thị trường tiền mã hóa bốc hơi 60 billions USD. Những sự kiện này không phải là cá biệt, mà là phản ứng dây chuyền do đồng yên tăng giá: dòng vốn chênh lệch lãi suất rút lui, chỉ số VIX (chỉ số sợ hãi) tăng vọt, khuếch đại các đợt thanh lý đòn bẩy.

Trong bối cảnh hiện tại, tác động này có thể còn phức tạp hơn. Dù Fed đã ba lần liên tiếp cắt giảm lãi suất trong năm 2025, đưa lãi suất quỹ liên bang xuống 4,25%-4,5%, tạo điều kiện hỗ trợ thanh khoản toàn cầu, nhưng việc BOJ thắt chặt ngược lại có thể làm giảm bớt tác động này. Lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 10 năm đã tăng lên 1,95%, cao hơn nhiều so với lãi suất chính sách dự kiến, cho thấy thị trường đã phản ánh trước việc tăng lãi suất. Tuy nhiên, nếu đồng yên tiếp tục tăng giá xuống dưới 140, các tài sản rủi ro toàn cầu sẽ phải định giá lại.

Bitcoin, với vai trò là tài sản beta cao, rất nhạy cảm với biến động thanh khoản. Năm 2025, giá bitcoin đã giảm từ đỉnh 120.000 USD xuống quanh mức 90.000 USD, và trong giai đoạn thắt chặt thanh khoản, thường bị bán tháo trước trong ngắn hạn.

Đồng sáng lập Glassnode, Negentropic, cho biết: “Thị trường không sợ việc thắt chặt (tăng lãi suất), mà sợ sự bất định. Việc BOJ bình thường hóa chính sách mang lại kỳ vọng rõ ràng cho môi trường tài chính toàn cầu, dù đòn bẩy sẽ chịu áp lực trong ngắn hạn. Giao dịch chênh lệch lãi suất đồng yên đã thu hẹp rõ rệt, biến động đồng nghĩa với cơ hội, bitcoin thường mạnh lên sau khi áp lực chính sách được giải tỏa, chứ không phải trước đó. Sự hỗn loạn giảm đi, tín hiệu trở nên rõ ràng hơn. Điều này giống như đang chuẩn bị cho rủi ro tăng giá bất đối xứng.”

Nhà phân tích AndrewBTC dựa trên dữ liệu lịch sử cho biết, kể từ năm 2024, mỗi lần BOJ tăng lãi suất đều đi kèm với việc giá bitcoin giảm hơn 20%, ví dụ tháng 3 năm 2024 giảm khoảng 23%, tháng 7 năm 2024 giảm khoảng 26%, tháng 1 năm 2025 giảm khoảng 31%, nếu BOJ tăng lãi suất vào tuần tới, rủi ro giảm giá tương tự có thể lại xuất hiện.