Yaponiyaning eng yirik depozit instituti stablecoin’ga o‘xshash valyutani chiqaradi

Yaqinda, Yaponiyaning eng yirik omonat instituti — Japan Post Bank (Yaponiya Pocht Banki) 2026-moliya yilida DCJPY nomli tokenlashtirilgan omonat valyutasini ishga tushirishini e’lon qildi. Ushbu tashabbus blokcheyn texnologiyasidan foydalanib, qimmatli qog‘ozlar hisob-kitob jarayonlarini optimallashtirish va uning Yaponiyaning iqtisodiyotidagi kengroq qo‘llanilishini o‘rganishga qaratilgan. Nikkei News’ning so‘nggi xabariga ko‘ra, bu reja Yaponiyaning moliyaviy institutlari tomonidan taqsimlangan reyestr texnologiyasini chuqur qabul qilinishini anglatadi va moliyaviy infratuzilmaning samaradorligini sezilarli darajada oshiradi.

DCJPY’ning yaratilishi va texnologik asosi

DCJPY — bu Japan Internet Initiative (IIJ) guruhining sho‘ba korxonasi DeCurret DCP tomonidan ishlab chiqilgan raqamli valyuta tizimi. Ushbu tizim 2024-yil avgust oyida rasmiy ravishda tashkil etilgan, o‘sha yil sentabrida esa DeCurret DCJPY’ning biznes infratuzilmasini kuchaytirish uchun taxminan 6.35 milliard yen mablag‘ yig‘di. Japan Post Bank’ning hamkori sifatida DeCurret DCP ko‘plab moliyaviy institutlarning, jumladan Mitsubishi UFJ Financial Group (MUFG, Yaponiyaning eng yirik moliyaviy instituti) kabi tashkilotlarning qo‘llab-quvvatlashiga ega bo‘lib, 60 dan ortiq kompaniyadan iborat alyansni shakllantirdi. Bu nafaqat DCJPY’ga mustahkam moliyaviy va texnologik tayanch beradi, balki uning tartibga solish doirasida muvofiqligini ham ta’minlaydi.

DCJPY kursi yapon yeniga qat’iy bog‘langan bo‘lib, 1:1 nisbatda ishlaydi, ya’ni 1 DCJPY = 1 yen. Foydalanuvchilar maxsus hisoblar orqali mavjud omonat hisoblari bilan bog‘lanib, balansni darhol almashtirish va qaytarib olish imkoniga ega bo‘ladilar. Ushbu dizayn bank omonatining raqamli shakliga o‘xshaydi, biroq ruxsatli blokcheyn tarmog‘ida ishlaydi. An’anaviy stablecoinlardan farqli o‘laroq, DCJPY ommaviy blokcheynda chiqarilmaydi, balki litsenziyalangan moliyaviy institutlar tomonidan boshqariladigan xususiy tarmoqda cheklangan. Bu uni Yaponiyaning Financial Services Agency (FSA) talablariga ko‘proq mos qiladi va global stablecoinlar olib kelishi mumkin bo‘lgan transchegaraviy xavf va tebranishlardan saqlaydi.

Japan Post Bank Yaponiyada eng katta chakana omonat bazasiga ega bo‘lib, taxminan 120 millionta hisob raqamiga va jami omonat hajmi 1.29 trillion dollarga (taxminan 190 trillion yen) yetadi. Ushbu ulkan foydalanuvchi bazasi DCJPY chiqarilishi uchun katta imkoniyat yaratadi. Bank foydalanuvchilarga bo‘sh turgan mablag‘larni (masalan, faol bo‘lmagan hisobdagi mablag‘lar) DCJPY tokenlariga aylantirish va ularni qimmatli qog‘oz tokenlarini (Security Tokens) sotib olishda ishlatish imkonini berishni rejalashtirmoqda, maqsadli daromad 3% dan 5% gacha. Bu yosh avlod investorlarini jalb qiladi va an’anaviy omonatlarni raqamli aktivlarga o‘tkazishni rag‘batlantiradi.

Qo‘llanilish sohalari va samaradorlik oshishi

DCJPY’ning asosiy qo‘llanilishi raqamli qimmatli qog‘ozlar hisob-kitobiga qaratilgan. Hozirda Yaponiyada qimmatli qog‘ozlar savdosining hisob-kitob davri odatda T+2 (savdo amalga oshirilganidan keyin ikki ish kuni) bo‘lsa, DCJPY yordamida foydalanuvchilar deyarli bir zumda hisob-kitob qilishlari mumkin, bu esa vaqtni qisqartiradi va operatsion xarajatlarni kamaytiradi. Tahlilchilarning hisob-kitobiga ko‘ra, ushbu o‘zgarish banklarga har yili o‘nlab milliard yen tejash imkonini beradi. Bundan tashqari, Japan Post Bank DCJPY’ni mahalliy hukumat subsidiyalari to‘lov sohasiga kengaytirishni ham ko‘rib chiqmoqda, mahalliy hokimiyatlar bilan hamkorlikda subsidiya va grantlarni raqamli tarzda tarqatishni amalga oshirishni rejalashtirmoqda. Bu jamoat jarayonlarini soddalashtiradi, shaffoflik va samaradorlikni oshiradi.

Yaqinda o‘tkazilgan test loyihalari DCJPY’ning salohiyatini ko‘rsatdi. DeCurret DCP’ning pilot loyihalari qimmatli qog‘ozlar hisob-kitobini simulyatsiya qilish, banklararo o‘tkazmalar va hukumat subsidiyalarini tarqatishni o‘z ichiga olgan bo‘lib, umumiy tranzaksiya qiymati 2 milliard yendan oshdi. Hozirda GMO Aozora Net Bank DCJPY chiqaruvchi yagona ochiq e’lon qilingan bank bo‘lsa-da, Japan Post Bank’ning qo‘shilishi tarmoq miqyosini yanada kengaytiradi. Boston Consulting Group (BCG) va Ripple’ning xalqaro hisobotida aytilishicha, global real dunyo aktivlari (RWA) tokenlashtirish bozori 2025-yildagi 600 milliard dollardan 2033-yilga kelib 18.9 trillion dollarga o‘sadi, Japan Post Bank’ning tashabbusi aynan shu global tendensiyaga mos keladi.

Stablecoinlardan farqi va tartibga solish muhiti

DCJPY tashqaridan “stablecoin’ga o‘xshash” deb atalgan bo‘lsa-da, tartibga solish nuqtai nazaridan u aniqroq qilib “tokenlashtirilgan omonatlar” (Tokenized Deposits) toifasiga kiradi. Bu yil boshida Yaponiyada birinchi stablecoin litsenziyasini olgan JPYC’dan farqli o‘laroq, stablecoinlar odatda ommaviy blokcheynda chiqariladi, global miqyosda aylanishi mumkin va uchinchi tomon garovi bilan ta’minlanadi. DCJPY esa faqat ruxsatli blokcheynda, bank tomonidan to‘g‘ridan-to‘g‘ri kafolatlanadi va haqiqiy omonat balansini ifodalaydi. Bu nafaqat xavfsizlikni oshiradi, balki Yaponiyaning pul yuvishga qarshi (AML) va mijozni aniqlash (KYC) bo‘yicha qat’iy talablariga mos keladi.

2025-yilda Yaponiyada stablecoin’larni tartibga solish jarayoni sezilarli darajada tezlashdi. Yaponiyaning Financial Services Agency kuzda birinchi yapon yeniga bog‘langan mahalliy stablecoin chiqarilishini tasdiqlashni rejalashtirmoqda, bu esa moliyaviy institutlarning innovatsion ishtiyoqini yanada kuchaytirdi. Japan Post Bank’ning DCJPY loyihasi aynan shu sharoitda ishga tushirilmoqda va tartibga soluvchi organlarning blokcheynga ijobiy munosabatini aks ettiradi. Shu bilan birga, Yaponiya hukumati kripto aktivlar savdosidan olinadigan 20% kapital daromad solig‘ini kamaytirish va raqamli aktiv ETF’lari uchun yo‘l ochish maqsadida soliq qonunchiligini qayta ko‘rib chiqishni o‘ylamoqda. Ushbu siyosatlar DCJPY kabi loyihalar uchun yanada qulay muhit yaratadi.

Raqobat kuchayishi va o‘zaro ishlash muammolari

Japan Post Bank’ning bozorga kirishi bilan Yaponiyaning moliyaviy texnologiyalar sohasida raqobat kuchaymoqda. Boshqa yirik banklar, masalan, SBI Group Chainlink bilan hamkorlikda transchegaraviy to‘lovlar va barqarorlik loyihalarini o‘rganmoqda; Mitsubishi UFJ va Mizuho Financial Group ham raqamli valyuta alyanslarida faol ishtirok etmoqda. Bu raqobat faqat banklar bilan cheklanmay, balki FinTech kompaniyalari va texnologik gigantlarga, masalan, SoftBank’ga qarashli PayPay to‘lov tizimiga ham taalluqlidir. Japan Post Bank’ning yoshi katta foydalanuvchi bazasi (ko‘plab hisoblar keksalarga tegishli) va yosh investorlarning ehtiyojlari uyg‘unlashuvi uni raqamli transformatsiyada ustunlikka olib chiqadi.

Biroq, o‘zaro ishlash (interoperability) hali ham asosiy muammo bo‘lib qolmoqda. Tartibga solish va xavfsizlik nuqtai nazaridan, qimmatli qog‘oz tokenlari hozirda asosan ruxsatli blokcheynda chiqariladi va platformalararo moslik muammolari dolzarb. DeCurret DCP tarmog‘i modulli tarzda ishlab chiqilgan bo‘lsa-da (moliyaviy va tijorat zonalarini o‘z ichiga oladi), uni ommaviy blokcheyn yoki boshqa xususiy tarmoqlar bilan uzluksiz bog‘lash uchun yana texnologik innovatsiyalar talab etiladi. Mutaxassislarning ta’kidlashicha, agar bu muammo hal qilinsa, DCJPY faqat Yaponiyada emas, balki xalqaro hisob-kitoblarda ham ishlatilishi mumkin va Yaponiyaning global raqamli moliya sohasidagi ta’sirini oshiradi.

Kelajak istiqbollari: Yaponiyaning raqamli iqtisodiyoti uchun burilish nuqtasi

Japan Post Bank’ning DCJPY loyihasi nafaqat texnologik yangilanish, balki Yaponiyaning iqtisodiy raqamlashtirish strategiyasida muhim qadamdir. U ulkan bo‘sh turgan mablag‘larni faollashtiradi, raqamli aktivlar ekotizimiga hayot baxsh etadi va CBDC (Markaziy bank raqamli valyutasi) kelajagi uchun zamin yaratadi. Global miqyosda ushbu tashabbus Yaponiyaning innovatsiya va tartibga solish muvozanatini saqlashdagi yetakchiligini namoyon etadi. 2026-yil yaqinlashar ekan, bozor DCJPY’dan yanada samarali va inklyuziv moliyaviy xizmatlarni kutmoqda hamda Yaponiyaning an’anaviy moliyadan Web3 davriga silliq o‘tishini tezlashtiradi.

Ko‘proq Web3 yangiliklari uchun... Techub News APP-ni yuklab oling

QR kodni skanerlab Techub APP-ni yuklab oling va ko‘proq Web yangiliklarini o‘qing