Ethereum sau nâng cấp Pectra: Phí rẻ hơn, mở rộng tốt hơn nhưng có đánh đổi?

Một tháng sau bản nâng cấp kỹ thuật quan trọng nhất kể từ “The Merge”, mạng lưới Ethereum đang cho thấy những chuyển biến rõ rệt về hiệu suất và chi phí vận hành.
Bản nâng cấp Pectra, được triển khai vào tháng 5/2025, tập trung mở rộng xử lý blob - cấu trúc dữ liệu tạm thời hỗ trợ lưu trữ thông tin từ các giải pháp layer-2, đặc biệt là các rollup.

Ethereum đang thay đổi hiệu quả ra sao sau bản nâng cấp Pectra?

Theo giới chuyên gia, khả năng mở rộng thông qua blob đang giúp Ethereum tiến gần hơn đến tầm nhìn mô-đun mà cộng đồng từng kỳ vọng.

Blob – Chìa khóa giảm phí, tăng thông lượng

Trước Pectra, phí dữ liệu lưu trên blob khá cao, gây áp lực lên các giải pháp mở rộng. Tuy nhiên, với bản nâng cấp này và đặc biệt là EIP-7691, khả năng xử lý blob của Ethereum đã tăng đáng kể, giúp giảm chi phí một cách rõ rệt.

“Blob gần như miễn phí trở lại – lần đầu tiên kể từ giữa tháng 4/2025,” – Zack Pokorny, Galaxy Digital.

Theo dữ liệu từ Galaxy, chi phí blob trung bình đã giảm từ khoảng 16.000 USD/ngày xuống chỉ còn 0,004 cent mỗi blob. Một số rollup như Base và Arbitrum chỉ mất chưa đến một phần nghìnđô cho mỗi giao dịch.

Sự thay đổi này mang lại lợi ích to lớn cho các layer-2 khi có thể ghi hàng nghìn giao dịch với chi phí thấp, đồng thời thúc đẩy hệ sinh thái Ethereum phát triển theo hướng phân lớp rõ rệt hơn.

Các layer-2 hưởng lợi, nhưng validator thì không

Tuy chi phí giảm là tín hiệu tích cực, song điều này cũng khiến validator – những người xác thực giao dịch – phải đối mặt với thách thức mới.

“Chi phí blob giảm đồng nghĩa với lượng dữ liệu mà các trình xác thực phải xử lý tăng lên.” - Ulyana Skladchikova, trưởng sản phẩm tại Blockscout.

Khi dung lượng dữ liệu cần xử lý tăng, các validator nhỏ dễ gặp khó khăn trong việc duy trì hạ tầng và hiệu suất ổn định, dẫn tới nguy cơ bị phạt (slashing). Điều này đã thúc đẩy làn sóng hợp nhất validator để chia sẻ tài nguyên, tạo nên các thực thể lớn mạnh hơn về kỹ thuật và vốn.

Mặc dù có lo ngại về sự tập trung hóa, Skladchikova cho rằng đây có thể là một bước tiến cần thiết:

“Quá trình hợp nhất có thể giúp phân quyền hiệu quả hơn về lâu dài, khi các validator lớn được giám sát công khai và minh bạch hơn.”

Hiệu ứng thị trường: Giá ETH tăng mạnh

Bên cạnh thay đổi kỹ thuật, giá Ethereum cũng tăng đáng kể trong cùng thời gian.
Từ khoảng 1.800 USD đầu tháng 5, ETH đã tăng vọt lên gần 2.800 USD, rồi điều chỉnh nhẹ về khoảng 2.500 USD vào thời điểm viết bài — tương đương mức tăng 27% chỉ trong một tháng.

Tuy chưa thể khẳng định mối liên hệ trực tiếp giữa bản nâng cấp và biến động giá, nhưng tâm lý tích cực từ việc giảm phí và mở rộng hiệu suất có thể đã góp phần củng cố đà tăng.

Kết luận

Pectra không chỉ là một bản nâng cấp kỹ thuật – nó đánh dấu bước tiến quan trọng của Ethereum trong hành trình hiện thực hóa tầm nhìn mô-đun. Với việc blob trở nên rẻ hơn và hiệu quả hơn, các rollup có thêm động lực để phát triển, mở ra kỳ vọng về một mạng lưới nhanh, rẻ và linh hoạt hơn.

Tuy nhiên, đi kèm đó là những thách thức đáng lưu tâm về mặt vận hành, đặc biệt với các validator nhỏ — những người đang phải đối mặt với áp lực kỹ thuật ngày càng lớn.