Vitalik chia sẻ quan điểm của mình về Công ty Kho bạc ETH. Những thách thức mà Ethereum phải đối mặt trong mười năm tới là gì?

Tiêu đề gốc: Vitalik Buterin: Ethereum Trở Thành The World Ledge Như Thế Nào

Nguồn gốc: Bankless

Biên soạn và dịch bởi: TechFlow

Khách mời: Vitalik Buterin, Đồng sáng lập Ethereum

Người dẫn chương trình: Ryan Sean Adams; David Hoffman

Ngày phát sóng: 11 tháng 8 năm 2025

Những điểm chính

Ethereum kỷ niệm 10 năm thành lập. Trong cuộc trò chuyện này, nhà sáng lập Vitalik Buterin nhìn lại sự phát triển của Ethereum trong thập kỷ qua và hướng tới tương lai. Ông chia sẻ những bất ngờ và thách thức mà ông gặp phải trong quá trình phát triển của Ethereum, chẳng hạn như các sự kiện xoay quanh The DAO và NFT, đồng thời đề xuất một số lựa chọn khác mà ông có thể thực hiện nếu bắt đầu lại. Trong cuộc trò chuyện này, chúng tôi đã đi sâu vào sự phát triển của văn hóa Ethereum, tầm quan trọng của quyền riêng tư như một giá trị cốt lõi và sự đánh đổi giữa Lớp 1 và Lớp 2. Vitalik cũng chia sẻ tầm nhìn của mình về cách Ethereum sẽ phát triển trong tương lai do AI dẫn dắt. Điểm nổi bật: · Một trong những đóng góp lớn nhất của Ethereum là vai trò quan trọng của nó trong việc thúc đẩy tính cởi mở và phi tập trung, biến những giá trị này thành cách suy nghĩ quen thuộc của nhiều người. Những giá trị này cần được liên tục truyền lại và cập nhật qua từng thế hệ. · Nếu có cơ hội quay ngược thời gian, tôi sẽ chia sẻ với Vitalik trẻ tuổi mọi thứ chúng ta biết về công nghệ bằng chứng không kiến thức (ZK-SNARK). · Ethereum nên là một hệ sinh thái toàn diện và đa dạng, có thể chứa đựng nhiều người và quan điểm khác nhau. · Khái niệm Ethereum như một "sổ cái thế giới" cụ thể hơn và truyền tải tốt hơn các giá trị cốt lõi của Ethereum.

· Sự xuất hiện của NFT cũng là một bất ngờ lớn. Tôi hoàn toàn không lường trước được sự xuất hiện của NFT.

· Nếu chúng ta so sánh sổ cái (Ethereum) với một cuốn sách, thì ETH giống như "mực" viết trên đó. Mực có thể đại diện cho chức năng của L2. Nếu mực được đánh dấu bằng ký hiệu TM (biểu tượng thương hiệu), thì đó là L2 có thương hiệu; nếu không có ký hiệu TM, thì đó là L2 không có thương hiệu.

Mỗi dự án đều có trách nhiệm tạo ra phiên bản tốt nhất có thể của triết lý mà các thành viên của mình tâm huyết và thoải mái nhất. Hy vọng rằng, kết quả cuối cùng sẽ là một điều gì đó có lợi cho thế giới, thay vì các dự án sa lầy vào xung đột hoặc sa vào một vòng luẩn quẩn hô hào khẩu hiệu. Quyền riêng tư là một mối quan tâm cốt lõi. Quyền riêng tư là tự do, một quyền thiết yếu mà tất cả chúng ta phải bảo vệ. Mọi người trong hệ sinh thái Ethereum nên ủng hộ khái niệm quyền riêng tư. Không nên có "ví riêng tư". Quyền riêng tư nên là một tính năng của tất cả các ví, và các tính năng quyền riêng tư nên có thể được tích hợp liền mạch vào các ví hiện có. Sự phổ biến của các hệ thống thu thập dữ liệu tập trung rất mong manh bởi vì, nếu những cơ sở dữ liệu này bị tấn công, dữ liệu ban đầu được cho là đóng góp cho an ninh quốc gia thực sự có thể gây bất ổn cho nó. Vai trò của Ethereum có thể được chia thành hai phần. Thứ nhất, nó cung cấp một công cụ để bảo vệ quyền tự do, quyền tự chủ và khả năng tổ chức của mọi người mà không phụ thuộc vào bất kỳ cá nhân, công ty hay quốc gia nào. Thứ hai, nó thúc đẩy một cộng đồng toàn cầu. Ethereum đã thu hút một cộng đồng những người quan tâm đến tài chính phi tập trung, các hình thức tổ chức sáng tạo, bảo vệ quyền riêng tư và quản trị dân chủ, và bản thân cộng đồng Ethereum vẫn là không thể thay thế. Những thách thức của năm 2024, một mặt, nằm ở áp lực lên hệ sinh thái do giá ETH giảm; mặt khác, nhiều dự án và chủ đề từng phổ biến đang dần đi đến hồi kết, trong khi các giải pháp thay thế mới vẫn chưa thành công. Hướng đi trong tương lai phải là các dự án mới vừa mang lại lợi ích hữu hình cho cộng đồng vừa nhận được sự ủng hộ rộng rãi. Lớp 1 nên có độ trễ tương đối thấp để đáp ứng nhu cầu của người dùng thông thường. Đối với các tình huống yêu cầu độ trễ cực thấp, chẳng hạn như giao dịch tần suất cao, Lớp 2 là lựa chọn tốt hơn. Chúng ta cần tìm cách để Lớp 1 và Lớp 2 cùng nhau hoạt động để đạt được sự phát triển cân bằng cho toàn bộ hệ sinh thái. Giá trị lớn nhất của Ethereum nằm ở tính cởi mở của nó. Nó hoạt động như một hộp cát, cho phép mọi người thử nghiệm và đổi mới theo các hướng khác nhau.

· "Tôi tin rằng những người tham gia vào hệ sinh thái Ethereum, bao gồm cả những người tham gia vào các hoạt động tài chính, đều có trách nhiệm và sẽ không dễ dàng chấp nhận rủi ro. Các sản phẩm phái sinh ETH là một hình thức cơ bản của sự ổn định tài chính, vì vậy tôi ủng hộ sự tồn tại của các công ty kho bạc này."

· Công nghệ Blockchain có thể thúc đẩy một thế giới công bằng và minh bạch hơn.

Hai năm đầu tiên của Ethereum

David:Ethereum vừa kỷ niệm 10 năm thành lập. Trước hết, xin chúc mừng sinh nhật Ethereum! Sách trắng của Ethereum được xuất bản lần đầu vào năm 2013, và mạng chính thức được ra mắt vào tháng 7 năm 2015. Mười năm đã trôi qua, Vitalik, anh nghĩ sự phát triển của Ethereum so với tầm nhìn ban đầu như thế nào?

Vitalik: Tôi cho rằng Ethereum đã vượt xa kỳ vọng của tôi, và đó là điều quan trọng nhất. Nhưng nó cũng mất nhiều thời gian hơn tôi dự kiến. Khi viết sách trắng, tôi dự định thực hiện nó như một dự án phụ, hoàn thành trong vài tháng trước khi quay lại trường đại học. Tất nhiên, điều đó đã không xảy ra. Sau đó, chúng tôi hình dung Ethereum sẽ trải qua bốn giai đoạn, cuối cùng là chuyển sang Proof of Stake. Chúng tôi cho rằng nguồn tài trợ của quỹ sẽ cạn kiệt và dự án sẽ tự động chuyển sang phát triển tự động, nhưng điều đó đã không xảy ra. Hơn nữa, sự trỗi dậy của tài chính phi tập trung (DeFi) và việc ra mắt nhiều loại token khác nhau là những trường hợp sử dụng mà tôi đã nêu trong sách trắng của mình. Mặc dù thuật ngữ mà mọi người sử dụng cuối cùng khác với mô tả ban đầu của tôi, nhưng những hiện tượng này đã trở thành hiện thực, chẳng hạn như Dịch vụ Tên Ethereum (ENS) và việc tạo ra các đồng tiền ổn định. Cũng đã có nhiều khám phá đáng ngạc nhiên.

Những Đóng góp Chính của Ethereum

David: Ethereum đã tồn tại được một thập kỷ. Nhìn lại, chúng ta thấy rằng nhiều thứ phần lớn đã đạt được như kế hoạch ban đầu. Nếu bạn đọc sách trắng Ethereum và nhìn vào Ethereum ngày nay, bạn sẽ thấy rằng nó thực sự đã hoàn thành nhiều tầm nhìn ban đầu của mình. Nhìn lại lịch sử này, bạn nghĩ Ethereum đã mang lại những đóng góp độc đáo nào cho thế giới? Những đóng góp nào khiến bạn tự hào hoặc hài lòng nhất?

Vitalik: Tôi nghĩ rằng một trong những đóng góp lớn nhất của Ethereum là vai trò quan trọng của nó trong việc thúc đẩy tính cởi mở và phi tập trung, và biến những khái niệm này thành cách suy nghĩ quen thuộc của nhiều người. Những giá trị này cần được liên tục truyền lại và cập nhật qua từng thế hệ. Giống như phần mềm nguồn mở và miễn phí xuất hiện vào những năm 1980 và 1990, thế giới blockchain phần lớn đã kế thừa những giá trị này và tiếp tục chúng vào những năm 2010 và 2020 của thế kỷ 21. Ethereum thực sự đã đạt được những kết quả đáng chú ý trong lĩnh vực này, biến nhiều ý tưởng từng chỉ là lý thuyết thành hiện thực. Ví dụ, thị trường dự đoán là một ví dụ điển hình. Vào đầu những năm 2010, thị trường dự đoán vẫn chỉ là một khái niệm lý thuyết, chủ yếu được sử dụng để phân tích các cơ chế thị trường cho kết quả sự kiện. Ethereum đã cung cấp một nền tảng thử nghiệm quan trọng, cho phép khái niệm này chuyển từ lý thuyết thành hiện thực. Một ví dụ khác là DAO (tổ chức tự trị phi tập trung). Mặc dù lĩnh vực này đã trải qua nhiều thăng trầm, Ethereum đã giúp các cấu trúc quản trị dựa trên blockchain trở nên linh hoạt và vận hành hơn. Tôi rất tự hào về thành tựu này, và tôi tin rằng chúng ta sẽ tiếp tục thấy những tiến bộ trong các lĩnh vực này trong nhiều thập kỷ tới. Những đóng góp của Ethereum không chỉ giới hạn ở một lĩnh vực duy nhất; chúng đã tác động rộng rãi đến nhiều lĩnh vực khác nhau, tạo ra ảnh hưởng sâu sắc đến mọi thứ, từ công nghệ đến lý tưởng xã hội.

Bất ngờ lớn nhất

Ryan: Anh đã đề cập đến một số bất ngờ trong suốt quá trình phát triển. Tôi nghĩ rằng đã có rất nhiều điều bất ngờ xảy ra trong suốt quá trình đó. Thật thú vị khi ban đầu anh hình dung Ethereum chỉ là một dự án phụ, nhưng giờ đây nó đã trở thành một nỗ lực toàn thời gian, quy mô lớn và kéo dài hơn một thập kỷ.

Vậy, một số bất ngờ lớn nhất trong quá trình phát triển Ethereum là gì?

Vitalik: Đầu tiên, DAO (Tổ chức Tự trị Phi tập trung) nhận được sự hỗ trợ khổng lồ từ Ethereum rồi sụp đổ gần như ngay lập tức. Nhìn lại, việc DAO được tài trợ ồ ạt khiến tôi ngạc nhiên hơn là sự sụp đổ của nó, nhưng cả hai đều rất ấn tượng.

Ryan: Nó giống như một trường hợp sử dụng ngoài tầm kiểm soát, và nó cũng có thể được coi là một ví dụ về tài chính phi tập trung (DeFi) thời kỳ đầu vì nó gắn liền chặt chẽ với việc hình thành vốn. Tôi nhớ mình đã nghĩ rằng khoảng 5% tổng nguồn cung Ethereum đã được đưa vào DAO, một con số thực sự khổng lồ. Vitalik: Thực tế, con số đó là 11%. Tổng nguồn cung Ethereum vào thời điểm đó là 11 triệu. Một phiên bản nhẹ hơn có thể là 17%. Dù sao đi nữa, đó là một tỷ lệ rất cao và là lần đầu tiên trong lịch sử Ethereum. Sau đó là sự ra đời của Ethereum Classic (ETC). Tranh cãi xung quanh hard fork giống như một cuộc chiến. Tôi nghĩ nó gần như kịch tính như một bộ phim truyền hình. Ngay sau tranh cãi về ETC, cuộc tấn công DDoS Thượng Hải đã xảy ra, như thể được dàn dựng bởi một biên kịch. Những sự kiện này đặt ra nhiều thách thức kỹ thuật và rất thú vị. Sự xuất hiện của NFT cũng là một bất ngờ lớn. Tôi hoàn toàn không lường trước được sự xuất hiện của họ. Sự phát triển của tài chính phi tập trung (DeFi) cũng khiến tôi bất ngờ. Vào năm 2019, DeFi vẫn còn rất nhỏ, chỉ có Uniswap tồn tại. Nhưng chỉ một năm rưỡi sau, DeFi đã có sự tăng trưởng bùng nổ. Hơn nữa, việc triển khai Proof-of-Stake (PoS) mất nhiều thời gian hơn tôi mong đợi, đây cũng là điều đáng để suy ngẫm. Tất nhiên, cũng có một số điều bất ngờ tích cực, chẳng hạn như sự phát triển của công nghệ zero-knowledge proof (zk), đã tiến triển nhanh hơn tôi mong đợi gấp năm lần, điều này rất thú vị. Hơn nữa, mức độ quan tâm đến công nghệ blockchain từ các tổ chức và chính phủ đã vượt quá mong đợi của tôi. Ngay cả trong những năm 2010, nhiều công ty lớn và chính phủ đã thể hiện sự quan tâm mạnh mẽ đến lĩnh vực này. Mặc dù sự quan tâm đó chủ yếu nhằm mục đích chứng minh khả năng đổi mới, nhưng đó vẫn là điều tôi không lường trước được. Giờ đây, sự quan tâm của các tổ chức đã quay trở lại, nhưng lần này ở dạng cụ thể và thiết thực hơn, và có nhiều điều khác khiến tôi ngạc nhiên.Ryan: Vitalik, anh đã đề cập đến một vấn đề cốt lõi: nhiều việc mất nhiều thời gian hơn dự kiến ban đầu, đặc biệt là khi anh phát hành sách trắng Ethereum. Tại sao những việc này lại mất nhiều thời gian hơn? Khi anh nói "mất nhiều thời gian hơn", anh có đang đề cập đến các khía cạnh như triển khai Proof of Stake (PoS) và triển khai lộ trình Rollup không? Những lĩnh vực cụ thể nào mất nhiều thời gian hơn dự kiến ban đầu, và tại sao? Vitalik: Tôi nghĩ một trong những lý do chính là sự phức tạp của việc phát triển phần mềm. Lúc đó tôi còn thiếu kinh nghiệm và không hiểu hết được mức độ khó khăn của nó. Một lý do khác là chúng tôi liên tục đặt ra tiêu chuẩn cao hơn trong quá trình phát triển. Phiên bản Ethereum ban đầu chúng tôi dự định ra mắt trong vòng vài tháng về cơ bản là giải pháp Lớp 2 dựa trên Prime Coin. Tuy nhiên, khi thấy sự quan tâm ngày càng tăng vào tháng 1, chúng tôi nhận ra rằng Ethereum là một dự án có rất nhiều kỳ vọng và xứng đáng được đầu tư nghiêm túc hơn. Do đó, chúng tôi quyết định thực sự xây dựng một L1 phù hợp để xây dựng các giải pháp Lớp 2. Vào thời điểm đó, không có nhiều L1 thực sự phù hợp để xây dựng các giải pháp Lớp 2. Nhìn chung, hai yếu tố này kết hợp lại đã kéo dài thời gian phát triển kỹ thuật và buộc chúng tôi phải liên tục nâng cao tiêu chuẩn. Vượt qua thách thức David: Trong suốt quá trình phát triển Ethereum, anh đã đề cập đến nhiều thách thức đáng kể, thường không thể đoán trước, chẳng hạn như hard fork DAO và cuộc tấn công Thượng Hải. Tuy nhiên, ngay cả trong những khoảnh khắc thành công, chẳng hạn như cơn sốt NFT năm 2021, những thách thức mới vẫn xuất hiện. Dự án Ethereum đã vượt qua những tình huống khó xử phức tạp này. Tôi muốn hỏi anh về cách Ethereum đã phát triển chiến lược cụ thể của mình để giải quyết những thách thức này. Chiến lược này đã phát triển như thế nào trong văn hóa, cộng đồng, nền tảng và các nhà phát triển cốt lõi của Ethereum? Với gần một thập kỷ kinh nghiệm, anh sẽ mô tả cách tiếp cận độc đáo của Ethereum để giải quyết những thách thức không thể đoán trước như thế nào? Vitalik: Tôi nghĩ cách chúng tôi tiếp cận các vấn đề ở cấp độ hệ sinh thái rất hiệu quả. Chúng tôi luôn thử nhiều cách tiếp cận khác nhau để giải quyết một vấn đề. Ví dụ: có các giải pháp dựa trên lớp cơ sở của blockchain (L1), cũng như các giải pháp được phát triển trực tiếp tại lớp ứng dụng. Trong mỗi danh mục, thường có nhiều giải pháp cạnh tranh diễn ra đồng thời. Bằng cách này, chúng tôi có thể thúc đẩy công việc theo nhiều hướng cùng lúc và tạo ra sự phối hợp nhịp nhàng giữa các nỗ lực theo những hướng khác nhau. Đặc biệt, nhiều nỗ lực khác nhau đã cùng nhau phát triển công nghệ chứng minh không kiến thức.

Hơn nữa, tôi nghĩ phong cách cộng tác của hệ sinh thái Ethereum rất ấn tượng. Mặc dù chưa hoàn hảo, nhưng nhìn chung, nó đang hoạt động rất tốt.

Bài học cho một Vitalik trẻ

David: Nếu anh có cơ hội quay ngược thời gian và dạy cho một Vitalik trẻ tuổi hoặc Quỹ Ethereum mới thành lập một điều gì đó để giúp họ phát triển Ethereum tốt hơn, anh sẽ chọn phương án nào? Bạn sẽ dạy họ điều gì?

Vitalik: Câu trả lời hiển nhiên là quay trở lại thời kỳ đầu của Ethereum và dạy họ mọi thứ chúng ta biết ngày nay về Zero-Knowledge Succinct Non-Interactive Arguments of Knowledge (ZK-SNARK).Công nghệ này mang tính đột phá theo nhiều cách và là một công cụ cực kỳ mạnh mẽ.

David: Có phải là để Ethereum có được lợi thế mười năm trong công nghệ không kiến thức không?

Vitalik: Chính xác. Tôi nghĩ chúng ta đã đi quá nhiều con đường vòng hoặc những con đường phụ không cần thiết trong quá trình phát triển công nghệ. Nếu chúng ta biết trước mục tiêu cuối cùng, chúng ta có thể tiết kiệm rất nhiều tài nguyên và tiến triển nhanh hơn. Vì vậy, việc không biết tương lai sẽ ra sao thực sự là một hạn chế đáng tiếc trong quá trình phát triển Ethereum. Mọi người thường hỏi tôi sẽ gửi thông điệp gì đến bản thân mình trong quá khứ nếu có cơ hội. Thông thường, câu trả lời của tôi chỉ đơn giản là nhắc nhở bản thân rằng chúng ta đang đi đúng hướng về mặt kỹ thuật. Nhưng tôi cũng tự hỏi liệu có những thông điệp nào khác đáng chia sẻ ngoài các khía cạnh kỹ thuật hay không, chẳng hạn như việc nhắc nhở bản thân phải thực tế hơn về mốc thời gian. Đôi khi tôi cũng tự hỏi liệu có thể có những chiến lược tốt hơn ở cấp độ xã hội hoặc kinh tế mà khi nhìn lại có vẻ lý tưởng hơn hay không. Ví dụ, trong những ngày đầu của Ethereum (năm 2014), liệu có thể đưa ra một cơ chế tạm thời để phân bổ một phần nguồn cung token cho các dự án hỗ trợ hàng hóa công cộng hay không? Ngay cả khi nó chỉ có thể được triển khai theo cách thô sơ, chẳng hạn như thông qua bỏ phiếu của thợ đào (dựa trên hồ sơ của 1024 khối trước đó) để xác định việc phân phối phần thưởng cho nhà phát triển? Cơ chế này có khả năng tránh được việc đào trước một cách rõ ràng, đồng thời cung cấp nguồn vốn dồi dào hơn cho các quỹ và tổ chức khác, và thậm chí có thể giúp Ethereum có thêm uy tín trong những ngày đầu.

Tôi cũng thường tự hỏi liệu Ethereum có thể thiết lập mối quan hệ gần gũi hơn với cộng đồng Bitcoin trong những ngày đầu hay không. Tôi thấy thật đáng tiếc khi Ethereum không nhận được nhiều sự ủng hộ hơn từ cộng đồng Bitcoin.

Đây là một giả thuyết táo bạo: Nếu Ethereum áp dụng công thức phát hành token mà tôi đã đề cập, nếu nó là một nhánh của Bitcoin và công bố chuyển đổi sang Proof of Stake ngay từ ngày đầu, ngay cả khi các cơ chế ban đầu chưa hoàn hảo, thì có lẽ Ethereum đã có thể trở thành một phần của phe "khối lớn" Bitcoin. Điều này ám chỉ cộng đồng ủng hộ việc tăng kích thước khối để cải thiện khả năng xử lý giao dịch. Nếu Ethereum chọn đứng về phía phe này, có lẽ toàn bộ quá trình phát triển đã diễn ra suôn sẻ hơn. Tất nhiên, bất kỳ lựa chọn nào cũng có những hậu quả không mong muốn. Nếu bạn tiếp tục phát triển một cộng đồng hiện có ngay từ đầu, bạn có thể gặp phải những hạn chế từ nhiều bên liên quan, điều này sẽ hạn chế khả năng triển khai một số điều nhất định. Vì vậy, những vấn đề này thực sự đáng để suy ngẫm. Bitcoin so với Ethereum Ryan: Tôi cảm thấy như ý tưởng hay triết lý về Bitcoin đã dần dần phát triển thành một niềm tin gần như mang tính tôn giáo. Điều này khiến tôi tự hỏi liệu bất kỳ nhánh nào cũng có thể gây ra sự chia rẽ cộng đồng, hay thậm chí là sụp đổ. Tuy nhiên, đã hơn một thập kỷ trôi qua, và Bitcoin đã khoảng 16 năm tuổi, vì vậy tất cả chúng ta đã cùng nhau trưởng thành. Có thể nói rằng Ethereum đang trong giai đoạn tăng trưởng nhanh chóng, trong khi Bitcoin giống như một người trẻ mới học cách hành động độc lập. Ông có nghĩ rằng mối quan hệ giữa Bitcoin và Ethereum đã được cải thiện, hay nó chỉ đơn giản là thay đổi do tỷ lệ giá? Tôi cảm thấy khi giá Bitcoin còn kém hiệu quả, cộng đồng Bitcoin có vẻ thân thiện hơn với cộng đồng Ethereum. Giờ đây, họ có vẻ trầm lắng hơn nhiều, nhưng điều đó có thể thay đổi khi xu hướng giá thay đổi. Tuy nhiên, tôi cảm thấy có ít sự thù địch hơn giữa thế hệ cộng đồng Bitcoin và Ethereum mới. Ông mô tả mối quan hệ này như thế nào? Vitalik: Điều đó phụ thuộc vào việc ông định nghĩa "thế hệ mới" như thế nào, bởi vì tôi nghĩ có nhiều loại "thế hệ mới". Một số tập trung vào công nghệ, chẳng hạn như nghiên cứu về máy ảo (VM), Taproot (nâng cấp quyền riêng tư và hiệu quả cho Bitcoin) và OP_CAT (mã lệnh opcode mở rộng chức năng của Bitcoin). Mặt khác, tôi ngờ rằng những người theo dõi Michael Saylor sẽ không bao giờ đặc biệt thân thiện, cũng như không chia sẻ những giá trị đặc biệt phù hợp với Ethereum. Về mặt kỹ thuật, tôi tin rằng những người thông minh trong lĩnh vực kỹ thuật thực sự đánh giá cao những tiến bộ công nghệ và nỗ lực bảo mật của Ethereum. Hơn nữa, những nỗ lực này không chỉ mang tính lý thuyết; chúng đã mang lại những kết quả thực tế. Tôi cũng tin rằng một số người trong cộng đồng Bitcoin đang thực sự nỗ lực thúc đẩy công nghệ thông qua OP_CAT và các giải pháp Bitcoin lớp hai mới như Lightning Network, và những nỗ lực này rất đáng chú ý. Do đó, xét về mặt kỹ thuật, mối quan hệ giữa Bitcoin và Ethereum thực sự tích cực hơn.

David: Khi bạn thấy mọi người xây dựng trên Bitcoin, cố gắng cải tiến máy ảo Bitcoin hoặc làm cho nó trở nên biểu cảm hơn, bạn có nghĩ, "Các bạn đang lãng phí thời gian! Hãy đến phát triển trên Ethereum! Chúng tôi tạo ra Ethereum chính vì những mục đích này." Hay bạn nhìn nhận những nỗ lực của họ với sự tò mò và lạc quan?

Vitalik: Tôi nghĩ là cả hai.

Sự phát triển văn hóa của Ethereum

David: Tôi muốn nói về vị trí hiện tại của Ethereum. Gần đây, với cuộc bầu cử của Donald Trump, chúng ta đã chứng kiến sự thay đổi trong các xu hướng xã hội không chỉ tác động đến không gian tiền điện tử mà còn cả văn hóa xã hội nói chung. Theo một cách nào đó, xu hướng này phản ánh sự chuyển dịch từ phong cách Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) nữ tính sang "tư duy Thời đại Đồ đồng" truyền thống hơn. Trích lời một người dùng Twitter, đây dường như là một xu hướng văn hóa "bỏ đi những người thức tỉnh, đón nhận những người cơ bản". Tinh thần văn hóa này cũng đã thấm nhuần vào không gian tiền điện tử, với nhiều dự án bắt đầu nhấn mạnh bản sắc Mỹ của họ. Ví dụ, video tiếp thị gây tranh cãi của Solana đã tuyên bố rõ ràng rằng mục tiêu của họ là tập trung vào đổi mới công nghệ hơn là các vấn đề giới tính. (Ghi chú của TechFlow: "Phong cách WEF" ám chỉ các giá trị được Diễn đàn Kinh tế Thế giới ủng hộ, thường gắn liền với toàn cầu hóa, tính bao trùm và sự đa dạng, có thể bị một số người coi là "nữ tính". "Tư duy thời kỳ đồ đồng" là một phép ẩn dụ cho các giá trị truyền thống, nguyên thủy hơn, nhấn mạnh vào sức mạnh, cơ sở hạ tầng và văn hóa truyền thống.) Tuy nhiên, cần lưu ý rằng Ethereum dường như không tham gia vào sự chuyển dịch văn hóa này. Bạn nghĩ sao? Dù Ethereum đã như thế nào trước sự chuyển dịch văn hóa này, thì nó vẫn như vậy cho đến ngày nay. Liệu đây có phải là một lựa chọn có chủ đích? Ethereum có nên đóng vai trò là bức tường thành chống lại những thay đổi của thời đại không? Vitalik: Tôi tin rằng Ethereum nên là một hệ sinh thái bao trùm và đa dạng, có thể dung nạp nhiều người và quan điểm khác nhau. Nhưng đồng thời, trong một thế giới với nhiều loại tiền điện tử và hệ sinh thái khác nhau, các xu hướng văn hóa khác nhau sẽ tự nhiên đưa ra những lựa chọn. Ngay cả khi Ethereum là loại tiền điện tử duy nhất, tôi nghĩ sự khác biệt về văn hóa giữa nó và các dự án khác vẫn sẽ tồn tại.Tôi nghĩ rằng mỗi dự án đều có trách nhiệm tạo ra phiên bản tốt nhất có thể của triết lý mà các thành viên của nó đam mê và cảm thấy thoải mái nhất. Hy vọng rằng, kết quả cuối cùng là chúng ta có thể xây dựng một thứ gì đó có lợi cho thế giới, thay vì các dự án vướng vào những cuộc chiến với nhau hoặc trở thành một môi trường hô hào khẩu hiệu. Bạn sẽ thấy một nhóm hô vang khẩu hiệu này, một nhóm khác hô vang khẩu hiệu khác, cảm thấy rất chính nghĩa, nhưng nhiều tháng sau nhận ra rằng họ chẳng đạt được tiến bộ nào. Vì vậy, cá nhân tôi lo ngại về sự thay đổi văn hóa nghiêm trọng mà chúng ta đang chứng kiến. Nhưng nếu bạn chỉ lo lắng, cuối cùng bạn cũng sẽ trở thành một phần của nó. Vậy, câu hỏi thực sự là làm thế nào chúng ta có thể tiến lên, phản ứng và tạo ra một giải pháp thay thế tốt hơn cho đối thủ cạnh tranh? Về vấn đề này, một trong những chủ đề mới nổi lên trong năm nay là nỗ lực của tôi nhằm khơi lại cuộc thảo luận về việc tài trợ cho hàng hóa công DAO. Tôi nghĩ những chủ đề này thực sự quan trọng. Nếu chúng ta từ bỏ tài trợ cho hàng hóa công, hoặc từ bỏ bất kỳ hình thức quản trị nào khác ngoài chế độ độc tài của người sáng lập, có thể có nhiều hậu quả tiêu cực, và kết quả cuối cùng có thể là quay trở lại một nhà nước dựa vào thẩm quyền cá nhân của người sáng lập. Tuy nhiên, đồng thời, tài trợ bậc hai cũng gây ra nhiều vấn đề, và các DAO ủy quyền bỏ phiếu bằng token cũng phải đối mặt với nhiều thách thức. Do đó, tôi đã và đang hỗ trợ tài trợ dựa trên thị trường dự đoán và DAO thị trường dự đoán. Tôi đã hợp tác với Divonch, người đã có nhiều nghiên cứu sâu rộng trong lĩnh vực tài trợ hàng hóa công. Phiên bản 2 dựa trực tiếp vào thị trường dự đoán, về cơ bản là kết hợp chúng với một hệ thống bồi thẩm đoàn. Ý tưởng là sử dụng thị trường dự đoán để đánh giá giá trị của một thứ gì đó ở quy mô lớn, đồng thời kết hợp hệ thống bồi thẩm đoàn để đảm bảo các đánh giá chất lượng cao. Triết lý cơ bản của tôi là cố gắng tái tạo những khía cạnh tốt nhất của thị trường tự do trong tài trợ hàng hóa công, tạo ra một hệ thống tham gia mở. Một hệ thống như vậy cho phép bất kỳ ai tham gia, và nếu họ thể hiện tốt, họ sẽ có cơ hội công bằng, thay vì biến nó thành một trò chơi thuần túy xã hội. Một điều quan trọng khác mà tôi luôn thúc đẩy là tập trung mạnh mẽ hơn vào quyền riêng tư, vốn luôn là một phần cốt lõi trong tinh thần cypherpunk. Nếu bạn còn nhớ "Chaum và E-Cash" năm 1982, E-Cash vào thời điểm đó không phải là phi tập trung. Thay vào đó, tất cả các giao dịch đều được thực hiện thông qua một đơn vị vận hành tập trung, nhưng vẫn đảm bảo tính riêng tư và bảo vệ quyền riêng tư của người dùng. Do những hạn chế về mặt kỹ thuật, chúng tôi đã chuyển sang Bitcoin, vốn phi tập trung nhưng thiếu tính riêng tư. Tuy nhiên, giờ đây với ZK-SNARK, những hạn chế kỹ thuật này đã biến mất, và chúng tôi thực sự có thể đạt được cả tính phi tập trung và quyền riêng tư.Vậy nên, tôi nghĩ quyền riêng tư là điều chúng ta cần tập trung vào. Quyền riêng tư là một quyền tự do, một quyền thiết yếu mà tất cả chúng ta nên bảo vệ. Chúng ta cần đưa quyền riêng tư vào công nghệ. Nếu chúng ta ưu tiên quyền riêng tư, thì cuộc chơi chúng ta đang tham gia sẽ là hành động, chứ không phải lời nói. Tôi nghĩ mọi người trong hệ sinh thái Ethereum nên ủng hộ khái niệm quyền riêng tư. Chúng ta phải tiếp tục thúc đẩy điều này. Quyền riêng tư trên Ethereum Ryan: Chúng ta hãy đào sâu hơn một chút, bởi vì tôi nghĩ quyền riêng tư là một phần thú vị và quan trọng trong văn hóa Ethereum, và nó liên quan đến việc cân bằng các giá trị cốt lõi của Ethereum với việc áp dụng rộng rãi. Milady, như bạn đã đề cập, dường như đang thể hiện một kiểu "sự phổ biến của Thời đại Đồ đồng" - hình ảnh Thời đại Đồ đồng ở mặt trước, kết hợp với chính sách hiệu quả và công việc thực tế ở mặt sau. Vậy, làm thế nào để chúng ta đạt được "sự phổ biến của Thời đại Đồ đồng" cho quyền riêng tư trên Ethereum? Trong một số lĩnh vực, chúng ta đã đạt được những tiến bộ vượt bậc trong mật mã học, chẳng hạn như các kỹ thuật ZK tuyệt vời. Tuy nhiên, các ứng dụng thực tế của quyền riêng tư, chẳng hạn như Tornado Cash, hiện đang phải đối mặt với nhiều thách thức. Cụ thể, phiên tòa xét xử Roman Storm vẫn đang diễn ra, và chúng ta vẫn chưa biết phán quyết cuối cùng. Bất cứ khi nào quyền riêng tư tài chính bị xâm phạm, nhà nước thường can thiệp. Tôi luôn tin rằng nếu Ethereum hoặc Bitcoin áp dụng quyền riêng tư ngay từ đầu, với tất cả các giao dịch đều được bảo mật, chúng ta có thể đã không đạt được sự áp dụng rộng rãi như ngày nay. Điều này là do một số thế lực nhất định có thể tìm cách kìm hãm công nghệ này trước khi nó kịp trưởng thành. Vậy, làm thế nào để chúng ta cân bằng giữa việc đảm bảo quyền riêng tư có thể phát triển đến mức hợp lý mà vẫn tránh được phản ứng dữ dội từ phía cơ quan quản lý? Hiện tại, các ứng dụng về quyền riêng tư như Tornado Cash và Railgun vẫn còn khá hạn chế, với trải nghiệm người dùng không thân thiện và quyền riêng tư không phải là lựa chọn mặc định. Mặc dù các dự án như Aztec đang nổi lên, chúng vẫn là những dự án độc lập. Làm thế nào chúng ta có thể cân bằng giữa việc đáp ứng nhu cầu của người dùng và đảm bảo nhà nước chấp nhận tiến trình này? Lộ trình thực tế cho quyền riêng tư là gì? Vitalik: Tôi nghĩ câu hỏi này có hai phần. Phần đầu tiên là làm thế nào để đưa quyền riêng tư từ một tính năng hạn chế thành một phần mặc định của trải nghiệm người dùng; phần thứ hai là làm thế nào để các chính phủ và cơ quan quản lý cảm thấy thoải mái với điều đó.Về câu hỏi đầu tiên, tôi không ủng hộ việc triển khai quyền riêng tư trực tiếp trên Lớp 1 không phải vì tôi nghĩ nó sai về cơ bản, mà vì tôi nghĩ công nghệ này vẫn chưa đủ trưởng thành. Chúng ta vẫn chưa biết công nghệ riêng tư nào là tối ưu. Việc triển khai một công nghệ cụ thể trên Lớp 1 có thể dẫn đến một số hậu quả rất không mong muốn. Đây là một thách thức với bất kỳ EIP nào, nhưng nó đặc biệt nghiêm trọng với quyền riêng tư vì bản chất của dữ liệu riêng tư khiến nó trở nên nhạy cảm. Bạn không thể tùy ý thay thế một số phần nhất định của cấu trúc cây, điều này khiến việc nâng cấp trở nên khó khăn hơn nhiều. David: Điều này có nghĩa là bạn nghĩ rằng việc triển khai quyền riêng tư trên Lớp 1 của Ethereum về cơ bản là hướng đi đúng đắn? Vitalik: Về lâu dài, tôi sẵn sàng chấp nhận điều đó. Có một sự đánh đổi giữa khả năng tương thích trong tương lai và bảo mật. Chúng ta phải nhớ rằng nếu các công cụ riêng tư trên Lớp 1 bị lỗi, hậu quả có thể cực kỳ nghiêm trọng, chẳng hạn như ai đó có thể đánh cắp token mà không bị phát hiện. Tôi tin rằng khi công nghệ trưởng thành, cuối cùng chúng ta sẽ đạt được mục tiêu này. Tôi đã đề cập trong một bài đăng trên blog gần đây rằng số lượng lỗi trong mã thực sự đang có xu hướng giảm xuống. Cuối cùng, chúng ta sẽ đạt đến một điểm mà chúng ta có độ tin cậy cao vào mã nguồn, điều mà các nhà nghiên cứu bảo mật coi là không thể tưởng tượng được 20 năm trước. Tôi nghĩ sự phát triển của trí tuệ nhân tạo sẽ đẩy nhanh quá trình này. Nhưng cho đến lúc đó, các dự án như Zcash đã có những bước đi táo bạo, nhưng ngay cả khi đó, chúng vẫn phải đối mặt với rào cản kỹ thuật cực kỳ cao. Câu hỏi đặt ra là, liệu chúng ta có thể biến quyền riêng tư thành một tùy chọn mặc định càng nhiều càng tốt mà không cần tích hợp trực tiếp vào Lớp 1 hay không? Đối với tôi, mục tiêu trung hạn là biến các tính năng quyền riêng tư trong ví thành mặc định. Hiện tại, một sai lầm lớn trong hệ sinh thái là tạo ra khái niệm "ví riêng tư". Trên thực tế, không nên có "ví riêng tư"; quyền riêng tư nên là một tính năng của tất cả các ví. Các tính năng quyền riêng tư nên được tích hợp liền mạch vào các ví hiện có. Ryan: Vậy, nếu tôi có một tiện ích mở rộng trình duyệt ví tiền điện tử hiện có cho phép tôi chọn gửi giao dịch thông thường hoặc gửi riêng tư, thì đó có phải là một mặc định khả thi không? Vitalik: Chính xác. Bạn nên có số dư riêng tư và nút gửi riêng tư, và các tính năng này nên là một phần của Metamask hoặc các ví khác. Một số nỗ lực đã được thực hiện trong Ethereum Foundation và hy vọng chúng ta sẽ thấy một số tiến triển trong vài tháng tới.Ryan: Về phần còn lại của công nghệ bảo mật, làm thế nào để chúng ta đạt được sự chấp thuận của nhà nước? Rõ ràng, các dự án như Ethereum muốn thúc đẩy quyền riêng tư, mã nguồn mở và phi tập trung. Tuy nhiên, những lý tưởng này có thể xung đột với một số chính phủ và nền văn hóa. Chúng tôi hy vọng sử dụng công nghệ để thúc đẩy tiến bộ xã hội và văn hóa, nhưng chúng tôi cũng muốn những công nghệ này được áp dụng rộng rãi, thay vì bị cấm trên toàn cầu. Liệu có sự cân bằng nào để giải quyết mối lo ngại của nhà nước về tội phạm và rửa tiền trong khi vẫn duy trì các giá trị cốt lõi của cypherpunk? Hay hai điều này vốn dĩ không tương thích? Vitalik: Trước hết, tôi nghĩ khái niệm về các nhóm bảo mật đã có những tiến bộ đáng kể. Ví dụ, các giao thức như Railgun hiện đang hoạt động và chúng tôi đã chứng kiến những trường hợp thành công chứng minh hiệu quả của chúng trong việc ngăn chặn tiền bị đánh cắp từ các hợp đồng DeFi lớn được chuyển vào các nhóm bảo mật. Điều này chứng tỏ công nghệ đằng sau các nhóm bảo mật đang ngày càng hoàn thiện và đã vượt qua được thử thách của thời gian. Hiện tại, phần lớn các khoản tiền bất hợp pháp chảy qua các giao thức bảo mật bắt nguồn từ các vụ trộm cắp trong các giao thức DeFi hoặc từ các vụ trộm cắp từ tài khoản cá nhân. Trong những trường hợp này, các giao thức bảo mật có thể hạn chế hiệu quả dòng tiền này thông qua các cơ chế danh sách đen. Nếu tiền của bạn bị đánh cắp, chúng có thể được đánh dấu là đáng ngờ thông qua API; các biện pháp tương tự cũng có thể được thực hiện nếu một dự án DeFi bị tấn công. Do đó, cơ chế này đã trở thành một yếu tố then chốt trong việc thúc đẩy sự phát triển của công nghệ bảo mật. Tất nhiên, chúng ta cũng phải thừa nhận rằng hệ sinh thái blockchain hiện tại không hoàn toàn chống lại các tác nhân độc hại. Các tác nhân độc hại vẫn có nhiều cách để chuyển tiền và che giấu danh tính, tránh bị theo dõi. Tuy nhiên, so với các hệ thống tài chính truyền thống, các blockchain công khai minh bạch ít nhất cũng cung cấp một mức độ truy xuất nguồn gốc nhất định cho các giao dịch. Nếu tiền của bạn bị xâm phạm, bạn có thể theo dõi chuyển động của chúng thông qua blockchain. Tôi tin rằng công nghệ bảo mật có thể đạt được sự cân bằng giữa việc tăng cường khả năng chống lại các tác nhân độc hại và cung cấp khả năng bảo vệ quyền riêng tư tốt hơn cho người dùng thông thường. Mặt khác, chúng ta cần tích cực ủng hộ tầm quan trọng của công nghệ bảo mật từ góc độ thực thi pháp luật. Ví dụ, gần đây đã có một số trường hợp dữ liệu giám sát của công ty viễn thông bị rò rỉ do các cuộc tấn công của tin tặc. Dữ liệu này đã được thu thập và cung cấp cho chính phủ theo Đạo luật Hỗ trợ Truyền thông cho Thực thi Pháp luật, nhưng việc rò rỉ dữ liệu này có thể đe dọa an ninh quốc gia vì nó có thể bị các quốc gia hoặc tổ chức khác sử dụng. Các sự cố tương tự đang xảy ra thường xuyên trên khắp thế giới.Sự phát triển của các hệ thống thu thập dữ liệu tập trung rất mong manh bởi vì nếu những cơ sở dữ liệu này bị tấn công, dữ liệu được cho là có lợi cho an ninh quốc gia thực sự có thể gây bất ổn. Tôi nghĩ đây là một lập luận cần được ủng hộ mạnh mẽ hơn. Hai nhà lập pháp đã nói với công chúng rằng việc chủ động giảm thiểu việc thu thập dữ liệu thực sự là một cách tiếp cận an toàn hơn. Đây là hướng đi mà chúng ta nên hướng tới, và tài chính bảo vệ quyền riêng tư là một phần trong đó. Những người theo chủ nghĩa mật mã so với Văn hóa Chính thống Ryan: Tôi cảm thấy ông muốn duy trì lập trường vững chắc về quyền riêng tư trong tiền điện tử và Ethereum. Điều này thực sự liên quan đến các vấn đề văn hóa rộng lớn hơn. Trong thập kỷ qua, chúng ta đã thấy những lý tưởng của chủ nghĩa mật mã được thử nghiệm nhưng chưa bao giờ được hiện thực hóa hoàn toàn. Giờ đây, Ethereum đang ở một thời điểm lịch sử, dần dần được chấp nhận rộng rãi. Ví dụ, các công ty như Robinhood đang bắt đầu xây dựng trên Layer 2, JP Morgan đang thảo luận về các doanh nghiệp trên chuỗi và Coinbase cũng đang phát triển. Các tổ chức tài chính truyền thống và văn hóa chính thống này đang đổ xô vào không gian Ethereum. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra một số thách thức. Những người không chia sẻ các giá trị của chủ nghĩa mật mã sẽ tác động đến Ethereum như thế nào? Bạn đã đề cập đến sự đa dạng của Ethereum, và mặc dù chúng tôi chào đón nhiều người tham gia hơn, nhưng những người đó có thể không nhất thiết chia sẻ các giá trị cốt lõi mà chúng tôi quan tâm. Vậy, chúng ta nên vạch ra ranh giới ở đâu? Ví dụ, các dự án stablecoin như Rye có thể phù hợp hơn với lý tưởng cypherpunk, nhưng chúng vẫn chưa thành công. Ngược lại, các stablecoin như Circle và Tether, mặc dù ít lý tưởng hơn, đã đạt được kết quả thiết thực trong việc giúp đỡ mọi người ở các thị trường mới nổi. Vậy, làm thế nào để chúng ta cân bằng giữa việc duy trì các giá trị cypherpunk với việc thích ứng với nhu cầu thực tế? Khi nào nên ưu tiên sự phù hợp giữa sản phẩm và thị trường và mức sử dụng thực tế? Vitalik: Tôi nghĩ rằng có một số lĩnh vực mà quyền riêng tư và các giá trị cypherpunk cần được ưu tiên. Đầu tiên và quan trọng nhất là giao thức cơ bản. Một backend phi tập trung có thể hỗ trợ các ứng dụng tập trung hoặc phi tập trung, nhưng nếu backend là tập trung, bạn chỉ có thể xây dựng các ứng dụng tập trung. Nếu bản thân blockchain không hỗ trợ quyền riêng tư hoặc tương tác không có trung gian, nó sẽ không có chỗ cho các ứng dụng thân thiện với quyền riêng tư.

Ví dụ, tôi đã thúc đẩy việc Trừu tượng hóa Tài khoản (Account Abstraction) và cải thiện EIP 7770 vì nếu chúng ta không làm điều này, nhiều trường hợp sử dụng ví thông minh, chẳng hạn như đa chữ ký, kháng lượng tử và giao thức bảo mật, có thể buộc phải dựa vào một hệ sinh thái trung gian. Hạn chế của hệ sinh thái trung gian là hiệu quả của chúng bị hạn chế, và một khi sự cố xảy ra, nó sẽ gây rắc rối cho người dùng. Do đó, chúng ta phải đảm bảo rằng các tương tác với Ethereum ít nhất phải thân thiện với quyền riêng tư và không dựa vào các trung gian tập trung để hoàn thành các hoạt động cơ bản.

Khía cạnh thứ hai là chúng ta cần đảm bảo tính riêng tư và khả năng loại bỏ trung gian của Ethereum ít nhất là khả thi. Điều này liên quan đến công việc không chỉ ở cấp độ giao thức mà còn ở cấp độ ví và ứng dụng. Mặc dù hầu hết mọi người có thể không chọn cách tiếp cận này, nhưng chúng ta không thể để cơ sở hạ tầng còn thiếu sót hoặc các giao thức và tiêu chuẩn cấp cao nhất trở nên thù địch với cách tiếp cận này. Một ví dụ tương tự là email. Về lý thuyết, email là một giao thức mở, cho phép bất kỳ ai thiết lập máy chủ thư của riêng mình. Tuy nhiên, trên thực tế, do vấn đề thư rác, các nhà cung cấp dịch vụ lớn đã đưa các máy chủ này vào danh sách đen. Do đó, email phụ thuộc nhiều vào kiểm soát quyền hạn tập trung hơn là tính minh bạch. Chúng ta cần suy nghĩ về cách bảo vệ tính minh bạch của email tốt hơn. Tương tự, đối với các tiêu chuẩn Ethereum mới, chúng ta cần đảm bảo rằng các hoạt động trung gian thân thiện với quyền riêng tư là khả thi, đồng thời hỗ trợ quyền tự chủ và tránh những tổn thất hiệu suất không cần thiết. Không quan trọng nếu không phải ai cũng chọn cách tiếp cận này. Ngay cả khi nhiều người vẫn chọn giữ tiền của họ trên Coinbase, điều đó vẫn có thể chấp nhận được. Điều quan trọng là tùy chọn này phải tồn tại, và thiết kế giao thức và tiêu chuẩn phải tính đến những nhu cầu này. David: Trước khi đi sâu vào chi tiết về Ethereum, tôi muốn đặt một câu hỏi rộng hơn để cung cấp bối cảnh cho cuộc thảo luận. Có những xu hướng mà chúng ta có thể thấy trước sẽ định hình tương lai, chẳng hạn như AI. Chúng ta có thể thảo luận về nhiều kịch bản khác nhau, chẳng hạn như căng thẳng địa chính trị gia tăng và một thế giới phân mảnh, nhưng cũng có những phát triển thú vị như chỉnh sửa gen. Vitalik, anh thấy Ethereum đóng vai trò gì trong những xu hướng tương lai này? Vitalik: Tôi rất vui vì chúng ta đã thống nhất về chỉnh sửa gen và AI. Vai trò của Ethereum có thể được chia thành hai phần. Thứ nhất, nó cung cấp một công cụ bảo vệ quyền tự do, quyền tự chủ và khả năng tổ chức của con người mà không phụ thuộc vào bất kỳ cá nhân, công ty hay quốc gia nào. Khả năng này đặc biệt quan trọng trong một thế giới ngày càng phân mảnh. Mười lăm năm trước, nhiều người sẵn sàng tin tưởng Facebook, nhưng ngày nay chúng ta gần như nhất trí rằng chỉ có blockchain mới đáng tin cậy. Do đó, thị trường công nghệ tin tưởng hiện đã chín muồi. Có rất nhiều người trên thị trường sẵn sàng trả tiền cho những công nghệ này, và cũng có rất nhiều người quan tâm đến các vấn đề xã hội và hy vọng sử dụng những công nghệ này như một phần của giải pháp. Điều này đặt nền tảng quan trọng cho sự phát triển của công nghệ.

Thành phần thứ hai là xây dựng một cộng đồng toàn cầu. Ethereum đã thu hút một nhóm người quan tâm đến tài chính phi tập trung, các hình thức tổ chức sáng tạo, bảo vệ quyền riêng tư và quản trị dân chủ.Sức hấp dẫn trí tuệ mạnh mẽ này khiến Ethereum trở thành một tài sản cộng đồng độc đáo. Ngay cả trong một tương lai giả định, chẳng hạn như ngày mai tìm ra giải pháp cho vấn đề NP, khiến tất cả các blockchain ngừng tồn tại, thì bản thân cộng đồng Ethereum vẫn sẽ có giá trị không thể thay thế.

Ryan: Vào những ngày đầu của Ethereum, mọi người thường gọi nó là "máy tính thế giới". Tuy nhiên, thuật ngữ này dần mất đi sự phổ biến. Đầu năm nay, anh đã mô tả Ethereum là "sổ cái thế giới" trong một bài viết, theo tôi thì điều này phù hợp và cụ thể hơn. Mặc dù điều này có vẻ hơi trừu tượng với một số người, nhưng nó cho thấy Ethereum có thể đóng vai trò là một công cụ toàn cầu để ghi lại thông tin quan trọng, chẳng hạn như bất động sản. Tôi đã suy ngẫm về câu hỏi: Ethereum thực sự là gì? Tôi có xu hướng nghĩ về nó như một hệ thống quyền sở hữu phi tập trung. Mặc dù định nghĩa này có thể hơi khó hiểu đối với người bình thường, nhưng anh có nghĩ rằng thuật ngữ "sổ cái thế giới" đã nắm bắt chính xác sứ mệnh cốt lõi của Ethereum không? Vitalik: Tôi nghĩ "sổ cái thế giới" thực sự là một mô tả chính xác hơn. So với "máy tính thế giới", khái niệm "sổ cái" cụ thể hơn và truyền tải tốt hơn giá trị cốt lõi của Ethereum. Thuật ngữ "máy tính thế giới" thì quá rộng. Máy tính có thể thực hiện nhiều chức năng, chẳng hạn như tạo ảnh mèo, dịch văn bản và thậm chí tạo video, nhưng những chức năng này không phù hợp với Ethereum, đặc biệt là ở Lớp 1. Thuật ngữ "sổ cái" tập trung nhiều hơn vào giá trị kinh tế. Nó không chỉ bao gồm các ứng dụng tài chính như DeFi mà còn mở rộng sang các lĩnh vực khác như ENS (Dịch vụ Tên Ethereum). Do đó, khi tôi mô tả Lớp 1 của Ethereum là một sổ cái toàn cầu, điều đó không chỉ giúp làm rõ vị trí của nó mà còn giải thích rõ ràng hơn mối quan hệ giữa Lớp 1 và Lớp 2. Mục tiêu của tuyên bố này là giúp mọi người dễ hiểu hơn về vai trò của Ethereum. Nếu mọi người đều chấp nhận định nghĩa này, thì định vị này đã thành công. David: Nếu Ethereum là sổ cái toàn cầu, thì ETH là gì? Vitalik: Đó là một câu hỏi thú vị. Nếu chúng ta so sánh sổ cái với một cuốn sách, thì ETH giống như "mực" viết lên đó. Chúng ta có thể mở rộng phép ẩn dụ này hơn nữa: mực có thể đại diện cho chức năng của L2. Nếu mực được đánh dấu bằng TM (biểu tượng nhãn hiệu), điều đó có nghĩa là đó là L2 có thương hiệu; nếu không có ký hiệu TM, đó là L2 không có thương hiệu. Ẩn dụ này có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn vai trò của ETH.

Triển vọng Ethereum năm 2024

David: Tôi nghĩ quan điểm của bạn rất có lý. Tiếp theo, tôi muốn thảo luận về tình hình hiện tại của cộng đồng Ethereum trong năm 2024. Cá nhân tôi tin rằng năm 2024 sẽ là một giai đoạn khó khăn đối với Ethereum. Giá ETH liên tục ở mức thấp không chỉ tác động đến toàn bộ hệ sinh thái mà còn dẫn đến một số chia rẽ trong cộng đồng. Bạn nghĩ sao? Bạn có nghĩ rằng năm 2024 thực sự sẽ là một giai đoạn khó khăn đối với Ethereum không? Bạn sẽ giải thích điều này như thế nào? Nếu bạn kể câu chuyện về Ethereum vào năm 2024, bạn sẽ mô tả nó như thế nào?

Vitalik: Tôi tin rằng giá ETH liên tục ở mức thấp thực sự là một trong những lý do cốt lõi gây ra nhiều vấn đề. Một yếu tố quan trọng khác đối với nhiều người trong cộng đồng là một số chủ đề và dự án nóng nhất trong quá khứ đã dần mất đi sự phổ biến, trong khi các lựa chọn thay thế mới vẫn chưa xuất hiện. Ví dụ, một số người đặt nhiều kỳ vọng vào The DAO, nhưng khi quá trình phát triển của nó bị đình trệ, họ cảm thấy lạc lõng, không biết nên tập trung vào điều gì tiếp theo. Hơn nữa, thị trường NFT đã hạ nhiệt vào năm 2024, trong khi meme lại tăng trưởng bùng nổ trong năm đó. Tuy nhiên, sự gia tăng của meme dường như chủ yếu diễn ra trên Solana, chứ không phải Ethereum. Các giá trị cốt lõi của cộng đồng Ethereum là thúc đẩy sự tự do và cởi mở, nhưng sự phổ biến của meme lại không đóng góp đáng kể vào những mục tiêu này, khiến nhiều người bối rối. Một thách thức đáng kể khác là mối quan hệ giữa Lớp 1 và Lớp 2. Một số người trong cộng đồng tin rằng có vấn đề với sự phối hợp giữa Lớp 1 và Lớp 2, đặc biệt là liên quan đến các cơ chế khuyến khích. Sự chia rẽ trong cộng đồng trở nên rõ rệt hơn khi mọi người nhận ra rằng lợi ích của họ có thể không phù hợp. Năm 2024 là kết quả của sự hội tụ của nhiều yếu tố. Một mặt, giá ETH giảm đã gây áp lực lên hệ sinh thái; mặt khác, nhiều dự án và chủ đề từng phổ biến đang dần đi đến hồi kết và các giải pháp thay thế mới vẫn chưa thành công. Tôi tin rằng hướng đi trong tương lai phải là những dự án mới, vừa mang lại lợi ích thiết thực cho cộng đồng vừa nhận được sự ủng hộ rộng rãi. Thực tế, tôi nghĩ rằng đến năm 2025, chúng ta đã bắt đầu thấy những thay đổi tích cực, và có lẽ những vấn đề này đang dần được giải quyết. Đây là một trong những lý do tại sao chúng ta cảm thấy hy vọng hơn lúc này.

Những thay đổi trong Quỹ Ethereum

David: Cộng đồng Ethereum vẫn đang thảo luận về nhiều vấn đề xoay quanh năm 2024. Một số vấn đề này có thể chỉ đơn giản là các hoạt động PSI mang tính tường thuật, trong khi những vấn đề khác lại đại diện cho những thách thức thực sự cần được giải quyết. Một chủ đề cốt lõi là "Lộ trình Trung tâm Lăn bánh" của Ethereum dường như đã đi chệch khỏi tầm nhìn ban đầu. Sự phân mảnh chuỗi rất nghiêm trọng, với mỗi chuỗi và mỗi Lớp 2 hoạt động như một hệ thống độc lập, và Lớp 1 không thực sự nỗ lực mở rộng quy mô. Lộ trình này dường như không phù hợp với mục tiêu của Ethereum là trở thành máy tính thống nhất của thế giới. Trong khi đó, Quỹ Ethereum cũng đã trải qua những điều chỉnh. Ông có thể giải thích tại sao những thay đổi này lại diễn ra? Những lĩnh vực nào của Quỹ cần cải thiện? Tình trạng hiện tại của Quỹ Ethereum như thế nào? Vitalik: Tôi tin rằng những thay đổi này đã âm ỉ từ lâu; chúng chỉ cần một chất xúc tác để thực hiện. Những thay đổi về lãnh đạo tại Quỹ Ethereum là một ví dụ điển hình. Ví dụ, Aya hiện đang giữ chức Chủ tịch Hội đồng Quản trị, một vai trò mà cô ấy dường như cảm thấy thoải mái hơn, trong khi vẫn tích cực tham gia vào các dự án cụ thể, chẳng hạn như thúc đẩy việc áp dụng Ethereum ở Bhutan. Bà cũng rất quan tâm đến Russell và các vấn đề liên quan đến tài chính toàn diện, và đang dành nhiều thời gian hơn cho chúng. Những thay đổi này chứng tỏ vị trí Giám đốc Điều hành không phù hợp để một người nắm giữ trong một thời gian dài. Nhiệm kỳ của tôi đã tương đối dài, vì vậy những thay đổi về lãnh đạo cũng bao gồm những điều chỉnh đối với vai trò của tôi. Hơn nữa, Quỹ đã giới thiệu những tiếng nói và ưu tiên mới, chẳng hạn như Tom và Shelley, mỗi người đều có chuyên môn trong các lĩnh vực kỹ thuật. Đồng thời, Quỹ đã chào đón nhiều nhà lãnh đạo mới trong các phòng ban và dự án của mình. Ví dụ, công việc liên quan đến việc mở rộng quy mô và trải nghiệm người dùng đang được tổ chức lại. Một lĩnh vực tôi hiện đang tập trung vào là làm thế nào để tổ chức tốt hơn các hoạt động liên quan đến khả năng chống kiểm duyệt và quyền riêng tư. Điều này có nghĩa là chúng ta đang chuyển từ khám phá lý thuyết sang triển khai các công nghệ quyền riêng tư trong môi trường sản xuất thực tế. Nhiều dự án mới và thú vị đã được khởi động. Tôi tin rằng những thay đổi này sẽ diễn ra một cách tự nhiên tại một thời điểm nào đó, nhưng một vài sự kiện quan trọng đã đẩy nhanh quá trình này. Về các vấn đề L1 và L2, tôi không tin rằng những điều này liên quan trực tiếp đến các điều chỉnh của Quỹ. Mặc dù việc tăng giới hạn gas L1 rõ ràng là một vấn đề quan trọng đối với Quỹ, chúng tôi cũng đang nỗ lực cải thiện khả năng tương tác giữa các L2. Những nỗ lực này thực ra đã bắt đầu vào giữa năm 2024, nhưng tiến độ đã được đẩy nhanh phần nào do các sự kiện diễn ra vào đầu năm 2025. Việc cải thiện khả năng tương tác giữa các L2 đang được tiến hành và nhiều L2 đã hoàn thành các mục tiêu Giai đoạn 1. Tiếp theo, chúng tôi đang tập trung vào việc giảm thời gian rút tiền. Mục tiêu hiện tại của chúng tôi là giảm thời gian rút tiền từ một giờ xuống còn vài phút, thậm chí có thể là 12 giây. Điều này phụ thuộc vào mức phí gas mà người dùng sẵn sàng chi trả. Nếu thời gian rút tiền quá dài, chẳng hạn như một giờ hoặc thậm chí một tuần, việc nạp và rút tiền gốc sẽ trở nên rất kém hiệu quả.Do đó, việc phát hành tài sản dựa trên L1 không cần sự tin cậy có thể không chiếm ưu thế trong dài hạn, trong khi các cầu nối dựa trên việc đúc và đốt tùy chỉnh, cuối cùng có thể tập trung quyền lực dưới sự kiểm soát của nhiều chữ ký, sẽ cạnh tranh hơn. Để các phương pháp tiếp cận dựa trên L1 có tính cạnh tranh, thời gian rút tiền phải được giảm đáng kể. Nếu thời gian rút tiền có thể giảm xuống dưới một giờ, tính thanh khoản sẽ trở nên rẻ hơn, thậm chí miễn phí trong một số trường hợp. Nếu chúng có thể giảm xuống còn 12 giây, chúng ta có thể thấy nhiều người dùng gửi và rút tài sản thông qua L1 hơn. Những cải tiến này đòi hỏi nỗ lực hợp tác của toàn bộ hệ sinh thái, bao gồm các nhóm nội bộ trong nền tảng, các dự án L2 và các nhóm phát triển kỹ thuật như zkEVM. Nhìn chung, đây là một quá trình hợp tác phức tạp, đa bên, sẽ cần thời gian và nguồn lực để triển khai. Tôi lạc quan về tiến độ giải quyết những vấn đề này. Chúng ta cần cả một hệ thống L1 và L2 mạnh mẽ với mối quan hệ rõ ràng với nó. Mặc dù tất cả các bước kỹ thuật vẫn cần thời gian để hoàn thành, nhưng nhìn chung, chúng ta đang đi đúng hướng. Ryan: Tôi vẫn còn hơi lo ngại về lộ trình triển khai. Mặc dù đã có một số thành công trong việc triển khai rollup, chẳng hạn như việc triển khai gần đây của RobinHood, tôi lo ngại rằng chúng ta chưa tập trung đủ vào các giai đoạn khác nhau của quyền sở hữu người dùng trên Lớp 2 của Ethereum. Giai đoạn 1 đã đạt được một số tiến triển, và tôi tin rằng Giai đoạn 2 cũng sẽ diễn ra suôn sẻ. Tuy nhiên, chúng ta chưa ưu tiên việc phối hợp giữa các lớp Lớp 1 và Lớp 2. Mặc dù một số vấn đề về trải nghiệm người dùng và các tiêu chuẩn có thể được giải quyết thông qua các điều chỉnh chiến thuật, nhưng tôi lo ngại hơn về sự thiếu phối hợp nói chung. Nếu chúng ta gặp phải tình huống như bạn đã đề cập vào năm 2021, giả sử Ethereum là phi tập trung và Lớp 1 cũng phi tập trung, nhưng có khả năng xuất hiện một chuỗi rollup lớn duy nhất với tất cả trạng thái thực thi được tập trung hóa, tôi lo lắng về việc liệu Lớp 2 có trở nên mạnh hơn Lớp 1, áp đặt các quy tắc và thậm chí có khả năng tách rời khỏi Ethereum hay không. Kịch bản này dường như thiếu sự cân bằng kinh tế lành mạnh. Mối quan hệ giữa các chuỗi và thương hiệu khác nhau không còn chặt chẽ như với Lớp 1 của Ethereum trước đây. Bạn nghĩ gì về vấn đề hợp tác kinh tế này? Ông nghĩ chúng ta có thể giải quyết được vấn đề này không, hay sẽ mất nhiều thời gian? Vitalik: Tôi đồng ý với ông. Tôi nghĩ vấn đề hợp tác kinh tế có thể được nhìn nhận từ hai góc độ. Góc độ thứ nhất là vấn đề phí L2. Hiện tại, mức phí cơ bản của L2 tương đối thấp, và tôi nghĩ việc tăng mức phí một cách hợp lý có thể cải thiện nhiều vấn đề. Tuy nhiên, tôi không chắc phí là biến số quan trọng nhất. Tôi nghĩ yếu tố quan trọng hơn là hiệu ứng mạng lưới.Một mối quan tâm quan trọng khác là thời gian rút tiền. Nếu tất cả tài sản được phát hành trên L2 và người dùng chuyển tài sản thông qua cầu đúc và đốt, sự tham gia của L1 sẽ giảm đáng kể. Việc duy trì tính trung tâm của L1 là rất quan trọng; ngay cả khi hầu hết hoạt động diễn ra trên L2, tài sản vẫn nên được phát hành trên L1. Điều này không chỉ an toàn hơn từ góc độ tin cậy mà còn giải quyết các vấn đề quản trị và nâng cấp L2. Nếu tài sản được phát hành trên L2, người dùng phải tin tưởng L2 đó bất kể họ chuyển chúng bằng cách nào. Tuy nhiên, nếu tài sản được phát hành trên L1, người dùng có thể dựa vào thẩm quyền cuối cùng của L1 thông qua chức năng rút tiền gốc. Mô hình này cung cấp tính bảo mật cao hơn đồng thời cho phép người dùng tự do chuyển từ L2 này sang L2 khác, thúc đẩy sự phát triển của các ứng dụng trên nhiều L2. Do đó, việc khuyến khích phát hành tài sản trên L1 và làm cho nó khả thi về mặt kinh tế là rất quan trọng để duy trì tính trung tâm của L1. Tôi tin rằng chúng ta nên phấn đấu đạt được mục tiêu này.

Ngoài ra, việc tăng phí cơ bản lên mức hợp lý cũng sẽ hữu ích. Đồng thời, chúng ta nên tiếp tục khám phá các cách để đạt được các blockchain đồng bộ có thể cấu hình, chẳng hạn như cho phép L2 tương tác với L1 theo thời gian thực. Mô hình này cho phép giá trị của L2 phát huy nhiều hơn từ sự hợp tác của nó với L1, thay vì chỉ đơn giản là một chuỗi độc lập được kết nối thông qua một cầu nối.

Mở rộng quy mô L1

Ryan: David và tôi chủ yếu tập trung vào tầng xã hội của Ethereum. Chúng tôi tin rằng để đạt được tác động đáng kể một cách tinh tế đồng thời tăng cường sức mạnh mềm của L1 của Ethereum, chúng ta cần một L1 mạnh mẽ hơn. Điều này không chỉ là tăng số lượng giao dịch mỗi giây (TPS) mà còn là biến L1 thành cốt lõi của tài chính phi tập trung (DeFi), một trung tâm thanh khoản và nền tảng chính cho việc đúc tiền. L1 càng mạnh thì càng có thể thu hút và định hướng L2 hiệu quả hơn, cung cấp cho họ thanh khoản, đó là lý do tại sao họ kết nối chặt chẽ với Ethereum. Chúng tôi rất hào hứng với các sáng kiến nhằm cải thiện hiệu suất L1.

Dường như có một xu hướng mới trong các cuộc thảo luận gần đây, đặc biệt là dưới sự lãnh đạo mới của Quỹ Ethereum (EF), với việc cải thiện hiệu suất L1 đang trở thành ưu tiên hàng đầu. Anh có thể chia sẻ quan điểm của mình về lý do tại sao việc cải thiện hiệu suất L1 lại quan trọng đến vậy không?

Vitalik: Câu hỏi then chốt luôn là làm thế nào để mở rộng quy mô L1 mà vẫn đảm bảo an ninh. An ninh nghĩa là không làm mất ổn định mạng lưới, không tập trung hoàn toàn hoạt động của các nút và không làm gián đoạn hệ sinh thái staking. Tôi nghĩ rằng công nghệ mà chúng ta có hiện nay, chẳng hạn như Máy ảo Không Kiến thức (ZKVM), đã không tồn tại cách đây vài năm. Năm nay, nó gần như đã sẵn sàng để đưa vào sản xuất, trong khi một năm trước, điều đó vẫn là bất khả thi. Vì vậy, rất nhiều người đang tích cực thúc đẩy sự phát triển của công nghệ này.

Chúng tôi dự định tăng giới hạn gas khối lên gấp 3-5 lần. Nếu điều này khiến 10% người đặt cược cá nhân ở vị trí thấp nhất bị loại do thiếu tài nguyên, chúng tôi sẽ không bỏ qua những người đặt cược này. Thay vào đó, chúng tôi hy vọng sẽ khuyến khích họ tận dụng ZKVM để xác thực chuỗi thay vì thực hiện lại mọi thứ theo cách thủ công. Cách tiếp cận này an toàn, vì ngay cả 10% số nút của mạng dựa vào ZKVM cũng được chấp nhận, miễn là tỷ lệ phần trăm này vẫn dưới một phần ba. Khi công nghệ ZK trưởng thành, chúng tôi có thể bắt đầu áp dụng nó một cách chiến lược vào các lĩnh vực khác nhau. Đây có thể được coi là quá trình L1 bước vào Giai đoạn 1 và khi tính bảo mật của công nghệ được cải thiện hơn nữa, L1 sẽ bước vào trạng thái tương đương với Giai đoạn 2. Ngoài ra, các công nghệ khác có thể giúp cải thiện hiệu suất L1. Ví dụ: lưu trữ lịch sử từ lâu đã chiếm một lượng không gian nút đáng kể. Gần đây, chúng tôi đã triển khai một cơ chế dọn dẹp dữ liệu lịch sử cơ bản giúp loại bỏ dữ liệu lịch sử trước khi hợp nhất, giảm yêu cầu lưu trữ của mỗi nút Ethereum xuống hàng trăm GB. Trong tương lai, chúng tôi dự định tối ưu hóa hơn nữa và cuối cùng là xóa dữ liệu lịch sử sau mỗi lần nâng cấp mạng, với mục tiêu dài hạn là xóa dữ liệu hết hạn sau 36 ngày. Để đạt được điều này, chúng tôi cần một mạng lưới lưu trữ phân tán ngang hàng để đảm bảo khả năng truy cập và xác minh đầy đủ của chuỗi. Một công nghệ khác đáng chú ý là định giá lại gas. Hệ điều hành Truy cập Khối (Block Access OS) cũng là một cải tiến quan trọng. Nó cho phép mọi nút (trừ nút tạo khối) thực thi các khối với độ song song tối đa. Nút tạo khối phải thực thi tuần tự, nhưng các gợi ý mà nó tạo ra cho phép các nút khác xác minh và thực thi lại khối song song. Cơ chế này cho phép Ethereum chạy an toàn với thông lượng gas cao hơn. Do đó, hiện chúng tôi có nhiều lựa chọn công nghệ được tối ưu hóa tốt. Chúng tôi có nhiều công cụ hơn bao giờ hết để cân bằng giữa khả năng mở rộng và bảo mật. Ryan: Bạn có nghĩ rằng việc kết hợp các công nghệ này có thể đạt được mục tiêu của Don Krad trong khi vẫn duy trì tính phi tập trung của Ethereum không? Ông tin rằng khối lượng giao dịch của Ethereum có thể đạt 10.000 giao dịch mỗi giây (tps) trong vòng ba đến năm năm tới, tăng từ mức 20 năm hiện tại. Ông có nghĩ đó là một mục tiêu thực tế không? Vitalik: Tôi đã bớt tự tin hơn vào một số mục tiêu cao cấp, nhưng tôi nghĩ vấn đề nằm ở thời gian xử lý khối cực ngắn hơn là TPS cực cao. Nếu phải lựa chọn, tôi sẽ nói rằng 10.000 giao dịch mỗi giây với thời gian xử lý khối 12 giây an toàn hơn thời gian xử lý khối 1 giây. Bởi vì ở những mức cực đoan này, chúng ta sẽ gặp phải những vấn đề phi tập trung rất cơ bản như tốc độ ánh sáng. Vì vậy, cá nhân tôi nghĩ chúng ta nên thận trọng với các chỉ số cao cấp, nhưng tôi nghĩ vẫn còn nhiều chỗ để cải thiện.Xét về mặt phi tập trung, tôi nghĩ chúng ta đang ở trong một vị thế khó đánh giá, nhưng tôi thực sự kỳ vọng phi tập trung sẽ được cải thiện theo nhiều cách quan trọng. Tôi xin đưa ra một ví dụ để minh họa cho ý tôi. Ví dụ, mọi người thường than phiền rằng không nhiều người thực sự vận hành các node, mà thay vào đó lại dựa vào các dịch vụ RPC. Tôi nghĩ cuối cùng chúng ta cũng đã có một lộ trình rất chắc chắn để thoát khỏi điều đó. Một phần trong số đó, tất nhiên, là Helios—khả năng vận hành các ứng dụng khách nhẹ trong ví, và hiệu suất liên tục được cải thiện của nó. Một lý do quan trọng khác là những người theo chủ nghĩa Cypherpunk thường coi trọng quyền riêng tư trong các hoạt động node của riêng họ. Đây là điều tôi đã không nhận ra cho đến khi dành thời gian trò chuyện với một số người trong số họ. Vận hành một node cá nhân mang lại sự đảm bảo quyền riêng tư mạnh mẽ. Ví dụ: nếu bạn sử dụng giao thức bảo mật của Ethereum và thực hiện các hoạt động khác nhau trên nhiều tài khoản và rất quan tâm đến việc duy trì quyền riêng tư của mình, nhưng bạn vẫn truy vấn số dư của từng địa chỉ thông qua Infura, thì Infura sẽ biết tất cả các kết nối của bạn. Vận hành node của riêng bạn hoàn toàn tránh được vấn đề này, vì bạn chỉ cần tải xuống dữ liệu blockchain và tất cả các truy vấn được thực hiện cục bộ, không ai biết bạn đang đọc gì. Câu hỏi đặt ra là, làm thế nào bạn có thể đạt được điều tốt nhất của cả hai thế giới? Câu trả lời là chúng ta có thể sớm làm được. Có hai con đường dẫn đến mục tiêu này. Con đường đầu tiên là bắt đầu từ khái niệm hiện tại về các nút Ethereum và làm cho chúng hiệu quả hơn. Cụ thể, hiệu quả này có thể đạt được thông qua chính sách hết hạn tích cực đối với dữ liệu lịch sử và bằng cách không lưu trữ tất cả dữ liệu. Trên thực tế, bạn thậm chí không cần lưu trữ các nhánh của cây trạng thái; bạn chỉ cần lưu trữ một bảng trạng thái, chỉ chiếm 80 GB. Nếu bạn có danh sách truy cập cấp khối và xác minh tính chính xác của chúng bằng các bằng chứng không kiến thức (như zkVM), bạn có thể cập nhật trạng thái Ethereum mà hầu như không cần tính toán cục bộ, chỉ cần một cơ sở dữ liệu cục bộ 80 GB. 80 GB dung lượng lưu trữ là cực kỳ nhỏ; nó tương đương với kích thước của ba hoặc bốn mô hình LLM khác nhau. Ngày nay, hầu hết mọi người đều có 80 GB dung lượng lưu trữ trên thiết bị của họ; ví dụ, điện thoại của tôi có 80 GB.

Nhưng nếu chúng ta mở rộng L1 một cách thận trọng vừa phải, chẳng hạn với hệ số 30, thì 80 GB rõ ràng sẽ trở thành 2,4 TB. Dung lượng lưu trữ 2,4 TB giúp chúng ta quay lại đúng hướng để chạy một full node như hiện nay. Về cơ bản, chúng ta đã tự tạo cho mình khoảng trống gấp 30 lần để mở rộng. Nhưng nếu muốn mở rộng hơn nữa, chúng ta có thể áp dụng khái niệm node trạng thái cục bộ, chỉ lưu trữ trạng thái liên quan đến 100 ứng dụng hàng đầu, cùng với tất cả dữ liệu EOA và hợp đồng thông minh. Cách tiếp cận này sẽ giảm đáng kể yêu cầu lưu trữ.

Một hướng đi khác là bắt đầu với ví trình duyệt và bổ sung thêm các biện pháp bảo vệ. Phần đầu tiên là Helios, một ứng dụng khách nhẹ có thể xác minh chuỗi. Phần thứ hai là sử dụng các công nghệ trong ngắn hạn, chẳng hạn như TEE và Oram. Về lâu dài, bạn có thể sử dụng PIR (Truy xuất Thông tin Riêng tư), sở hữu các thuộc tính được mã hóa đáng tin cậy và cho phép bạn gửi yêu cầu đến máy chủ mà không cần máy chủ biết nội dung của yêu cầu. Máy chủ phản hồi yêu cầu, nhưng không biết nó vừa phản hồi cái gì. Bằng cách chuẩn hóa công nghệ này, bạn thực sự có thể đạt được các đảm bảo quyền riêng tư mạnh mẽ. Ví dụ: bạn có thể có các ứng dụng khách nhẹ không chỉ cung cấp các thuộc tính bảo mật giống như một full node mà còn cung cấp các thuộc tính riêng tư giống như một full node mà không cần thực sự chạy full node. Về cơ bản, có một số cách khác nhau để cung cấp cho người dùng các thuộc tính phi tập trung mà thậm chí không thể thực hiện được vào năm 2017. Ngay cả trong giai đoạn đầu này, trước khi L1 bắt đầu mở rộng đáng kể, tôi nghĩ chúng ta đang đạt được quy mô lớn hơn, phi tập trung hơn, quyền riêng tư mạnh mẽ hơn và khả năng chống kiểm duyệt được cải thiện trong nhiều lĩnh vực. Đồng thời, có một số lĩnh vực khiến tôi lo ngại, chẳng hạn như việc tiếp tục đảm bảo tính phi tập trung của Proof of Stake (Bằng chứng Cổ phần) và việc xây dựng blockchain. Tôi nghĩ việc có nhiều nhóm nghiên cứu chất lượng cao tập trung vào các lĩnh vực và phương pháp tiếp cận khác nhau sẽ rất có giá trị trong vấn đề này. Nhìn chung, tôi nghĩ chúng ta thực sự đang đạt được những tiến bộ rất tốt trong việc tăng cường tính phi tập trung và quy mô đồng thời, và chúng ta chỉ cần tiếp tục nỗ lực. David: "Nếu Ethereum, với tư cách là L1, trực tiếp tham gia vào trò chơi giao dịch tần suất cao (HFT), về cơ bản điều đó sẽ làm suy yếu giá trị cốt lõi của Ethereum, bởi vì việc theo đuổi quá mức HFT sẽ khiến Ethereum đi chệch khỏi mục đích ban đầu của nó." Tôi không hiểu lắm về kết luận này. Bạn có thể giải thích tại sao việc tham gia HFT lại làm suy yếu giá trị cốt lõi của L1 không? Chiến lược mở rộng quy mô L1 của Ethereum giải quyết vấn đề này như thế nào?

Vitalik: Lý do cốt lõi là nếu chúng ta tối ưu hóa quá mức một khía cạnh, chẳng hạn như độ trễ thấp cho giao dịch tần suất cao, chúng ta sẽ đánh mất các thuộc tính quan trọng khác, cuối cùng có thể dẫn đến mất cân bằng trong toàn bộ hệ sinh thái. Điều này tương tự như cuộc thảo luận trong lĩnh vực an toàn AI: Khi một số công nghệ được theo đuổi không giới hạn, chúng có thể mang lại những hậu quả tiêu cực không mong muốn.

Trong giao dịch tần suất cao, độ trễ thấp là tối quan trọng. Để đạt được độ trễ thấp hơn nữa, những người tham gia hệ sinh thái được khuyến khích liên tục tối ưu hóa công nghệ và cài đặt của họ, không có điểm dừng tự nhiên. Cuối cùng, xu hướng này có thể dẫn đến việc dần từ bỏ tính phi tập trung toàn cầu của Ethereum. Ví dụ: nếu thời gian khối được đặt thành 1 giây, thời gian lan truyền khối và xác nhận mỗi khối phải dưới 500 mili giây. Điều này buộc mạng lưới phải tối ưu hóa tối đa giao tiếp ngang hàng và tạo ra một "khuyến khích đồng vị trí" mạnh mẽ. Khuyến khích đồng vị trí liên quan đến việc những người tham gia đặt máy chủ của họ càng gần máy chủ của người đề xuất khối càng tốt để giảm thiểu độ trễ. Điều này có thể cải thiện đáng kể tốc độ giao dịch và tính cạnh tranh. Ví dụ: là một người tham gia vào tài chính phi tập trung (DeFi), bạn muốn gửi giao dịch càng nhanh càng tốt để có được thông tin thị trường mới nhất. Là một nhà phát triển, cứ mỗi lần giảm độ trễ 5 mili giây có thể cho phép bạn gửi thêm 1% giao dịch trên mỗi khối, tạo ra doanh thu tăng lên. Thực tế của các hệ thống giao dịch tần suất cao là tất cả những người tham gia sẽ cạnh tranh để tập trung các máy chủ nhằm theo đuổi độ trễ thấp nhất. Do đó, tôi tin rằng Ethereum nên áp dụng chiến lược kép: L2 xử lý các tác vụ đòi hỏi sự tập trung hóa, chẳng hạn như giao dịch tần suất cao, trong khi L1 tập trung vào việc cung cấp bảo mật và khả năng chống kiểm duyệt. Theo cách này, L2 cô lập các động cơ đồng vị trí của L1 ở một mức độ nhất định, tránh được rủi ro tập trung hóa quá mức. Cơ chế đặt hàng độc lập của L2 là một trong những lợi thế của nó. Đây cũng là lý do tại sao sự quan tâm của tôi đối với Lớp cơ sở gần đây đã giảm xuống, trong khi sự tập trung của tôi vào L2 lại tăng lên. L2 có thể tận dụng lợi thế về hiệu quả của sự tập trung hóa trong khi vẫn duy trì quản trị phi tập trung - một sự cân bằng rất hiệu quả. Do đó, L2 rất phù hợp để đáp ứng nhu cầu giao dịch tần suất cao. Nhìn xa hơn, tốc độ suy nghĩ của AI gấp 1.000 lần con người. Theo quan điểm của AI, tốc độ ánh sáng chủ quan chỉ là 300 km/giây. Với sự ra đời của AI, khái niệm sổ cái tài chính toàn cầu có thể không còn khả thi nữa. Điều cần thiết là một sổ cái thành phố, và L2 là một lựa chọn tự nhiên cho điều đó. Nếu L1 bắt đầu phát triển theo hướng này, nhiều động lực tập trung sẽ tích tụ. Việc cam kết cạnh tranh trong giao dịch tần suất cao đồng nghĩa với việc chúng ta sẽ cần tối ưu hóa các điểm cực đoan trong một môi trường mà những người khác không ưu tiên tính phi tập trung.Do đó, tôi tin rằng chiến lược kép là hướng đi đúng đắn. L1 cần được cải thiện, đặc biệt là về thời gian khối. Thời gian khối 10 phút của Bitcoin rõ ràng là quá dài. Nếu thời gian khối của Bitcoin được đặt thành 20 giây thay vì 10 phút, tôi nghĩ nó sẽ thay đổi đáng kể hướng đi. L1 nên có độ trễ tương đối thấp để đáp ứng nhu cầu của người dùng thông thường; tuy nhiên, đối với các tình huống yêu cầu độ trễ cực thấp, chẳng hạn như giao dịch tần suất cao, L2 là lựa chọn tốt hơn. Chúng ta cần tìm cách để L1 và L2 hoạt động cùng nhau để đạt được sự phát triển cân bằng cho toàn bộ hệ sinh thái. David: Trong câu trả lời của bạn, tôi đã nghe thấy một điểm mà tôi thường nghe thấy, đó là hạ nguồn của sản phẩm. Một bài đăng trên blog mà bạn và Ryan thường đề cập trên podcast thảo luận về các hệ sinh thái "mở" và "tập trung". Ví dụ, Bitcoin là một hệ sinh thái tập trung, với văn hóa được xây dựng xung quanh mức vốn hóa cứng 21 triệu. Mặt khác, Solana tập trung vào độ trễ thấp và giao dịch tần suất cao, vốn đã trở thành giá trị cốt lõi của nó. Ngược lại, Ethereum thiên về một hệ sinh thái mở hơn, cố gắng giữ mọi lựa chọn khả thi và theo đuổi một con đường trung dung cân bằng. Tuy nhiên, tôi rất thích câu nói mà anh từng nói: "Mọi thứ đều có chừng mực, kể cả sự chừng mực." Theo logic này, Ethereum nên duy trì sự cân bằng trong nhiều lĩnh vực, nhưng cũng tập trung vào một số lĩnh vực trọng điểm nhất định. Đối tác của tôi, Ryan, ủng hộ niềm tự hào văn hóa về Ethereum, mà anh ấy gọi là "chủ nghĩa dân tộc Ethereum". Anh định nghĩa niềm tự hào văn hóa này như thế nào? Văn hóa và giá trị của Ethereum nên được thể hiện rõ nét hơn ở những lĩnh vực nào? Vitalik: Đó là một câu hỏi thú vị. Cuộc thảo luận mà anh đề cập về Ethereum như một quốc gia cũng rất thú vị. Đầu tiên, tôi nghĩ một điểm quan trọng là sự phức tạp của thế giới vượt xa những lựa chọn đơn lẻ đơn giản. Thành công của Ethereum phần lớn là nhờ cấu trúc đa tầng của nó. Cấu trúc này cho phép chúng ta đạt được những điều tốt nhất của cả hai thế giới trong các lĩnh vực khác nhau.

Tôi có thể sử dụng phép so sánh với một quốc gia để minh họa cho điểm này. Một số người cho rằng các quốc gia do nhà độc tài điều hành có thể hiệu quả hơn vì nhà độc tài không cần tham khảo ý kiến của người khác và có thể nhanh chóng thúc đẩy các dự án quy mô lớn để cải thiện xã hội. Tất nhiên, tôi không ủng hộ chế độ độc tài vì nhược điểm của nó lớn hơn nhiều so với ưu điểm. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng chế độ độc tài cũng thể hiện ưu điểm về hiệu quả ở một số khía cạnh. Chủ nghĩa tư bản dân chủ có thể được xem như một khuôn khổ kết hợp những ưu điểm của chế độ độc tài đồng thời tránh được những nhược điểm của họ. Trong khuôn khổ này, "nhà độc tài" có thể là những doanh nhân kiểm soát một lượng lớn tài nguyên và tạo ra kết quả thông qua việc phân bổ nguồn lực hiệu quả.

Tuy nhiên, mô hình này đòi hỏi sự bảo trì nghiêm ngặt. Nếu các doanh nhân đi chệch khỏi khuôn khổ và thiết lập cơ chế khuyến khích riêng, sự cân bằng này sẽ bị phá vỡ, và những hạn chế của chủ nghĩa độc đoán có thể xuất hiện. Phép loại suy này cũng áp dụng cho L1 và L2 của Ethereum. Thiết kế L2 thường tập trung hơn L1 của Ethereum, đồng thời cũng mang lại trải nghiệm người dùng thông thường hơn. Mặt khác, L1 của Ethereum ưu tiên các giá trị mật mã như phi tập trung và chống kiểm duyệt. Nếu được thiết kế đúng cách, L1 có thể triển khai các cơ chế để hạn chế L2. Ví dụ: một hệ thống chứng minh có thể đảm bảo L2 không tuyên bố sai sự thật một số thông tin nhất định, do đó bảo vệ tiền của người dùng. Hơn nữa, còn có các cơ chế để bỏ qua các kênh. Nếu L2 bắt đầu kiểm duyệt người dùng, người dùng có thể buộc các giao dịch được đưa vào các khối và thu hồi tài sản của họ. Các cơ chế bỏ qua này đã được sử dụng trong các ứng dụng thực tế và rất thú vị. Một ví dụ khác là nếu một bộ sắp xếp tập trung hoạt động kém, nó có thể được thay thế thông qua các công cụ trên chuỗi. Người dùng có thể bỏ phiếu về việc có nên thay thế bộ sắp xếp hay không, đảm bảo tính công bằng và hiệu quả của hệ thống. Điều này đưa chúng ta đến một trong những điểm mạnh cốt lõi của Ethereum: đó là một hệ sinh thái với nhiều vai trò đa dạng. Nhiệm vụ của Ethereum là thiết kế các cơ chế khuyến khích phù hợp để duy trì sự cân bằng giữa các vai trò này. Một L1 mạnh mẽ là một thành phần quan trọng của các cơ chế này, vì nó ngăn chặn các doanh nhân đi chệch khỏi khuôn khổ. Nếu một hệ thống chứng minh được hiệu quả trên lý thuyết nhưng không thể hỗ trợ tất cả người dùng thoát ra cùng lúc trên thực tế, toàn bộ hệ thống sẽ sụp đổ. Do đó, vai trò của L1 là thiết lập các khuôn khổ này và tìm ra sự cân bằng giữa khả năng mở rộng và tính phi tập trung, cho phép người dùng tự do lựa chọn. Tôi tin rằng giá trị lớn nhất của Ethereum nằm ở tính mở của nó. Nó hoạt động như một hộp cát, cho phép mọi người thử nghiệm và đổi mới theo nhiều hướng khác nhau. Ryan: Chúng ta có thể tiếp tục cuộc thảo luận này. Chúng ta thường so sánh Ethereum với một quốc gia, và phép so sánh này có thể được mở rộng sang tài sản. Mỗi quốc gia đều có đơn vị tiền tệ riêng, và một số thậm chí còn nắm giữ tài sản dự trữ của thế giới. Chúng ta có thể gọi đây là khía cạnh xã hội của Ethereum, và một phần niềm tự hào về văn hóa của Ethereum là sử dụng ETH làm chất kết dính kết nối toàn bộ hệ sinh thái. Hãy cùng khám phá một vài khái niệm liên quan.

Trước tiên, tôi muốn hỏi bạn về các công ty quản lý quỹ ETH mới nổi. Ví dụ, Tom Lee đã đề cập trên podcast rằng anh ấy muốn mua 5% nguồn cung ETH. Làm như vậy rõ ràng sẽ đẩy giá thị trường lên cao. Bạn nghĩ gì về các tổ chức này? Bạn coi chúng là tốt, xấu hay không đáng kể?

Vitalik: Về câu hỏi này, tôi tin rằng giá trị cốt lõi của ETH nằm ở vai trò là nền tảng của toàn bộ hệ sinh thái Ethereum và là tài sản chủ chốt được mọi người công nhận. Do đó, việc duy trì sức mạnh của ETH là vô cùng quan trọng. Nếu các tổ chức Ethereum khác nhau, chẳng hạn như Bankless và Ethereum Foundation, có các động cơ hoàn toàn không thống nhất và ít chồng chéo, thì Ethereum, với tư cách là một cộng đồng thống nhất, có thể đứng trước nguy cơ sụp đổ. Đây là lý do tại sao chúng ta cần bảo vệ vai trò của ETH và đảm bảo nó vẫn là cốt lõi của toàn bộ hệ sinh thái. Tôi có nhiều giả thuyết để giải thích nguồn gốc giá trị của ETH. Đôi khi, tôi cảm thấy những giả thuyết này thậm chí không thể giải thích đầy đủ biến động giá của ETH. Dường như giá ETH được quyết định bởi một thế lực bí ẩn nào đó, giống như 14 con quỷ sống trên Sao Mộc, và những lời lẽ thị trường chỉ đơn giản là một nỗ lực để chiều theo sở thích của những thế lực này. Tuy nhiên, từ góc độ thực tế hơn, việc xây dựng một hệ sinh thái trung tâm kết nối với nền kinh tế toàn cầu và các ứng dụng tài chính vẫn là hướng đi đúng đắn. Do đó, phí giao dịch, hiệu ứng mạng lưới và các yếu tố khác đều là những yếu tố quan trọng hỗ trợ giá trị của ETH. Về phần các công ty kho bạc này, tôi hơi bối rối về cách thức hoạt động của họ. Họ không trực tiếp sử dụng vốn tự có mà huy động vốn bằng cách phát hành cổ phiếu và sau đó dùng số vốn đó để mua ETH. Theo một nghĩa nào đó, họ đã tạo ra một sản phẩm tài chính đòn bẩy dựa trên ETH, ở đâu đó giữa đấu giá và phái sinh. Mô hình này rõ ràng đã thu hút rất nhiều sự tham gia và được thị trường chấp nhận. David: Anh thích công ty nào nhất? Vitalik: Công ty quản lý quỹ ETH yêu thích của tôi? Có lẽ là chính phủ Hoa Kỳ, vì họ đã tích lũy được rất nhiều ETH bằng cách tịch thu tiền của hacker, điều này khá thú vị. Ryan: Để tôi bảo vệ các công ty quản lý quỹ ETH này. Ở một mức độ nào đó, các công ty này cung cấp một cơ chế phối hợp mới cho ETH, giúp lan tỏa câu chuyện giá trị của ETH. Cơ chế này tương tự như thành công của Bitcoin, mở rộng ảnh hưởng của ETH vào tài chính chính thống. Mặc dù có thể có rủi ro đòn bẩy quá mức, nhưng những hoạt động này hiện đang cải thiện sức khỏe của hệ sinh thái Ethereum. Khi tài chính truyền thống ngày càng quan tâm đến ETH, dòng vốn đổ vào cũng sẽ tăng lên. Điều này không chỉ cải thiện an ninh của cộng đồng mà còn cung cấp nguồn lực để phát triển thêm nhiều sáng kiến cypherpunk.

Theo những gì chúng ta đã thấy cho đến nay, hoạt động của các công ty kho bạc nắm giữ từ 0% đến 1% nguồn cung ETH dường như đang mang lại những tác động tích cực. Đây là lý do tại sao tôi tin rằng các công ty kho bạc ETH mang lại lợi ích.

Vitalik: Tôi đồng ý với bạn. Tôi nghĩ rằng các cơ chế phối hợp xã hội xung quanh ETH, chẳng hạn như các cơ chế trong kho bạc của một công ty, là một sự bổ sung tuyệt vời. Điều này cho phép mọi người tham gia vào hệ sinh thái Ethereum theo những cách khác nhau dựa trên hoàn cảnh tài chính và nhu cầu của họ. Do đó, các công ty kho bạc này cung cấp một dịch vụ rất có giá trị.

Tất nhiên, nếu bạn nói với tôi rằng ba năm nữa các công ty kho bạc này đã góp phần vào sự suy giảm của ETH, tôi đoán rằng chúng có thể đã trở thành một trò chơi đòn bẩy quá mức, khiến giá thị trường giảm mạnh, gây ra tình trạng thanh lý bắt buộc và cuối cùng dẫn đến sự suy giảm nghiêm trọng hơn, kèm theo mất uy tín. Nhưng tôi tin rằng những người tham gia vào hệ sinh thái Ethereum, bao gồm cả những người tham gia vào các hoạt động tài chính, đều có trách nhiệm và sẽ không coi thường rủi ro. Vì vậy, miễn là mức đòn bẩy ở mức vừa phải và các cơ chế này không quá phức tạp, tôi tin rằng các sản phẩm phái sinh ETH là một hình thức cơ bản của sự ổn định tài chính, và vì vậy tôi ủng hộ sự tồn tại của các công ty kho bạc này. Mười năm tới của Ethereum David: Về lâu dài, một số công ty kho bạc ETH có thể vẫn tồn tại sau mười năm nữa. Đó là một lý do khiến mọi người hào hứng, bởi vì nếu chúng được điều hành đúng cách, chúng có cơ hội vượt qua thử thách của thời gian. Nhưng tôi muốn chuyển hướng cuộc trò chuyện sang mười năm tới của Ethereum. Khi Ethereum tròn hai mươi tuổi, chúng tôi hy vọng sẽ được gặp lại bạn trên podcast. Mặc dù tất cả chúng ta có thể đã già đi vào lúc đó, Ethereum vẫn sẽ rất sôi động; dù sao thì nó cũng chỉ mới hai mươi năm tuổi. Vitalik, Ethereum là một dự án đang tiếp diễn, và công việc của nó chưa bao giờ thực sự hoàn thành. Mặc dù chúng ta có thể làm cho nó ngày càng tốt hơn, nhưng tôi không nghĩ nó sẽ bao giờ "hoàn thành 100%". Vậy, hy vọng, ước mơ và mục tiêu của bạn dành cho Ethereum trong mười năm tới là gì? Vitalik: Về mặt kỹ thuật, tôi hy vọng Ethereum đang tiến gần đến một "vạch đích" và bước vào "chế độ bảo trì". Điều này có nghĩa là hoàn thành các nâng cấp công nghệ quan trọng, chẳng hạn như áp dụng hoàn toàn bằng chứng ZK (bằng chứng không kiến thức) và thay thế các thành phần hiện có bằng các công nghệ được tối ưu hóa. Ví dụ: thay thế Kajak bằng thuật toán băm Poseidon hiệu quả hơn và thay thế EVM (Máy ảo Ethereum) bằng RISC-V hoặc các công nghệ tiên tiến hơn khác. Cuối cùng, chúng tôi hy vọng có thể hoàn thành tất cả các xác minh bằng bằng chứng ZK.Hơn nữa, tôi hình dung các node Ethereum sẽ trở nên cực kỳ nhẹ, với quyền riêng tư là trải nghiệm người dùng mặc định. Điều này sẽ bắt đầu với quyền riêng tư trong thanh toán và dần dần mở rộng sang các ứng dụng tài chính phi tập trung (DeFi) phức tạp hơn. Đồng thời, chúng ta cần phát triển một giải pháp tự lưu ký hỗ trợ chủ quyền của người dùng đồng thời phù hợp với người dùng hàng ngày. Tôi tin rằng điều này có thể đạt được và tôi hy vọng chúng ta có thể đạt được. Hơn nữa, chúng ta cần xác minh chính thức tất cả các hệ thống để đảm bảo tính bảo mật và độ tin cậy của chúng. Sẽ lý tưởng nếu chúng ta có thể xây dựng một hệ sinh thái mã nguồn mở, giá cả phải chăng, từ DApp (ứng dụng phi tập trung) đến máy khách Ethereum, đến hệ điều hành và cuối cùng là phần cứng. Từ góc độ tác động xã hội, tôi hình dung Ethereum sẽ trở thành nền tảng mặc định cho hoạt động tài chính toàn cầu. Sẽ vô cùng thú vị khi đạt được một thế giới mà người dùng có thể tự do rút tài sản từ một ứng dụng và chuyển chúng sang ứng dụng khác, tất cả đều được quản lý bởi các cơ quan có thẩm quyền. Đồng thời, chúng ta cũng cần đảm bảo người dùng có các tùy chọn quyền riêng tư mạnh mẽ, chẳng hạn như có thể dễ dàng chuyển tiền từ ví này sang ví khác. Đây đều là những mục tiêu quan trọng. Tôi hình dung một tương lai mà bảo mật không cần tin cậy, dựa trên mật mã và xác minh mã, trở thành tiêu chuẩn mặc định. Chúng ta sẽ bước vào kỷ nguyên mà chúng ta có thể đảm bảo chắc chắn tính bảo mật của hệ thống và các phương pháp tiếp cận dựa trên niềm tin sẽ trở nên lỗi thời, giống như nước bẩn ngày nay. Tôi nghĩ đây là một tầm nhìn thú vị. Chúng ta đã đạt được điều này trên internet với HTTPS và Ethereum có thể đóng một vai trò tương tự trong việc thúc đẩy tiêu chuẩn bảo mật này trên các lĩnh vực khác. 10 năm tới của Vitalik Ryan: Vitalik, anh đã viết sách trắng Ethereum vào năm 2013, khi anh vẫn còn là một thiếu niên. Giờ đây, một thập kỷ sau, Ethereum đã phát triển thành một mạng lưới với gần 1 nghìn tỷ đô la tài sản. Có vẻ như thế giới đang ngày càng xây dựng hệ sinh thái của mình trên sổ cái toàn cầu này. Anh thấy vai trò của mình trong Ethereum sẽ như thế nào trong thập kỷ tới? Anh sẽ tiếp tục tham gia chứ? Anh sẽ hiện thực hóa tầm nhìn của mình chứ? Tương lai này sẽ như thế nào đối với anh?

Vitalik: Vâng, tôi nghĩ rằng việc tiếp tục tham gia vào quá trình phát triển Ethereum là rất quan trọng. Ethereum chắc chắn là một phần cốt lõi của dự án này. Tôi đã tham gia sâu vào dự án này trong vài năm qua, và tôi hy vọng sẽ tiếp tục đầu tư năng lượng của mình trong tương lai, đồng thời mở rộng sang các lĩnh vực rộng hơn như các tổ chức tự trị phi tập trung (DAO). Chúng tôi cũng đã thảo luận về một số vấn đề liên ngành trước đây, chẳng hạn như phòng thủ sinh học và bảo mật cơ bản, những vấn đề mà tôi cho là cũng quan trọng không kém và liên quan chặt chẽ đến công nghệ và triết lý của Ethereum.

Mục tiêu của tôi là góp phần tạo nên một hệ sinh thái mở, an toàn và đáng tin cậy, không chỉ cho Ethereum mà còn trên nhiều lĩnh vực khác, chẳng hạn như các tiêu chuẩn kỹ thuật toàn cầu và cơ sở hạ tầng xã hội. Tôi dự đoán đây sẽ là trọng tâm quan trọng của tôi trong thập kỷ tới. Điều này phù hợp với sứ mệnh ban đầu của tôi kể từ khi tham gia cộng đồng Bitcoin vào năm 2011: thúc đẩy một thế giới công bằng và minh bạch hơn thông qua công nghệ blockchain. Tôi rất hào hứng với điều này, vì giờ đây chúng ta có cơ hội hiện thực hóa tầm nhìn này và thực sự thay đổi thế giới. 10 năm tới tại Bankless David: Vitalik, Bankless đã đồng hành cùng Ethereum được khoảng năm năm, chính xác là một nửa chặng đường trong lịch sử mười năm của blockchain. Ryan và tôi có thể sẽ tiếp tục đồng hành, phải không? Ryan: Tất nhiên rồi, David. Vậy, Vitalik, anh có lời khuyên hay hướng dẫn nào về cách Bankless nên duy trì sự gắn kết chặt chẽ với Ethereum trong năm đến mười năm tới không? Vitalik: Tôi nghĩ anh đã làm rất tốt việc tập trung vào cốt lõi của hệ sinh thái Ethereum trong khi vẫn bao quát nhiều lĩnh vực đa dạng và có giá trị. Tôi nghĩ việc duy trì sự tập trung và ổn định này là rất quan trọng. Đồng thời, sẽ có nhiều lĩnh vực mới đáng chú ý trong tương lai, chẳng hạn như những đột phá trong công nghệ bảo mật, sự phát triển của thế hệ DAO (tổ chức tự trị phi tập trung) mới, và những ý tưởng táo bạo như xây dựng Ethereum thành một hệ sinh thái quốc gia. Những lĩnh vực mới nổi này sẽ cần sự hỗ trợ và bảo vệ liên tục, và bạn có thể đóng một vai trò quan trọng trong đó. Vì vậy, đây thực sự là một lĩnh vực rất lớn, và tôi rất biết ơn những nỗ lực mà bạn đang thực hiện. Liên kết gốc