Tại sao "thuế quan đối ứng" của Trump bị phán quyết là "vi phạm pháp luật"? Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Tòa phúc thẩm Hoa Kỳ đã phán quyết rằng việc Trump áp đặt thuế quan đối với nhiều quốc gia là bất hợp pháp, và phán quyết này có thể sẽ “buộc” Nhà Trắng chuyển sang Kế hoạch B — áp thuế ngành dựa trên danh nghĩa an ninh quốc gia.

Theo tin tức từ CCTV, vào ngày 29 tháng 8 theo giờ địa phương, tòa phúc thẩm Hoa Kỳ đã phán quyết rằng phần lớn chính sách thuế quan toàn cầu của Tổng thống Trump là bất hợp pháp. Tòa án cho biết, “Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế” (IEEPA) không trao quyền rõ ràng cho Tổng thống Hoa Kỳ để áp đặt thuế quan, việc Trump viện dẫn đạo luật này để áp thuế đã vượt quá phạm vi quyền hạn của ông ấy.

Bản tin chỉ ra rằng, tòa án đã đình chỉ các khoản thuế mà Trump áp đặt dựa trên IEEPA, bao gồm cả “thuế quan đối ứng” được công bố vào ngày 2 tháng 4, cũng như các khoản thuế nhằm ngăn chặn fentanyl.

Mặc dù bị tuyên vô hiệu, nhưng các khoản thuế này sẽ tiếp tục có hiệu lực đến trước ngày 14 tháng 10 (UTC+8), để Tòa án Tối cao Hoa Kỳ có thời gian xem xét vụ án. Tổng thống Trump cùng ngày đã chỉ trích phán quyết của tòa phúc thẩm trên mạng xã hội:

Tất cả các khoản thuế vẫn còn hiệu lực! Tòa phúc thẩm đầy thành kiến đảng phái đã “sai lầm”. Nếu các khoản thuế bị hủy bỏ, đó sẽ là “thảm họa hoàn toàn” đối với Hoa Kỳ.

Tuy nhiên, phán quyết lần này không ảnh hưởng đến các khoản thuế ngành mà chính quyền Trump áp dụng dựa trên các luật khác, đặc biệt là Điều 232 của “Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962”, do đó các khoản thuế ngành đối với ô tô, thép và nhôm không nằm trong phạm vi phán quyết này.

Điều này có nghĩa là, khi “thuế quan đối ứng” đối mặt với nguy cơ bị Tòa án Tối cao lật ngược, trong tương lai chính quyền Trump có thể đồng thời mở rộng phạm vi áp dụng thuế theo Điều 232 để đảm bảo chương trình nghị sự thương mại của mình được tiếp tục.

Trọng tâm phán quyết của tòa án: Ranh giới quyền lực của Tổng thống

Gốc rễ của tranh chấp pháp lý lần này nằm ở cách diễn giải mới về quyền lực tổng thống của chính quyền Trump.

Trước đó, chính quyền Trump đã viện dẫn “Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế” (IEEPA) năm 1977, lấy lý do tình trạng khẩn cấp quốc gia để vượt qua Quốc hội và trực tiếp thực hiện một loạt thuế quan toàn cầu.

Vào tháng 5 năm nay, Tòa án Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ tại New York đã sơ thẩm và phán quyết hành động này là bất hợp pháp. Tòa phúc thẩm lần này giữ nguyên phán quyết ban đầu, các thẩm phán đều nhất trí với quan điểm cốt lõi: Hiến pháp Hoa Kỳ trao quyền điều chỉnh thương mại đối ngoại cho Quốc hội, quyền khẩn cấp của Tổng thống không thể vượt lên trên điều này.

Tuy nhiên, tòa án đã đưa ra một khoảng thời gian đệm trong phán quyết. Các biện pháp áp thuế này có thể duy trì đến ngày 14 tháng 10 (UTC+8), để chính phủ Hoa Kỳ có thể kháng cáo lên Tòa án Tối cao.

Điều này có nghĩa là trước khi Tòa án Tối cao đưa ra phán quyết cuối cùng, các biện pháp thuế quan liên quan vẫn sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến các đối tác thương mại.

Liệu Tòa án Tối cao Hoa Kỳ có nhận xét xử vụ án này hay không, cũng như lịch trình xét xử có thể, sẽ trở thành yếu tố then chốt quyết định số phận cuối cùng của các biện pháp thuế quan này.

Kế hoạch B của Nhà Trắng: Thuế ngành với cơ sở pháp lý “vững chắc” hơn

Khác với “thuế quan đối ứng”, một loại “thuế quan an ninh quốc gia” khác của chính quyền Trump có nền tảng pháp lý vững chắc hơn.

Thuế quan an ninh quốc gia của Hoa Kỳ là các khoản thuế áp dụng đối với các ngành cụ thể, dựa trên Điều 232 của “Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962”.

Là một đạo luật riêng biệt, trưởng thành và bền vững hơn, Điều 232 trao quyền cho Tổng thống, khi xác định sản phẩm nhập khẩu đe dọa an ninh quốc gia, được thực hiện các biện pháp hạn chế thương mại bao gồm cả thuế quan.

Augustine Lo, đối tác tại Dorsey & Whitney — công ty luật chuyên nghiên cứu về luật thương mại, cho biết:

Điều 232 là một phương pháp đã được kiểm nghiệm và đáng tin cậy, từ trước đến nay, tòa án thường trao cho Tổng thống quyền tự quyết khá lớn trong việc điều tra an ninh quốc gia và thực hiện các biện pháp khắc phục.

Theo báo cáo, chính quyền Trump coi các khoản thuế ngành này là “bảo hiểm” để đối phó với thất bại tư pháp. Khi “thuế quan đối ứng” đối mặt với nguy cơ bị Tòa án Tối cao lật ngược, trong tương lai chính quyền Trump có thể đồng thời mở rộng phạm vi áp dụng thuế theo Điều 232.

Như vậy, ngay cả khi thua kiện, chính phủ vẫn có thể chuyển các khoản thuế hiện có sang cơ sở pháp lý mới, đảm bảo chương trình nghị sự thương mại được tiếp tục.

Ảnh hưởng của thuế ngành mở rộng: Từ nguyên liệu đến thành phẩm

Là trọng tâm của “Kế hoạch B”, hành động mở rộng thuế ngành của chính quyền Trump đang được đẩy nhanh.

Tháng 8 năm nay, phạm vi áp dụng thuế thép và nhôm đã được mở rộng đáng kể, bổ sung hơn 400 dòng sản phẩm mới, áp thuế lên đến 50% đối với các sản phẩm chứa kim loại này. Các sản phẩm này bao gồm thiết bị xây dựng và nông nghiệp, robot nhà máy, máy công cụ cắt kim loại, linh kiện ô tô và các thành phẩm phức tạp khác.

Jason Miller, giáo sư quản lý chuỗi cung ứng tại Đại học Bang Michigan, ước tính rằng vòng biện pháp mới nhất đã nâng tổng giá trị hàng hóa thành phẩm nhập khẩu chịu ảnh hưởng bởi thuế kim loại của Hoa Kỳ lên hơn 300 tỷ USD. Ông cho biết:

Phạm vi bao phủ của các khoản thuế này rất rộng. Hiện nay, các linh kiện nhập khẩu có tỷ lệ thép và nhôm cao đều sẽ bị phạt thuế.

Việc mở rộng sẽ còn tiếp tục. Chính phủ Hoa Kỳ dự kiến sẽ mở ba đợt tiếp nhận hồ sơ mỗi năm, cho phép doanh nghiệp đề xuất bổ sung thêm sản phẩm vào phạm vi thuế, đợt tiếp theo sẽ bắt đầu vào tháng 9 (UTC+8).

Ngoài ra, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đang xem xét công bố một đợt thuế mới đối với linh kiện ô tô vào giữa tháng 9 (UTC+8), và sẽ khởi động quy trình áp thuế đồng trước cuối tháng 10 (UTC+8).

Những “quy trình bổ sung” có tính hệ thống này cho thấy phạm vi áp dụng thuế sẽ tiếp tục được mở rộng một cách linh hoạt trong tương lai.