Hướng dẫn người mới Bitget: Cách tránh bị thanh lý khi giao dịch futures

Giao dịch futures có đòn bẩy cao và rủi ro lớn. Một trong những rủi ro lớn nhất là thanh lý, khi vị thế của bạn bị buộc đóng và ký quỹ bị xoá sạch. Hướng dẫn này phân tích cách tránh thanh lý bằng cách tập trung vào bốn khía cạnh chính: quản lý vốn, chiến lược giao dịch, giám sát thời gian thực và tư duy của nhà giao dịch. Bài viết này dành cho mọi người, từ người mới cho đến người có nhiều kinh nghiệm.

1. Bản chất của thanh lý trong giao dịch futures

Thanh lý trong giao dịch futures là gì?

Thanh lý xảy ra khi số dư ký quỹ cho giao dịch futures của bạn không còn đủ để chỉ trả các khoản lỗ. Để ngăn tổn thất thêm, sàn giao dịch sẽ tự động đóng vị thế của bạn—thường khiến tài khoản của bạn có số dư bằng 0. Điều này thường xảy ra khi thị trường có biến động cao, đặc biệt là khi bạn sử dụng đòn bẩy quá mức hoặc không quản lý rủi ro hiệu quả.

Ví dụ tình huống:

Người dùng A:
Vốn khởi điểm: $10,000
Đòn bẩy: 10x
Vị thế: Long BTC
Giá vào lệnh: $50,000

Quá trình thanh lý:

1. BTC giảm xuống $45,000 (giảm 10%, giá thanh lý chính xác có thể thay đổi tuỳ thuộc vào tỷ lệ ký quỹ duy trì của sàn giao dịch).

2. Ở đòn bẩy 10x, mức giảm 10% có thể thổi bay 100% vốn ban đầu (100,000 × 10% = 10,000).

3. Sàn giao dịch thực hiện thanh lý vị thế. Người dùng A mất toàn bộ $10,000.

4. Nếu giá tiếp tục giảm, tình trạng thiếu tài sản thế chấp có thể xảy ra.

Tại sao thanh lý xảy ra

Thanh lý được kích hoạt khi biến động giá bất ngờ xoá sạch ký quỹ của bạn. Đòn bẩy khuếch đại cả lãi và lỗ, do đó ngay cả những biến động bất lợi nhỏ cũng có thể nhanh chóng dẫn đến khoản lỗ lớn. Những nguyên nhân phổ biến bao gồm:

Nguyên nhân	Ví dụ	Vấn đề chính
Đòn bẩy quá mức	Long 10x đối với BTC (10% ký quỹ), giá giảm 10% = thanh lý tức thì	Đòn bẩy cao không có chỗ cho biến động và ngay cả những biến động nhỏ cũng có thể dẫn đến thanh lý.
Không có mức cắt lỗ	Nhà giao dịch không đặt cắt lỗ khi giá BTC không ngừng giảm, do đó dẫn đến mất toàn bộ ký quỹ và cuối cùng dẫn đến thanh lý.	Nếu không có mức cắt lỗ, nắm giữ lệnh trong xu hướng giảm có thể dẫn đến các khoản lỗ nghiêm trọng, không thể kiểm soát.
Tăng vị thế với lợi nhuận chưa ghi nhận	Việc tăng thêm vị thế long khi BTC tăng có làm tăng giá thanh lý, khiến các đợt điều chỉnh nhẹ cũng trở nên rủi ro.	Việc gia tăng cho vị thế có lợi nhuận làm tăng giá thanh lý và giảm khoản dự phòng của bạn khi thị trường giảm.

2. Bốn chiến lược chính để tránh thanh lý

Chiến lược 1: Quản lý vốn một cách khôn ngoan

Quản lý vốn hiệu quả là tuyến phòng thủ đầu tiên của bạn. Các nguyên tắc chính bao gồm:

1. Kiểm soát kích thước vị thế

￮ Giới hạn rủi ro cho mỗi giao dịch ở mức 1%–2% tài khoản của bạn. Ví dụ: với tài khoản $10,000, giới hạn mức lỗ cho mỗi giao dịch khoảng $100–$200.

2. Chọn đòn bẩy cẩn thận

￮ Người mới: Sử dụng đòn bẩy 5x–10x.

￮ Giao dịch rủi ro cao: Với đòn bẩy 20x, biến động giá 5% cũng có thể thanh lý vị thế của bạn. Dù nhà giao dịch có kinh nghiệm có thể điều chỉnh đòn bẩy theo khẩu vị rủi ro, nhưng nhìn chung tốt nhất không nên vượt quá 20x.

3. Quản lý ký quỹ hiệu quả

￮ Giữ tỷ lệ ký quỹ duy trì dưới 80%.

￮ Dành ra 20% số dư tài khoản làm quỹ khẩn cấp.

￮ Đối với giao dịch qua đêm, hãy tăng ký quỹ thêm 10%–15%.

Chiến lược 2: Xây dựng một hệ thống giao dịch vững chắc

1. Đặt mức cắt lỗ: Ba phương pháp thực tế để hạn chế thua lỗ

• Cắt lỗ cố định (dành cho người mới):

￮ Nếu BTC thường di chuyển 1000 điểm mỗi ngày, hãy đặt mức cắt lỗ ở 500–800 điểm để tránh bị cắt lỗ do biến động thông thường.

￮ Mẹo: Luôn để khoảng cách an toàn giữa mức cắt lỗ và giá thanh lý ước tính để tranh thanh lý và thiếu tài sản thế chấp.

• Cắt lỗ kỹ thuật (dựa trên các mức ở biểu đồ):

￮ Đặt mức cắt lỗ thấp hơn 1%–2% so với các mức hỗ trợ chính được xác định từ biểu đồ nến.

• Cắt lỗ dựa trên vốn (dựa trên thua lỗ mỗi giao dịch):

￮ Giới hạn thua lỗi tối đa mỗi giao dịch ở mức 1% đối với tài khoản của bạn. Ví dụ: Với tài khoản $10,000, mức thua lỗ tối đa mỗi giao dịch là $100. Sử dụng phương pháp này để tính cắt lỗ dựa trên kích thước vị thế.

2. Chiến lược chốt lời: Đảm bảo lợi nhuận và hạn chế sụt giảm

• Đặt tỷ lệ rủi ro-lợi nhuận thuận lợi (mục tiêu là 1:2): Nếu mức cắt lỗ của bạn là 500 điểm, mục tiêu chốt lời của bạn phải đạt ít nhất 1000 điểm.

• Chốt lời ở mức kháng cự: Khi giá đạt mức cao trước đó hoặc vùng kháng cự chính, hãy cân nhắc chốt lời một phần.

• Mở rộng theo từng đợt (đảm bảo lợi nhuận và giữ cơ hội tăng thêm): Đóng 50% vị thế trước, sau đó đặt trailing stop cho phần còn lại—ví dụ: tự động đóng nếu giá giảm 2%.

3. Đa dạng hoá vị thế

• Giao dịch nhiều tài sản (3-5 coin không liên quan):

￮ Phân bổ vị thế vào các tài sản lớn như BTC và ETH, đồng thời bao gồm cả các lĩnh vực như DeFi hoặc memecoin để giảm tác động của việc giảm giá mạnh ở một tài sản duy nhất đối với danh mục đầu tư của bạn.

• Sử dụng chiến lược đa khung thời gian (kết hợp giao dịch ngắn hạn và trung hạn)

￮ Sử dụng các giao dịch ngắn hạn để tận dụng các biến động trong ngày và giao dịch trung hạn để nắm bắt các xu hướng rộng hơn—tránh bỏ lỡ cơ hội và giao dịch quá mức.

• Kết hợp nhiều chiến lược khác nhau (theo xu hướng + nghịch đảo):

￮ Phân bổ một số vốn để theo dõi xu hướng thị trường và giữ một số vốn để bắt đáy trong điều kiện bán quá mức. Việc này giúp cân bằng rủi ro trong nhiều môi trường thị trường khác nhau.

Chiến lược 3: Theo dõi thị trường theo thời gian thực

1. Xây dựng hệ thống cảnh báo giá

￮ Đặt cảnh báo giá

▪ Sử dụng các công cụ trong ứng dụng hoặc nền tảng như TradingView để đặt cảnh báo ở các mức quan trọng, như gần mức cắt lỗ ($29,800), ngưỡng ký quỹ (150%) hoặc các vùng hỗ trợ kỹ thuật.

▪ Ví dụ: Nếu mức cắt lỗ BTC của bạn ở mức $29,500, hãy tạo cảnh báo giá $29,700 để có thời gian đóng giao dịch theo cách thủ công.

2. Theo dõi diễn biến thị trường

￮ Sự kiện vĩ mô: Theo dõi những thay đổi chính sách của ngân hàng trung ương, rủi ro địa chính trị và công bố dữ liệu quan trọng (ví dụ: NFP, CP) vì chúng có thể gây ra biến động mạnh trên thị trường.

▪ Ví dụ: Vào năm 2023, nhiều vụ sụp đổ tiền điện tử đã xảy ra do tin tức về quy định liên quan đến SEC. Giảm mức độ tiếp xúc với thị trường sớm có thể ngăn chặn tình trạng thanh lý.

￮ Thay đổi biến động: Nếu phạm vi biến động hàng ngày của BTC vượt quá 10%, hãy cân nhắc giảm kích thước vị thế hoặc dừng giao dịch hoàn toàn.

￮ Cập nhật nền tảng: Chú ý đến các thông báo của sàn giao dịch, như điều chỉnh ký quỹ, hết hạn hợp đồng hoặc bảo trì hệ thống, để tránh rủi ro bất ngờ.

3. Sử dụng công cụ quản lý rủi ro

￮ Máy tính thanh lý: Nhập đòn bẩy, kích thước vị thế và giá vào lệnh để ước tính giá thanh lý. Hãy đảm bảo rằng mức cắt lỗ của bạn cao hơn nhiều so với giá thanh lý.

￮ Giảm đòn bẩy tự động: Bitget giảm kích thước vị thế khi tỷ lệ ký quỹ giảm, giúp giảm thiểu rủi ro thanh lý.

￮ Giám sát qua API: Người dùng nâng cao có thể sử dụng các công cụ API để triển khai các chiến lược đóng tự động nhằm ứng phó với điều kiện thị trường khắc nghiệt.

Chiến lược 4: Nâng cao tư duy giao dịch

Giao dịch theo cảm xúc là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến thanh lý. Duy trì kỷ luật là điều cần thiết.

1. Hãy tuân thủ nghiêm ngặt kế hoạch bạn đề ra

￮ Đặt các quy tắc rõ ràng cho mỗi giao dịch (giá vào lệnh, cắt lỗ, chốt lời) và viết ra giấy hoặc dưới dạng kỹ thuật số. Tránh thay đổi kế hoạch một cách bốc đồng.

￮ Ví dụ: Long BTCUSDT ở $30,000, cắt lỗ ở $29,500, chốt lời ở $31,000, rủi ro tối đa 1% ($100).

￮ Sau đó xem lại từng giao dịch để kiểm tra liệu bạn có theo kế hoạch của mình hay không.

2. Chấp nhận thua lỗ

￮ Hãy xem những khoản thua lỗ nhỏ là một phần của cuộc chơi. Đặt mức lỗ tối đa hàng ngày (ví dụ: 3%) và dừng giao dịch khi đến mức đó.

￮ Tránh "giao dịch trả thù" hoặc tăng kích thước vị thế chỉ để lấy lại những gì đã mất.

3. Kiểm soát FOMO và nỗi sợ hãi

￮ FOMO (Sợ bỏ lỡ): Đừng mù quáng chạy theo những đợt tăng giá. Chờ giá giảm hoặc xác nhận trước khi vào lệnh.

￮ Sợ hãi: Đừng bán tháo trong giai đoạn thị trường sụp đổ. Tuân thủ kế hoạch cắt lỗ và tránh đưa ra quyết định theo cảm xúc.

4. Mô phỏng giao dịch

￮ Người mới nên sử dụng tài khoản demo để thử nghiệm chiến lược và làm quen với đòn bẩy, cắt lỗ cũng như biến động thị trường.

￮ Mô phỏng mức vốn cụ thể (ví dụ: nếu bạn có kế hoạch giao dịch với $10,000, hãy sử dụng mức vốn đó trong tài khoản demo) để điều chỉnh tư duy cho phù hợp với điều kiện thực tế.

3. Các kịch bản thanh lý và biện pháp đối phó

Kịch bản	Đặc điểm	Chiến lược phản hồi
Sập giá đột ngột	- Giá vượt qua mức cắt lỗ tức thì - Thanh khoản cạn kiệt tạm thời - Thường được kích hoạt bởi các sự kiện vĩ mô lớn	1. Sử dụng cắt lỗ thị trường thay vì cắt lỗ giới hạn. 2. Tránh giao dịch trong giai đoạn biến động cao (ví dụ: 30 phút trước và sau công bố dữ liệu quan trọng) 3. Hạ đòn bẩy xuống dưới 3x 4. Đặt cắt lỗ dự phòng (ví dụ: cắt lỗ mục tiêu tại 29,500, cắt lỗ thực tế tại 29,300)
Hao hụt do phí funding	- Thời gian nắm giữ dài hơn làm tăng chi phí - Ký quỹ bị rút cạn dần - Phổ biến trong xu hướng một chiều mạnh	1. Chuyển sang chiến lược giao dịch trong ngày 2. Chọn futures có funding phí thấp hơn 3. Vị thế phòng hộ (ví dụ: phòng hộ spot và futures)
Thanh lý dây chuyền	- Nhiều tài sản có mối tương quan sụp đổ cùng một lúc - Ký quỹ tài sản cross phân bổ rủi ro giữa các vị thế - Rủi ro tài khoản chung tăng mạnh	1. Giao dịch các tài sản có ít tương quan hơn để hạn chế rủi ro lan truyền 2. Đặt giới hạn sụt giảm tối đa cho toàn bộ tài khoản của bạn (ví dụ: ≤10%) 3. Sử dụng tài khoản phụ để tách biệt rủi ro và quản lý rủi ro riêng biệt

4. Câu Hỏi Thường Gặp về thanh lý

Câu hỏi 1: Tôi có thể lấy lại được số tiền còn lại sau thanh lý không?

Trả lời: Trong hầu hết trường hợp là không. Khi một vị thế bị thanh lý, mọi ký quỹ còn lại sẽ được chuyển vào Quỹ Bảo Hiểm của Bitget. Quỹ sẽ tiếp quản vị thế bị thanh lý và thanh toán. Nếu thoát lệnh mang lại lợi nhuận, quỹ sẽ tăng lên; nếu thoát lệnh bị lỗ, quỹ sẽ gánh khoản lỗ đó. Quỹ Bảo Hiểm của Bitget được lập ra nhằm bảo vệ trước các rủi ro thị trường phát sinh từ việc thanh lý của người dùng.

Câu hỏi 2: Giá thanh lý được tính như thế nào ở các mức đòn bẩy khác nhau?

Trả lời: Giá thanh lý bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố:

• Đòn bẩy: Đòn bẩy cao hơn có nghĩa là giá thanh lý của bạn gần với giá vào lệnh hơn.

• Tỷ lệ ký quỹ: Được xác định bởi yêu cầu duy trì tối thiểu của nền tảng.

• Hướng vị thế: Đối với vị thế long, giá thanh lý thấp hơn giá vào lệnh. Đối với các vị thế short, giá thanh lý cao hơn giá vào lệnh

Mẹo: Sử dụng máy tính tích hợp của Bitget để ước tính giá thanh lý trước.

Câu hỏi 3: Tại sao vị thế của tôi bị thanh lý mặc dù lệnh cắt lỗ chưa được kích hoạt?

Trả lời: "Giá thanh lý ước tính" hiển thị trên sàn giao dịch chỉ mang tính chất tham khảo. Thanh lý thực tế có thể diễn ra sớm hơn vì những lý do sau:

1. Thanh khoản thấp: Trong thời kỳ biến động cao, sổ lệnh mỏng có thể gây trượt giá, dẫn đến thanh lý sớm.

2. Phí và tỷ lệ funding: Phí funding (ví dụ: futures vĩnh cửu) và chi phí giao dịch làm giảm dần ký quỹ, từ đó làm tăng rủi ro thanh lý thực tế của bạn.

3. Hệ thống quản lý rủi ro của Bitget: Khi tỷ lệ ký quỹ của bạn gần đến ngưỡng quan trọng, Bitget có thể bắt đầu thanh lý một phần để giảm thiểu rủi ro. Mục đích của việc này giúp tối thiểu thua lỗ và bảo toàn một phần vị thế của bạn, điều này có thể xảy ra trước khi đạt đến giá thanh lý được hiển thị.

Câu hỏi 4: Tại sao tôi không thể tìm thấy giá thanh lý trên biểu đồ nến?

Trả lời: Vị thế của bạn đã được sàn giao dịch tiếp nhận nội bộ. Trong những trường hợp điển hình, giao dịch được ghi lại trên biểu đồ nến nếu một nhà giao dịch khác tiếp quản vị thế của bạn sau khi thanh lý. Tuy nhiên, trong trường hợp thiếu tài sản thế chấp (khi không có ai có thể tiếp quản vị thế), Quỹ Bảo Hiểm của Bitget sẽ hấp thụ khoản thiếu hụt đó theo giá phá sản, do nền tảng tính toán nội bộ. Vì quá trình này diễn ra bên ngoài hệ thống khớp lệnh thông thường nên giá thanh lý không xuất hiện trên biểu đồ.

Câu hỏi 5: Tôi nên điều chỉnh tư duy của mình như thế nào sau khi thanh lý?

Trả lời: Hãy cân nhắc thực hiện các bước sau:

1. Dành thời gian bình tĩnh: Tạm dừng giao dịch ít nhất một ngày để tránh đưa ra quyết định theo cảm xúc.

2. Xem xét kỹ lưỡng sự cố: Ghi lại nguyên nhân thanh lý (Liệu đòn bẩy có quá cao không? Không có cắt lỗ? Phán đoán kém? ).

3. Thực hành ở chế độ demo: Thử nghiệm chiến lược mới bằng tài khoản mô phỏng.

4. Khởi động lại một cách cẩn thận: Khi quay lại giao dịch thực tế, hãy bắt đầu với vị thế nhỏ và đòn bẩy thấp, sau đó tăng dần khi bạn lấy lại được sự tự tin.

Câu hỏi 6: Tôi nên thêm ký quỹ ở tỷ lệ ký quỹ nào?

Trả lời: Trên Bitget, tỷ lệ ký quỹ được tính như sau: tỷ lệ ký quỹ = ký quỹ duy trì ÷ số dư ký quỹ. Tỷ lệ ký quỹ càng cao, rủi ro càng lớn. Chúng tôi khuyên bạn nên quản lý ký quỹ theo từng bậc bằng các mức cảnh báo sau:

• 80%–90% (Báo động vàng): Bạn sẽ nhận được email cảnh báo từ nền tảng. Hãy cân nhắc giảm vị thế hoặc thêm tài sản.

• 100% (Báo động đỏ): Hệ thống sẽ bắt đầu thanh lý một phần để quản lý rủi ro.

• Trên 100% (Mức thanh lý): Giảm đòn bẩy tự động được kích hoạt. Nếu vị thế của bạn bị giảm xuống bậc thấp nhất, phần còn lại sẽ được thực hiện theo giá phá sản thông qua Quỹ Bảo Hiểm.

Bitget sử dụng phương pháp giảm đòn bẩy như một biện pháp quản lý rủi ro để giúp người dùng giảm thiểu tổn thất và duy trì vị thế.

1. Hủy lệnh: Trong chế độ ký quỹ isolated, chỉ những lệnh mở liên quan đến vị thế bị ảnh hưởng mới bị hủy. Ở chế độ ký quỹ cross, tất cả lệnh mở, bao gồm những lệnh từ các vị thế isolated, sẽ bị hủy.

2. Bù trừ vị thế (bù trừ): Các vị thế đối lập giữa các cặp giao dịch được bù trừ (không bao gồm ký quỹ isolated).

• Nếu bạn sử dụng ký quỹ cross và giữ các vị thế đối lập trên cùng một cặp giao dịch, chúng sẽ được bù trừ để giảm thiểu rủi ro.

3. Thanh lý một phần: Các vị thế được giảm dần theo từng cấp (không bao gồm các vị thế ký quỹ isolated).

• Nếu bạn từ Cấp 2 trở lên, hệ thống sẽ cố gắng thanh lý một phần vị thế của bạn trước khi tiến hành thanh lý toàn phần.

4. Thanh lý toàn phần: Các vị thế còn lại được thực hiện theo giá phá sản bằng Quỹ Bảo Hiểm (không bao gồm ký quỹ isolated).

• Đối với người dùng Cấp 1 không có lệnh mở, nếu tỷ lệ ký quỹ duy trì (MMR) đạt 100%, hệ thống sẽ thanh lý các vị thế còn lại ở mức giá phá sản, xử lý giao dịch bằng Quỹ Bảo Hiểm.

• Giá phá sản là mức giá khi số dư tài khoản của người dùng giảm xuống mức không và thường không được hiển thị trên biểu đồ nến.

5. Tóm tắt và đề xuất

Cần có một khuôn khổ quản lý rủi ro hoàn chỉnh để tránh thanh lý. Bắt đầu với việc quản lý vốn bằng cách sử dụng đòn bẩy thấp và hạn chế thua lỗ trên mỗi giao dịch. Xây dựng chiến lược giao dịch rõ ràng với các quy tắc vào và thoát lệnh được xác định rõ ràng, đồng thời áp dụng nguyên tắc cắt lỗ nghiêm ngặt. Luôn chú ý theo dõi thời gian thực và cảnh báo giá. Quan trọng nhất là giữ một tinh thần bình tĩnh và lý trí.

Đối với người mới: Bắt đầu với giao dịch demo và sử dụng đòn bẩy tối thiểu.
Đối với nhà giao dịch trung cấp: Hãy ghi nhật ký giao dịch và tinh chỉnh các chiến lược phòng hộ của bạn.
Đối với các nhà giao dịch chuyên nghiệp: Hãy cân nhắc thiết lập một hệ thống quản lý rủi ro tự động.
Hãy nhớ rằng thị trường luôn mang lại cơ hội mới, nhưng bảo vệ vốn là chìa khóa để thành công lâu dài. Một hệ thống giao dịch vững chắc và chú trọng đến rủi ro sẽ luôn vượt trội hơn bất kỳ khoản lợi nhuận ngắn hạn nào. Sự tồn tại của bạn trên thị trường phụ thuộc vào điều đó.

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Nội dung này không cấu thành lời khuyên đầu tư. Giao dịch futures tiền điện tử tiềm ẩn rủi ro cao và có thể khiến bạn mất toàn bộ vốn. Luôn hiểu rõ những rủi ro và giao dịch có trách nhiệm dựa trên tình hình tài chính của bạn.